Architectural Degradation in Traditional Rural Houses: A Case Study of Sinop

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 1, 146 - 169, 30.04.2019

Mutlu Kaya

https://doi.org/10.33688/aucbd.554992

Öz

Rapid change in each field in today’s world has also influenced rural
settlements in Turkey and traditional rural dwellings have been faced with a
rapidly developing architectural degradation. In this study,  the change in traditional wooden houses in
Sinop region was discussed and it is
emphasized the reasons why these houses are quickly removed from their origins
which have all the features of the geographical environment, and issues
affecting them. Most of the villages in the Sinop region are made up of wooden
country houses constructed by taking advantage of the rich forest cover around
the periphery. In the region where rural settlements are being abandoned due to
economic backwardness, many rural houses are faced with the danger of extinction
by leaving to their fate while there is a different threat
for the houses still used. In this case, both the economic difficulties of
building a new house and the cost of timber, and the fact that it is no longer
available in natural surroundings force local people had wooden houses usable
in an easy and cheap as possible way. In this process; they started to place
the stone cover in the roofs of the houses with tiles and sheet metal, and in
the houses of the houses with wooden materials like brick / briquettes. As a
consequence, traditional residences in the region quickly leave their place nor
traditional neither modern residences where natural and contemporary building
materials co-exist. 

Anahtar Kelimeler

Sinop, Rural Settlements, Wooden House, Degradation

Geleneksel Kır Meskenlerinde Mimari Degradasyon: Sinop İli Örneği

Öz

Günümüz dünyasında her alanda görülen hızlı değişim, Türkiye kırlarını
da etkisi altına almış, geleneksel kır meskenleri çok hızlı gelişen bir mimari
degradasyonla karşı karşıya kalmıştır. Bu çalışmada Sinop yöresinde bulunan
geleneksel ahşap meskenlerdeki değişim ele alınmış, coğrafi çevrenin bütün
özelliklerini içinde barındıran bu konutların hızla nasıl aslından
uzaklaştırıldıkları ve bunu etkileyen hususlar üzerinde durulmuştur. Sinop
yöresinde, çevredeki zengin orman örtüsünden faydalanılarak inşa edilen ahşap
kır meskenlerinin bir kısmı göçler sonucu hızla boşalan yerleşmelerde kaderine
terk edilerek yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalırken halen kullanılan
meskenler için de farklı bir tehlike söz konusudur. Gerek yeni bir ev inşa
etmenin ekonomik zorlukları, gerekse kerestenin pahalılığı ve doğal çevreden
artık temin edilemez oluşu yöre halkının mevcut ahşap evlerini en kolay ve ucuz
şekilde kullanılabilir hale getirmeye zorlamaktadır. Bu süreçte; evlerin
çatısındaki taş örtü yerini kiremit ve sac örtüye, ahşap malzeme ise yerini
tuğla/briket gibi malzemelere bırakmaya başlamıştır. Sonuç olarak yöredeki
geleneksel konutlar hızla yerini doğal ve çağdaş yapı malzemesinin birlikte yer
aldığı ne geleneksel ne de modern olmayan konutlara bırakmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinop, Kırsal Yerleşmeler, Ahşap Mesken, Degradasyon

