İklim değişikliği ve Bartın Çayı Havza yönetimi muhtemel sorunları

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 1, 1 - 22, 01.04.2014

Hüseyin Turoğlu

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000150

Cited By: 6

Öz

Son yıllarda, Türkiye’nin iklim özelliklerinde belirgin bir değişim izlenmektedir. Küresel iklim değişikliği genel trendi ile uyumluluk gösteren bu değişiklikler Bartın Çayı Havzası’nda da kendini hissettirmektedir. Bu çalışmada; iklim değişikliğinin Bartın Çayı Havzası’nda neden olacağı ve havza yönetimi için önem arz eden muhtemel gelişmeler hakkında değerlendirmeler yapılması amaçlanmıştır. Çalışma sahasının iklim elemanlarındaki değişikliği anlayabilmek için Bartın Meteoroloji İstasyonu 1965-2012 yılları zaman aralığı günlük sıcaklık ve yağış rasatları kullanılarak, yağış ve sıcaklık yönelim analizi, Thornthwaite, De Martonne iklim analizleri, yıllık ve mevsimlik yağış-sıcaklık dağılış ve frekans analizleri yapılmıştır. Ayrıca Coğrafi Bilgi Sistemleri uygulamaları ile yüzey analizleri yapılmış ve bunlara ait haritalar üretilmiştir. Klimatik analizlerin sonuçları; Bartın Çayı Havzası iklim elemanlarında son 15 yıl içinde dikkat çekici değişiklikler olduğunu göstermektedir. Bu değişiklikleri; ortalama sıcaklıkların yükselmesi, yaz mevsiminin uzaması, yağış rejiminin değişmesi, yağmurların az şiddetli ve şiddetli sağanaklar şeklinde ve özellikle yaz mevsiminde gerçekleşmesi olarak özetlemek mümkündür. İklim elemanlarındaki bu değişiklikler, Bartın Çayı Havzası’nın jeomorfolojik, litolojik, hidrografik ve arazi örtüsü özellikleri ile ilişkilendirildiğinde; havza yönetimi açısından öneme sahip sorunlar için tetikleyici rol oynayacağı ve bu durumun artarak devam edeceği kabul edilebilir. İklim elemanlarındaki bu değişiklikler nedeni ile Bartın Çayı Havzası’nda; su sıkıntısı, su kalitesi bozulmaları, farklı afet türlerinin şiddet ve frekanslarında artışlar, ekosistem problemleri, kuraklık, tarımsal verimlilik azalması vb. sorunların gelecek orta ve uzun vadeli periyotta etkili olacağı öngörülmektedir. Havzada “Bütünleşik Akarsu Havza Yönetimi” uygulanması, bu kapsamda iklim değişikliği senaryolarının önemsenmesi, sürdürülebilir planlamalar için havza ölçeğinde gerçekleştirilecek detaylı coğrafi çalışmaların gerçekleştirilmesi önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bartın Çayı havzası, İklim değişikliği, Bütünleşik akarsu havza yönetimi

Climate change and potential problems related to river basin management of the Bartın River

Öz

In recent years, significant changes have been observed in the climatic characteristics of Turkey. These changes showing compatibility with the general trend of global climate change, are felt in Bartin River Basin. In this study, making assessments about the possible developments which are important on the Bartın River Basin Management have been aimed. In order to understand the changes in climate elements of study area, rainfall and temperature orientation analysis, Thornthwaite, De Martonne climate analysis, annual and seasonal precipitation-temperature distribution and frequency analyzes were conducted by using the daily temperature and precipitation observations for1965-2012 year time intervals in Bartın Meteorological Station. In addition, surface analysis and their maps were made by using the applications of Geographic Information Systems (GIS). The results of climatic analysis show that remarkable changes have been Bartin River Basin for the last 15 years. These changes can be summarized as an average temperature rise, the elongation of the summer season, change of the rainfall regime, severe torrential rains that especially occur in summer seasonWhen changes on climatic elements are associated with geomorphologic, lithologic, hydrographic and land
cover features of the Bartin River Basin, It will play an important trigerring role for in terms of problems the
basin management and can be acceptable that this situation will continue increasingly in Bartın River Basin.
Due to these changes in climatic elements of Bartin River Basin, The problems such as water shortage, water
quality degradation, increases in intensity and frequency of different types of disasters, ecosystem problems,
drought, reduced agricultural productivity and so on have been predicted to be effective in the medium and long
term period in future. In the basin, implementation of the Integrated River Basin Management, consideration of
climate change scenarios in this context, realization of the detailed geographic studies in river basin scale for
sustainable planning have been suggested.

