Bismil İlçesinde tarımsal arazi kullanımı ve planlamaya yönelik kararlar

Yıl 2017, Cilt: 15 Sayı: 1, 77 - 107, 01.04.2017

Nurettin Özgen Ali Özçağlar

Öz

Bismil ilçesi, Güneydoğu Anadolu bölgesinin Dicle bölümünde yer almaktadır. İdari ünite olarak Diyarbakır iline bağlı olan ilçe; 1932 yılında Bucak, 1936 yılında ise ilçe statüsü kazanmıştır. 1679 km2’lik yüz ölçüme sahip olan ilçenin yönetsel alanı içinde; 1992 yılı itibariyle Ambar ve Tepe kasabaları, 1999 yılında ise Yukarı Salât belediyesi kurulmuştur. İlçe sınırları içinde 107 köy idari alanı bulunmaktaydı. 2012 yılında, 6360 sayılı yasa ile belde statüsündeki köy ve kasabaların belediyeleri kaldırılarak bağlı oldukları ilçe belediyesinin mahalleleri haline getirilmişlerdir. Böylelikle ilçe yönetsel alanında; bir şehir ve 122 mahalle (107 kırsal) bulunmaktadır. Bismil şehri, yukarı Dicle havzası çanağında ve Dicle nehri kıyısında kurulmuştur. Kuzeyinde ve güneyinde uzanan Silvan ve Mardin eşiği platoları yer almaktadır. Jeolojik ve jeomorfolojik havza tanımına uygun bir doğal yapı gösteren Bismil depresyonunda; Doğal ortam koşullarının tarımsal faaliyetlere uygun bir zemin oluşturması, yörenin tarımsal planlama açısından önemini arttırmaktadır. Bu bağlamda, Bismil ilçesinin doğal ve beşeri coğrafya unsurlarıyla birlikte kullanılabilir arazi varlığını tespit etme ve tarımsal planlama yönelik kararlarının geliştirilmesi bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır

Anahtar Kelimeler

Bismil, tarım, arazi kullanımı, planlama, karar geliştirme

Agricultural land use in Bismil district and decisions on planning

Öz

Bismil district is located in the Dicle subregion of Southeast Anatolian region. Administratively affiliated to the city of Diyarbakır, the district gained the status of sub-district in 1932 and the status of district in 1936. In the administrative domain of the district having 1679 km2 land area includes the towns of Ambar and Tepe since 1992 and Yukarı Salât Municipality since 1999. There used to be a total of 107 villages within the borders of the district. In 2012, with the enactment of no. 6360 law, the municipalities of the villages and towns were ruled out and they became the neighborhoods of the district. As a result, there is a city and 122 neighborhoods (107 rural) within the administrative domain of the district at present. The district of Bismil is located in the Dicle basin along the bank of the Tigris. On its north and south lie Silvan and Mardin ridge plateaus. In the Bismil depression having a structure complying with the definition of geological and geomorphological basin and this increases the importance of the region in terms of agricultural planning. In this regard, the main purpose of the current study is to determine the usable land area together with the elements of natural and human geography of the Bismil district and to develop decisions on agricultural planning

