BALIKESİR OVASI VE YAKIN ÇEVRESİNİN NEOTEKTONİK ÖZELLİKLERİ VE DEPREMSELLİĞİ

Yıl 2004, Cilt: 2 Sayı: 1, 73 - 92, 01.04.2004

Şermin Tağıl

https://doi.org/10.1501/Cogbil_0000000038

Öz

Deprem jeolojik kökenli doğal bir afettir. Alp-Himalaya tektonik kuşağında yer alan Türkiye’de bu doğal afet nedeniyle çok sayıda can ve mal kaybı olmaktadır. Türkiye’nin depremselliği, genel olarak Afet İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan Türkiye deprem bölgeleri haritasında gösterilmekle birlikte, lokal alanlarda yapılacak çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada Balıkesir Ovası ve yakın çevresinin neotektonik özellikleri ve depremselliğinin ortaya konması amaçlanmıştır. Öncelikle inceleme alanı ve çevresinde deprem üreten diri fayların neotektonik özellikleri üzerinde durulmuştur. Daha sonra ise 1900-2000 yılları arasındaki aletsel döneme ait deprem katalogu uygun istatistiksel yöntemler kullanılarak incelenmiştir. Depremler magnitüdlerine ve derinliklerine göre sınıflandırılmıştır. Bu çalışmanın birinci bölümünde Güney Marmara-Kuzeybatı Ege’de 38o50′N-40o50′N enlemleri ile 26o00′E-29o40′E boylamları arasındaki alanda magnitüdü 4.0 M’den büyük olan depremlerin, ikinci bölümünde ise 39o44′N-3977′N enlemleri ile 27o76′E28o15′E boylamları arasındaki Balıkesir Ovası ve yakın çevresinde gerçekleşmiş olan depremlerin dış merkez (episantr) dağılımları incelenmiştir. İnceleme alanında depremlerin gelecekte olma olasılıkları ve kaç yılda bir tekrarlanacakları Poisson modeli kullanılarak hesaplanmıştır. Sonuçlar değerlendirilerek önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Depremsellik, Neotektonik, Deprem Riski, Balıkesir Ovası, Marmara

The Neotectonic Characteristics and Seismicity of Balıkesir Plain and Its Surroundings

Öz

Earthquake is a natural hazard associated with geologic events. In Turkey, which is on the Alp’s Mountain belt, people have lost lives and property because of this disaster. Although seismotectonic regions of Turkey are shown in general on Turkish earthquake map, which is made by General Directorate of Disaster Affairs, studies on local areas are needed. Main objective of this study was to put forward neotectonic characteristics and seismicity of the Balıkesir Plain and its surroundings. Firstly, neotectonic features of the region were studied. Secondly, for this paper, earthquake records between 1900 and 2000 years were examined by suitable statistical methods. Earthquakes’ magnitudes and depths were then classified. In first part of the study, earthquakes’ epicenters more than 4.0 Mw on the Southern Marmara-Northwest Aegean regions between 38o50′N-40o50′N latitudes and 26o00′E-29o40′E longitudes and, in the second part, earthquakes’ epicenters on the Balıkesir Plain and its surroundings between 39o77′N-40o50′N latitudes and 27o76′E-28o15′E longitudes were shown and analyzed on the maps. In the study area, probability of earthquake occurrences andrepetitions were calculated from the statistical aspects by using Poisson model. The study
concluded with the analyses of values and provided some suggestions.