Anahtar Kelimeler

Bartın River Basin, Climate Change, Integrated River Basin Management.

Kaynakça

• Alpaslan, A. H.; Ataç, A.; Yeşil, N. (2007) “River basin management plans in Turkey during the accession period to European Union”, State Hydraulic Works, International Congress on River Basin Management, Proceeding, Antalya, 148-166.
• Ardel, A.; Kurter, A.; Dönmez, Y. (1969) Klimatoloji Tatbikatı, İ.Ü. Yayınları No: 1123, Edebiyat Fakültesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 40, İstanbul.
• Ateşoğlu, A. (2003) Bartın Yöresi arazi kullanımındaki değişimin Uzaktan Algılama verileriyle belirlenmesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, Zonguldak.
• Avcı, M. (1998) “Ilgaz Dağları ve çevresinin bitki coğrafyası I (Bitki örtüsünün coğrafi şartları)”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Coğrafya Dergisi, 6, 137-216.
• Banerjee, L. (2010) “Effects of Flood on Agricultural Productivity in Bangladesh”, Oxford Development Studies, 38 (3), 339- 356.
• Bates, B. C.; Kundzewicz, Z. W.; Wu, S.; Palutikof, J. P. (2008) Climate Change and Water, IPCC Technical Paper VI, Technical Paper of the Intergovernmental Panel on Climate Change, IPCC Secretariat, Geneva, 210 pp.
• Birsoy, Y. ve Ölgen. M.K., (1992) “Thornthwaite iklim sınıflandırması ve su bilançosunun belirlenmesinde bilgisayar kullanımı”, Ege Coğrafya Dergisi, 6, 153-179.
• Christensen, J. H; Hewitson, B.; Busuioc,A.; Chen, A.; Gao, X.; Held, I.; Jones, R.; Kolli, R. K.; Kwon, W.T.; Laprise, R.; Magaña, R. V.; Mearns, L.; Menéndez, C. G.; Räisänen, J.; Rinke, A.; Sarr, A.; Whetton, P. (2007) “Regional Climate Projections”. In Solomon, S.; Qin, D.; Manning, M.; Chen, Z.; Marquis, M.; Averyt, K.B.; Tignor, M; Miller, H.L. (eds.) The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York.
• Dalfes, H. N.; Karaca, M.; Şen, Ö. L. (2007) “Climate Change Scenarios for Turkey”. In Güven, Ç. (ed.) Climate Change & Turkey: Impacts, Sectoral Analyses, Socio-Economic Dimensions, United Nations Development Programme (UNDP) Turkey Office, 11-17.
• Dobur, J. C. (2006) An Analysis of the Geographic Distribution of Flash Flood Events across the Southeastern United States, NOAA/National Weather Service, Southeast River Forecast Center, Peachtree City, Georgia. (http://www.srh.noaa.gov/media/serfc/presentations/seFlashFlood.pdf , 05.02 2014).
• Dönmez, Y. (1990) Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 3248, İstanbul.
• DMİ (2013) Bartın Meteoroloji İstasyonu (17020) basılmamış günlük yağış ve sıcaklık rasat verisi, TC Çevre ve Orman Bakanlığı, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Elektronik Bilgi İşlem Müdürlüğü, Ankara.
• DSİ (2014) DSİ 23. Bartın ili işletmedeki tesisler, Bölge Müdürlüğü (http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi23/bartin.htm, 10.02.2014)
• Dyson, L. L. (2009) Heavy daily-rainfall characteristics over the Gauteng Province, Water SA (On-line version ISSN 1816- 7950) 35/5 (http://www.scielo.org.za/scielo.php?pid=S1816-79502009000500011&script=sci_arttext, 05.02. 2014).