Anahtar Kelimeler

Bismil, agriculture, land use, planning, developing decisions

Kaynakça

• Abd- el Gawad, A.A. ve diğ. (1986). Yield and fibre properties response of some Egyptian and American cotton varieties to planting date. Egiyptian Journal of Agronomy, 11 (1-2),63-70.
• Akıncı, C. ve diğ. (2001). Diyarbakır Kuru Koşullarında Bazı Ekmeklik Buğday Çeşit ve Hatlarının Verim ve Verim Unsurlarının Belirlenmesi. GAP II. Tarım Kongresi, II. Cilt, ss 879, Şanlıurfa.
• Algaze, G., Breuninger, R., Ligtfoot, C., Rosenberg, M. (1994), ‘The TigrisEuphrates Archaeological Reconnaissance Project: A Preliminary Report of the 1989- 1990 Seasons’, Anatolica XVII, s. 175-240.
• Diyarbakır İli Arazi Varlığı (1990). Devlet Su İşleri. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Ankara.
• Doğanay, H. (1995). Türkiye Ekonomik Coğrafyası, İstanbul: Öz Eğitim Yayınları.
• Ertürk, E.Y., Geçer, M.K., Gülsoy, E., Yalçın, S. (2015). Antepfıstığı Üretimi ve Pazarlaması. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 5(2), 43-62.
• El- Debaby, S.S. ve diğ.. 1996). El-Debaby, A.S., Hammam, G.Y. and Nagib, M.A. (1995) Effect of planting date, N and P application levels on seed index, lint percentage and technological characters of Giza 80 cotton cultivar. Field Crops Abst. 49 (7).
• FAO, (2005). FAOSTAT Agriculture Database (http://apps.fao.org/cgi-bin/nph-db.pl?subset agriculture), bilgilenme tarihi: 07.07.2007.
• Gadagi D. D. ve diğ. (1993). Effect of sowing date and plant population on the performance of hybrid cotton jayalaxmi, Field Crops Abst. 46 (7).
• Heun, M. ve diğ. (1997) "Site of Einkorn Wheat Domestication Identified by DNA Fingerprinting", Science, 278: 1312-1314.
• http://www.gap.gov.tr, (2007). GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı. Faaliyet Raporu. Ankara.
• Janardan, S., Warsi, A.S. (1986). Effect of sowing dates, row spacing and nitrogen levels on ginning out-turn and it components in Gosspium hirsutum L. Field Crops Abst., 39 (7).
• Kalelioğlu, E. (1989). Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Tarımsal Yapısı, AKDTKY Coğrafya Araştırmaları Dergisi. 1, 159- 167.
• Karadoğan, S., Özgen, N. (2006). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Tarımsal Üretimin Niteliği Değişimi ve Dağılışının CBS Ortamında Analizi. "4. Coğrafya Bilgi Sistemleri Bilişim Günleri / 13-16 Eylül 2006 / Fatih Üniversitesi / İstanbul.
• Kıllı, F., Alptekin, Y. (2001). Farklı Ekim Zamanlarının Pamukta (G.hirsutum L.) Tohum ve Yağ Verimine Etkisi. Gap II. Tarım kongresi. II. Cilt, ss: 917, Şanlıurfa.
• Lamas, F. M. (1986) Sowing Dates For Herbaceous Cotton (G. hirsutum) in Matto Grosso do Sul. Field Crops Abst. 39, No: 9.
• Nesbitt, M., Samuel, D. (1996). "From staple crop to extinction? The archaeology and history of the hulled wheats" in Hulled Wheats: Proceedings of the first International workshop on Hulled Wheats 21-22 July 1995, Pascoli, İtalya S. Padulosi, K. Hammer, ve Heller J. eds. IPGRI, Roma 1996, İtalya s. 41-100.
• Ogunlela, V.B. ve diğ. (1984). Effect of sowing date on the performance of three cotton varieties in the southern cotton growing zone of Nigeria. Smaru Journal of Agriculture Research 2(1-2), 3-11.
• Karabacak, K., Özçağlar, A. (2016). Arazi Kullanımı Planlaması Yönünden Karpaz Yarımadası’nın Turizm Alanları. Coğrafi Bilimler Dergisi. 14 (2), 107- 134.
• Miyake, Y. (2005). Diyarbakır ili, Salat camii tepe ve Bismil alt bölgesi yüzey araştırması. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. No: 3030-2, Ankara.
• Özçağlar, A. Karabacak, K. (2016). Büyükşehir belediyeli illerle birlikte ortaya çıkan merkez ilçe ve il merkezi sorunsalı. Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 11 (25), 1-30.
• Özçağlar, A., Özgür, M., Somuncu, M., Bayar, R., Yılmaz, M., Yüceşahin, M.M., Yavan, N., Akpınar, N. ve Karadeniz, N. (2006). Çamlıhemşin ilçesinde doğal ve beşeri kaynak tespitine bağlı olarak geliştirilen arazi kullanım kararları. Coğrafi bilimler Dergisi, 4 (1), 1-27.
• Özçağlar, A. (2014). Coğrafya’ya Giriş. Ankara: Ümit Ofset Matbaacılık .
• Özgen, N. (2013). Nüfusları 2000’in altına indiği için belediye teşkilatları kaldırılan yerleşmeler üzerine coğrafi bir analiz. Coğrafi Bilimler Dergisi. 11 (2), 75-99.
• Özgen, N. (2008). Analysis of Socioeconomical Indicators Affecting Population Development According to Geographic Factors in Bismil. World Applied Sciences Journal, 4, 58- 68.
• Özgen, N. (2007). Bismil İlçesinin Coğrafyası. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Özkaya, V., San, O. (2007). “Körtik Tepe”, Türkiye’de Neolitik Dönem (Edt. M. Özdoğan/ N. Başgelen), İstanbul, 21–37.
• Rosenberg, M., Togul, H. (1991). “The Batman River Archaeological Site Survey, 1990”, Anatolica XVII, s. 241- 254.
• Sofuoğlu, S., Gencer, O. (1992). Çukurova koşullarında faklı ekim zamanlarının pamuğun (Gossypium hirsutum) tarımsal ve teknolojik özelliklerine etkisi üzerinde bir araştırma. Çukurova Üniversitesi. Fen ve Mühendislik Dergisi, 6 (1).
• Tosun, M. (2003). Bitkisel Sıvı Yağlar Sektör Araştırması. Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. Genel Araştırmalar. Araştırma Müdürlüğü. GA/03-1-2, Ankara.
• TÜİK (2007). Türkiye İstatistik Kurumu, veri ve dokümantasyon şubesi, Ankara.
• Tümertekin, E. (1994). Ekonomik Coğrafya, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 2926, İstanbul.
• Van-Slageren, M.W. (1994). "Wild Wheats: A monograph of Aegilops L. and Amblyopyrum (Jaub. & Spach) Eig (Poaceae)" Veenman Drukkers, Wageningen, Hollanda.
• Yücel, T. (1987). Türkiye Coğrafyası, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara.
• ZMO/ Ziraat Mühendisleri Odası (2013). Buğday Dosyası. http://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod= 23218&tipi=17&sube=0 adresinden (16.10.2016) indirildi.