Anahtar Kelimeler

Seismicity, Neotectonic, Seismic risk, Balıkesir Plain, Marmara

Kaynakça

• Adatepe, F. M. (1998) “Batı Anadolu Kıyılarının Tarihsel Dönem Deprem Etkinliği”, Deprem Araştırma Bülteni, Yıl: 25, Sayı: 76, s: 63-85.
• Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi, Bayındırlık ve Iskan Bakanlığı, Ankara.
• Ardos, M. (1985) “Jeomorfoloji Açısından Türkiye Ovalarının Oluşumları ve Gelişimleri”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Coğrafya Dergisi, Sayı: I, s. 111-126.
• Atabey, E. (2000) Deprem, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Yayınlarından, Eğitim Serisi No. 34, Ankara.
• Aygül, H. ve Genç, H.T. (1998) “Marmara Bölgesi ve Civarının İzostası Durumu Garvite, Topografya ve Batimetri verisi kullanılarak İncelenmesi”, Aktif Tektonik Araştırma İkinci Toplantısı, İ.T.Ü., İstanbul.
• Aşar, E. (1982) Balıkesir ve Kepsut Ovaları Hidrojeolojik Etüt Raporu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Yirmibirinci Bölge Müdürlüğü, Balıkesir.
• Bağcı, G. (1990) “Batı Anadolu Deprem Riskinin İncelenmesi”, Deprem Araştırma Bülteni, Yıl: 17, Sayı: 68, s. 96-111.
• Barka, A., Toksöz, M.N. ve Gülen, L., (1987), “Kuzey Anadolu Fayının Doğu Kesiminin Segmentasyonu Sismisitesi ve Deprem Potansiyeli”, Yerbilimleri, Sayı: 14, s. 337-352.
• Barka, A. ve Kandisky-Code, K. (1988) “Strike-Slip Fault Geometry in Turkey and Its Influence on Earthquake Activitiy”, Tectonics, 7, pp. 663-684.
• Bistritschen, K. (1957) Balıkesir Vilayetindeki Sıcak Su ve Maden Suyu Kaynakları Hakkında Rapor, MTA Genel Müdürlüğü, Rapor No: 2622, Ankara.
• Bobet, A. ve Johnson, A. M. (2003) “Draft Report on Geological and Geotechnical Conditions in Bingöl, Turkey”, Purdue University, Earth and Atmospheric Sciences, Bingöl Geotechnical and Geological Report, 16 Ağustos, http://www.eas.purdue.edu/physproc/pdf%20Files/GeotechEngrg&EngrgGeology.pdf.
• Darkot, B. ve Tuncel, M. (1981) Marmara Bölgesi Coğrafyası, İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Yayını, İstanbul.
• Demirtaş, R. ve Yılmaz, R. (1996) Türkiye’nin Sismotektoniği. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara.
• Demirtaş, R. ve Erkmen, C. (2000) Deprem ve Jeoloji, Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları: 52, Ankara.
• Demirtaş, R., Tepeuğur, E., Eravcı, B., Yaman, M. ve Yanık, K. (2002) “1965 Salihli, 2000 Denizli ve 1999-2001 Savaştepe (Balıkesir) Deprem Dizileri: Deprem Fırtınası mı?”, 55.Türkiye Jeoloji Kurultayı, 11-15 Mart, Ankara.
• Demirtaş, R., Erkmen, C., Yaman, M., Tepeuğur, E., Eravcı, B., Yanık, K., Baran, B. ve Çolakoğlu, Z. (2003) 17-18 Haziran 2003 Sındırgı-Bigadiç Depremleri Deprem Fırtınası mı?, Afet İşleri Genel Müdürlüğü, Deprem Araştırma Dairesi Sismoloji Şube Müdürlüğü, Deprem Raporları No:023, Ankara.
• Durmaz, G. (1995) Balıkesir Şehri, İ.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beşeri ve İktisadi Coğrafya Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış), İstanbul.
• Ergül, E., Öztürk, Z., Akçaören, F. ve Gözler, Z. (1980) Balıkesir İli-Marmara Denizi Arasının Jeolojisi, Maden Teknik Araştırma Genel Müdürlüğü, Proje No: 6760, Ankara.