• Eker, A. M.; Dikmen, M.; Cambazoğlu, S.; Düzgün, Ş. H. S. B.; Akgün, H. (2012) “Bartın, Ulus İlçesi için apay sinir ağı ve lojistik regresyon yöntemlerinin uygulanması ve karşılaştırması”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 27/1, 163-173.
• EPA (2013) “Future Climate Change”, United States Environmental Protection Agency. (http://www.epa.gov/climatechange/science/future.html, 10.05. 2013).
• Erinç, S. (1969) Klimatoloji ve Metodları, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 994, Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 35, İstanbul.
• Erlat, E. ve Türkeş, M. (2012) “Analysis of observed variability and trends in numbers of frost days in Turkey for the period 1950–2010”, International Journal of Climatology, 32 (12), 1889–1898.
• Erlat, E. ve Türkeş, M. (2013) “Observed changes and trends in numbers of summer and tropical days, and the 2010 hot summer in Turkey”, International Journal of Climatology, 33/8, 1909-1916.
• Foster, G. ve Rahmstorf, S. (2011) “Global temperature evolution 1979–2010”. Environmental Research Letters, 6(4), 044022 (http://iopscience.iop.org/1748-9326/6/4/044022/fulltext/, 05.02.2014).
• Gornall, J.; Betts, R.; Burke, E.; Clark, R.; Camp, J.; Willett, K. ; Wiltshire, A. (2010) ” Implications of climate change for agricultural productivity in the early twenty-first century”, Philosophical Transactions, Biological Sciences, Royal Society Publishing, 365(1554), 2973-2989.
• Gökyer, E. (2012) Bartın Kenti ve Arıt Havzası örneğinde peyzaj değerlendirme üzerine bir araştırma, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21/14, 82-91.
• GWF (2000). Integrated Water Resources Management. Global Water Partnership, Technical Advisory Committee (TAC). Tac Background Papers No. 4, Stockholm, Sweden.
• Hansen, J. E. (2012). “NASA Finds 2011 Ninth Warmest Year on Record”. Data source: NASA Goddard Institute for Space Studies. Image credit: NASA Earth Observatory ( http://www.giss.nasa.gov/research/news/20120119/, 10.05. 2013).
• IPPC (2007) Fourth Assessment Report: Climate Change. In Solomon, S.; Qin, D.; Manning, M.; Chen, Z.; Marquis, , M.; Averyt, K.B.; Tignor, M.; Miller, H.L. (eds.) Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York.
• İkiel, C. (2000) “Muğla ve çevresinin yağış şiddeti bakımından özellikleri”. Sakarya Üniversitesi Fen Edebiyat Dergisi, 2, 96-101.
• İsmailoğlu, Ş.; Özcan, Ü.; Küçük, İ.; Çağlayan, D.; Bayrak, D. (1999) Aşağı Filyos Vadisi; Bartın, Karabük, Alaplı (Batı Karadeniz) Yörelerindeki Seller ve Heyelanlara İlişkin Rapor, TMMOB, Ankara.
• Jones, P. D.; Lister, D. H.; Osborn, T. J.; Harpham, C.; Salmon, M.; Morice, C. P. (2012) “Hemispheric and large-scale landsurface air temperature variations: An extensive revision and an update to 2010”, Journal of Geophysical Research, 117.
• Kadıoğlu, M. (2012) Türkiye’de İklim Değişikliği Risk Yönetimi. Türkiye’nin İklim Değişikliği II. Ulusal Bildiriminin Hazırlanması Projesi Yayını, T.C. Şehircilik Bakanlığı, ISBN 978-605-5294-12-0, Ankara.
• Kitoh, A., (2013) Future Climate Projections around Turkey by Global Climate Models, (http://www.chikyu.ac.jp/iccap/ICCAP_Final_Report/2/3-climate_kitoh.pdf, 10.05.2013).