Kaynakça

• Çal, H. (1998). The Architecture of Boyabat Village Houses. İreland,S. ve Bechheofer W. (Ed.), The Ottoman House Papers From the Amasya Symposium 24-27 Eylül 1996 içinde (46-53). Oxford: British Institute of Archaeology.
• Çal, H. (2014). Boyovası/Boyabat Kazasında Türk Mimarisi (Hurufat Defterlerine Göre). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı.
• Doğanay, H. (1994). Türkiye Beşeri Coğrafyası, Ankara: Gazi Baro.
• Ekinci, S., Arpacıoğlu, Ü. (2004). Geleneksel Ahşap Yapılarda Yapı Fiziği ve Malzeme Sorunlarının Taşıyıcı Sisteme Etkileri. 10.08.2018 tarihinde https://www.academia.edu/4757225/GELENEKSEL_AH%C5%9EAP_YAPILARDA_YAPI_F%C4%B0Z%C4%B0%C4%9E%C4%B0_ve_MALZEME_SORUNLARININ_TA%C5%9EIYICI_S%C4%B0STEME_ETK%C4%B0LER%C4%B0 adresinden alındı.
• Eres, Z. (2016). Türkiye’de Geleneksel Köy Mimarisini Koruma Olasılıkları. Ege Mimarlık Dergisi. 92, 8-13.
• Gürbüz, O. (1998). Van Gölü Çevresinde Kır Yerleşmeleri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, 6, 93-136.
• Habertürk. (2016). Sinop'ta Kardeşlerine Kızıp Ahşap Evi Yaktı İddiası. 14.09.2018 tarihinde https://www.haberturk.com/gundem/haber/1227791-sinopta-kardeslerine-kizip-ahsap-evi-yakti-iddiasi adresinden alındı.
• Işık, Ş. (1992). Ezine-Bayramiç Çevresinde Kır Meskenleri. Ege Coğrafya Dergisi. 6, 101-118.
• Kaya, M. (2015). Ayancık ve Yakın Çevresinin Ekoturizm Potansiyeli, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=X-M9ZoIuIoNTj2P7iY13hcOGjDa0X4qLXcIrFI9Z0y7WTBzS58wfmkaLPmlRMWTE adresinden alındı.
• Köse, A. (2005). Türkiye’de Geleneksel Kırsal Konut Planlarında Göçebe Türk Kültürü İzleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi.2, 1-34.
• Mevzuat Bilgi Sistemi (2018a). Plansız Alanlar Yönetmeliği 09.08.2018 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.4882&sourceXmlSearch=&MevzuatIliski=0 adresinden alındı.
• Mevzuat Bilgi Sistemi (2018b). Orman Kanunu. 09.08.2018 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.3.6831.pdf adresinden alındı.
• Mevzuat Bilgi Sistemi. (2018c). Orman Kanununun 35. Maddesindeki Yapı Sistemlerinin Tesbiti ve Uygulanmasına Dair Yönetmelik. 09.08.2018 tarihinde http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.848323.pdf adresinden alındı.
• Orman Genel Müdürlüğü. (2018). 280 Sayılı Tebliğ (Zati İhtiyaç) 09.08.2018 tarihinde https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/Tebligler/280%20SAYILI%20TEBL%C4%B0%C4%9E%20(Zati%20%C4%B0htiya%C3%A7).pdf adresinden alındı.
• Perker, Z.S. (2010). Geleneksel Anadolu Konutunun Güne Uyarlanmasında Yapısal Bir Model, Uludağ Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=NtBAevXNhYaNqJFoAcdBdhVdQcoqBRqJbC9Us12LM2k3ZSNOYZuy0iy1DTuIhlhT adresinden alındı.
• Perker, Z. S., Akıncıtürk, N. (2011). Geleneksel Konutlarda Fiziksel Değişim: Bursa’da Üç Örnek Yapı. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16 (1), 29-39.
• Tanoğlu, A. (1954). İskân Coğrafyası, Esas Fikirler, Problemler ve Metod Türkiyat Mecmuası, 11, 1-32.
• Tanoğlu, A. (1969). Nüfus ve Yerleşme, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü.
• Tolun - Denker, B. (1977). Yerleşme Coğrafyası – Kır Yerleşmeleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Tunçdılek, N. (1956) Eskişehir Bölgesinde Mesken Şekillerine Toplu Bir Bakış. İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi. 7, 92-106.
• Tunçdılek, N. (1967). Türkiye İskân Coğrafyası: Kır İskânı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü.
• Turgay, T., Buyruk, P. E. (2017). Geleneksel Taraklı Evleri ve Yapılarda Bozulma Nedenleri. İleri Teknoloji Bilimleri Dergisi. 6 (2), 35-46.
• Tümertekin, E., Özgüç, N. (2009). Beşeri Coğrafya- İnsan, Kültür, Mekân. İstanbul: Çantay.
• Yılmaz, C. (2001). Sinop-Kastamonu Yöresi Ahşap Kır Meskenlerinde Taş Çatı Örtüsü. Doğu Coğrafya Dergisi, 6, 163–186.
• Yılmaz, C. (2005). Doğal Afet Riski Taşıyan Yörelerde Yeniden İnşa Edilebilir Yapı Malzemesi Kullanımının Önemi; Sinop Örneği, Sedat AVCI ve Hüseyin TUROĞLU (Ed.) Ulusal Coğrafya Kongresi 2005, (29–30 Eylül 2005) Bildiri Kitabı içinde (707-716), İstanbul: Çantay.
• Zaman, M. (2017). Türkiye’de Kırsal Meskenler ve Coğrafi Dağılışları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 3, 11-936.