• Erol, O. (1983) “Türkiye’nin Genç Tektonik ve Jeomorfolojik Gelişimi”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 11, s. 1-22.
• Eyidoğan, H. ve Barka, A. (1996) Deprem ve Deprem Kaynakları, Türkiye Deprem Vakfı, TDV/TR 96-004, İstanbul.
• Herzog, E. (1954) Balıkesir Ovası Hidrojeolojik Raporu, Maden Teknik Araştırma Genel Müdürlüğü, Proje No: 2719, Ankara.
• Kalafat D. ve Pınar, A. (1997) “KB Anadolu’nun Sismotektonik Özelliklerinin Küçük ve Orta Büyüklükteki Depremlerle İrdelenmesi”, Aktif Tektonik Araştırma Grubu Birinci Toplantısı, 8-9 Aralık 1997. İTÜ, İstanbul.
• Kasap, R. ve Gürlen, Ü. (2003) “Deprem Magnitüdleri İçin Tekrarlanma Yıllarının Elde Edilmesi: Marmara Bölgesi Örneği", Doğuş Üniversitesi Dergisi, Sayı 4 (2), s.157-166,
• Ketin, İ. (1960) “1/2 500 000 ölçekli Türkiye Tektonik Haritası Hakkında Açıklama (Notice Explicative)”, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, Sayı: 54, s. 1-7.
• Ketin, İ. (1969) “Kuzey Anadolu Fayı Hakkında”, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Dergisi, Sayı: 72, s. 1-27.
• Koçyiğit, A. (2002) “Çay (Afyon) Depreminin Kaynağı ve Ağır Hasarın Nedenleri: Akşehir Fay Zonu”, Cumhuriyet Bilim Teknik, Sayı. 779, s. 6.
• Lomnitz, C. (1966) “Statistical Prediction of Earthquakes”, Rev. Geophys., Vol: 4, pp. 377-393.
• Pınar, N. Ve Lahn, E. (1952) Türkiye Depremleri İzahlı Katalogu, T.C. Bayındırlık Bakanlığı Yapı ve İmar İşleri Reisliği Yayınlarından, Seri: 6, Sayı: 36, Ankara.
• Özaydın, K. (2000) “Yerel zemin koşullarının deprem hasarına etkisi”, Geoteknik İncelemelerin Mühendislikteki Önemi, Deprem ve Zemin Açısından Konya, Selçuk Üniversitesi, Konya
• Özmen, B. ve Bağcı, G. (2000) 12 Kasım 1999 Düzce Depremi Raporu, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi, Ankara
• Özoğul, A. (1987) “Balıkesir Ovası ve Yakın Çevresinde Meydana Gelen Depremlerin Uygulamalı Jeomorfoloji Bakımından Etkileri”, Uludağ Üniversitesi- Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: II, Sayı: 1, s. 43-51.
• Tabban, A. (2000) Kentlerin Jeolojisi ve Deprem Durumları, Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları: 56, Ankara.
• Tabban A. ve Gencoğlu, S. (1975) Deprem ve Parametreleri, T.C. İmar ve İskan Bakanlığı Deprem Araştırma Enstitüsü Başkanlığı, Ankara.
• Tağıl, Ş. (2003) Balıkesir Ovası ve Yakın Çevresinin Fiziki Coğrafyası, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmamış), Ankara.
• Yılmaz, Y. (2000) “Ege Bölgesinin Aktif Tektoniği”, Batı Anadolu’nun Depremselliği Sempozyumu, ISBN 975-585-148-8, s:3-14, İzmir.
• Utku, M. (2000) “Batı Anadolu’nun Türkiye Depremselliğindeki Yeri”, Batı Anadolu’nun Depremselliği Sempozyumu, ISBN 975-585-148-8, s: 50-58, İzmir.
• www.balikesir.com (2003) Balıkesir hakkında her şey, Tüm Hakları Saklıdır ONNET LTD. ŞTİ. Balıkesir.
• www.deprem.gov.tr (2003) T.C Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Afet İşleri Genel Müdürlüğü Deprem Araştırma Dairesi, Ankara.
• www.sayisalgrafik.com.tr/deprem/turkiye.htm (2003) Türkiye ve Depremler, Sayısal Grafik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.