• Lee, D. C. ve Dinar, A. (1996) “Integrated models of river basin planning, development, and Management”, Water International, 21, 213-222.
• Lionello P.; Abrantes, F.; Congedi, L.; Dulac, F.; Gacic, M.; Gomis, D.; Goodess, C.; Hoff, H.; Kutiel, H.; Luterbacher, J.; Planton, S.; Reale, M.; Schröder, K.; Struglia, M. V.; Toretin, A.; Tsimplis, M.; Ulbrich, U.; Xoplaki, E. (2012), “Introduction: Mediterranean Climate—Background Information”. In Lionello, P. (ed.) The Climate of the Mediterranean Region; From the Past to the Future, Elsevier publications. Pages xxxv- xc, London.
• Mandia, S. (2010). Climate Change Impact on Freshwater Wetlands, Lakes & Rivers (http://profmandia.wordpress.com/2010/08/16/climate-change-impact-on-freshwater-wetlands-lakes-rivers/, 05.02.2014).
• Memlük, Y. ve Cengiz. B. (2008) Bartın Çayı ve Yakın Çevresinin Kentsel Açık ve Yeşilalan Sistemi Açısından Değerlendirilmesi Üzerinde Bir Araştırma, TÜBİTAK Çevre, Atmosfer, Yer ve Deniz Bilimleri Araştırma Grubu (ÇAYDAG), Proje No: 104Y190, Ankara.
• MEU (2011) National climate change action plan, Ministry of Environment and Urbanization, 2011–2023, Ankara.
• Meyer, J. L.; Sale, M. J.; Mulholland, P. J.; Poff, N. L. (1999) “Impacts of climate change on aquatic ecosystem functioning and health”, JAWRA Journal of the American Water Resources Association, 35/6, 1373–1386.
• Minea, G. (2013) “Assessment of the flash flood potential of Bâsca River Catchment (Romania) based on physiographic factors”, Central European Journal of Geosciences, 5/3, 344-353.
• Moe, S. J.; Barkved, L. J.; Blind, M.; Makropoulos, C.; Vurro, M.; Ekstrand, S.; Rocha, J.; Mimikou, M.; Ulstein, M. J. (2010) How can climate change be incorporated in river basin management plans under the WFD?, Report from the EurAqua Conference 2008, Intitute for Water Research. Report no: 6045-2010, Project no: 40009, Norway.
• Mossa, D. D. ve Scotta, D. C. (2011) “Dissolved-Oxygen Requirements of Three Species of Fish”, Transactions of the American Fisheries Society, 90/4, 377-393.
• MTA (2001) 1/100000 ölçekli Zonguldak E28, E29, F28, F29 Jeoloji paftaları, MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi, Ankara.
• NOAA (2013) “State of the Climate: Global Analysis for Annual 2012”, NOAA National Climatic Data Center (http://www.ncdc.noaa.gov/sotc/global/2012/13, 10.05.2013).
• Önol, B. ve Semazzi, F. H. M. (2009) "Regionalization of Climate Change Simulations over the Eastern Mediterranean", Journal of Climate, 22, 1944–1961.
• Önol, B. ve Ünal, Y. S. (2012) “Assessment of climate change simulations over climate zones of Turkey”, Regional Environmental Change, Springer-Verlag, DOI 10.1007/s10113–012–0335–0.
• Önol, B.; Ünal, Y. S.; Dalfes, H. N. (2009) "İklim değişimi senaryosunun Türkiye üzerindeki etkilerinin modellenmesi", İTÜ DERGİSİ/d, 8/10.
• Öztürk, T.; Altınsoy, H.; Türkeş, M.; Kurnaz M. L. (2012) “Simulation of temperature and precipitation climatology for central Asia CORDEX domain by using RegCM 4.0”, Climate Research, 52, 63–76.
• Planton, S.; Lionello, P.; Artale, V.; Aznar, R.; Carrillo, A.; Colin, J.; Congedi, L.; Dubois, C.; Elizalde, A.; Gualdi, S.; Hertig, E.; Jacobeit, J.; Jordà, G.; Li, L.; Mariotti, A.; Piani, C.; Ruti, P.; Sanchez-Gomez, E.; Sannino, G.; Sevault, F.; Somot, S.; Tsimplis, M. (2012) “The Climate of the Mediterranean Region in Future Climate Projections”. In Lionello, P. (ed.) The Climate of the Mediterranean Region; From the Past to the Future, 449–502, London.
• Rogelj, J.; Meinshausen, M.; Knutti, R. (2012) “Global warming under old and new scenarios using IPCC climate sensitivity range estimates”, Nature Climate Change, 2, 248–253.
• Rickson, R. J. (2005) “Simulated vegetation and geotextiles”, In Morgan R.P.C. ve Rickson R.C. (eds.) Slope Stabilization and Erosion Control: A Bioengineering Approach, E&FN Spon, 100-293.
• RTNCCAP, (2011) Republic Of Turkey, National Climate Change Action Plan, 2011–2023. The NCCAP Project Team, The Ministry of Environment and Urbanization, General Directorate of Environmental Management, Climate Change Department, Policy and Strategy Development Division, Ankara.
• Sidi, M. S. (2012) “The impact of the 2012 floods on agriculture and food security in Nigeria using GIS”, United Nations International Conference on Space-based Technologies for Disaster Management - Risk Assessment in the Context of Global Climate Change, 7-9 November 2012, Beijing, China.
• Smith, T. M.; Richard W. R.; Thomas C. P.; Jay L. (2008) “Improvements to NOAA’s Historical Merged Land–Ocean Surface Temperature Analysis (1880–2006)”, Journal of Climate, 21, 2283–2296.
• Şorman, Ü.; Gülkan, P.; Önder, H.; Yanmaz, M.; Doğanoğlu, V. (1998) Batı ve Doğu Karadeniz Bölgeleri Sel Afetleri Araştırma Raporu. Türkiye Müteahhitler Birliği, Ankara.
• Talu, N.; Özden, M. S.; Özgün, S.; Dougherty, W.; Fencl, A. (2011) Turkey’s National Climate Change Adaptation Strategy and Action Plan (Draft). In Tapan, D. Ş. (ed.). T.R. Ministry of Environment and Urbanization, Ankara.
• Tatlı, H. ve Türkeş, M. (2011) “Examinaton of the dry and wet conditions in Turkey via model output statistics (MOS)”. Istanbul Technical University, 5th Atmospheric Science Symposium Proceedings Book, 219-229.
• Thornthwaite, C. W. (1948) “An Approach toward a Rational Classification of Climate”, Geographical Review, 38-1, 55-94.
• TSGM (1972) Batı Karadeniz Havzası Toprakları. Havza No: 13, Raporlar Serisi 500. Toprak Su Genel Müdürlüğü Yayınları No: 273.
• Tunçdilek, N. (1985) Türkiye’de Relief Şekilleri ve Arazi Kullanımı, İ.Ü. Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Yayınları No: 3, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 3279, İstanbul.
• Turoğlu, H. (2004) Bartın Çayı Havzasının Hidrografik Doğal Afet Risk Analizi, İstanbul Üniversitesi, BAP, No: 1700/15082001, Tamamlanma tarihi 2004, (Basılmamış) (Proje Yürütücüsü: H. Turoğlu, Yardımcı Araştırmacılar: H. Özdemir, B. Gönençgil, B. Mater).
• Turoğlu, H. (2005) “Bartın’da meydana gelen sel ve taşkınlara ait zarar azaltma ve önleme önerileri”, İ.T.Ü. Türkiye Kuvaterner Sempozyumu V, 02–03 Haziran 2005, 104–110.
• Turoğlu, H. (2007) “Flood and flash floods analysis for Bartin River Basin”, International River Basin Management Congress, 0–14.
• Turoğlu, H. ve Özdemir, H. (2005) Bartın’da sel ve taşkınlar: Sebepler, Etkiler, Önleme ve Zarar Azaltma Önerileri. Çantay Kitapevi, İstanbul.
• Türkeş, M. (1996) “Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey”, International Journal of Climatology, 16, 1057–1076.
• Türkeş, M. (1998) “Influence of geopotential heights, cyclone frequency and southern oscillation on rainfall variations in Turkey”, International Journal of Climatology, 18, 649–680.
• Türkeş, M. (1999) “Vulnerability of Turkey to desertification with respect to precipitation and aridity conditions”, Turkish Journal of Engineering and Environmental Sciences, 23, 363-380.
• Türkeş, M.; Akgündüz, A. S.; Demirörs, Z. (2009) “Drought periods and severity over the Konya Sub-region of the Central Anatolia Region according to the Palmer Drought Index, Coğrafi Bilimler Dergisi, 7, 129-144.
• Türkeş, M.; Sümer, U. M.; Çetiner, G. (2000) “Küresel iklim değişikliği ve olası Etkileri”, Çevre Bakanlığı, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Seminer Notları (13 Nisan 2000, İstanbul Sanayi Odası), 7-24, ÇKÖK Gn. Md., Ankara.
• Türkeş, M. ve Tatlı, H., (2009) “Use of the standardized precipitation index (SPI) and modified SPI for shaping the drought probabilities over Turkey”, International Journal of Climatology, 29, 2270–2282.
• TWB (2012) Turn Down the Heat: Why a 4°C Warmer World Must Be Avoided, A Report for the World Bank by the Potsdam Institute for Climate Impact Research and Climate Analytics. Washington.
• UNDP (2007) İklim Değişikliği & Türkiye, Etkiler, Sektörel Analizler, Sosyo-Ekonomik Boyutları, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Türkiye Ofisi, Ankara.
• Vano, J.; Scott, M.; Voisin, N.; Stöckle, C.; Hamlet, A.F.; Mickelson, K. E .B.; McGuire Elsner, M.; Lettenmaier, D. P. (2009) “Climate change impacts on water management and irrigated agriculture in the Yakima River Basin, Washington, USA. Chapter 3.3”. The Washington Climate Change Impacts Assessment: Evaluating Washington's Future in a Changing Climate, Climate Impacts Group, University of Washington, Seattle, Washington, 132-163.
• Vardar, A.; Kurtulmuş, F.; Darga, A. (2011) “Local indications of climate changes in Turkey: Bursa as a case example”, Climatic Change, 106, 255-266.
• Wilby, R. L.; Orr, H. G.; Hedger, M.; Forrow, D.; Blackmore, M. (2006) “Risks posed by climate change to delivery of Water Freamework Directive objective”, Environment International, 32, 1043-1055.
• WFD (2013) The EU Water Framework Directive - integrated river basin management for Europe, (http://ec.europa.eu/environment/water/water-framework/, 10.09.2013).
• WWF (2013a) Integrated River Basin Management (IRBM), A holistic approach. (http://wwf.panda.org/about_our_earth/about_freshwater/rivers/irbm/, 10.09.2013).
• WWF (2013b) Integrated River Basin Management (IRBM), 14 case study examples of managing large rivers. (http://wwf.panda.org/about_our_earth/about_freshwater/rivers/irbm/cases/, 10.09.2013).