ARAP EDEBİYATINDA TABAKÂT (BİYOGRAFİ) TÜRÜNÜN GELİŞİMİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 28 - 47, 25.06.2021

Derya Adalar Subaşı

Öz

Arap Edebiyatında hicri II. Yüzyıldan sonra tedvin hareketinin başlamasıyla bilimsel ve edebi alanda çeşitli konularda kitaplar yazılmış, bunlar arasında özellikle İslam medeniyetine dair fıkıh, tarih, hadis ve Kur’ân bilimleri üzerine olan eserler öne çıkmıştır. Emeviler Döneminde Arapların bir devlet düzenine sahip olmalarının ardından, yazının da standart bir forma kavuşmasıyla bu ortamda birçok kültürel, politik ve dini eğilimler oluşmuştur. Farklı ilim dallarına özgü bu eğilimlerin bir kuram olarak kabul edilmesinde kendini kanıtlamış, yaşadığı zaman dilimi ve bulunduğu mekânın ilmi atmosferinde dikkat çeken ve ilmî gelişmenin başını çeken âlimlerin, edebiyatçıların, şairlerin hayat hikâyeleri kronolojik olarak, künyeye veya başka ölçütlere göre tabakât adı verilen biyografik eserlerin malzemesi olmuştur. Bu çalışmada Arap Edebiyatında tabakât olarak ortaya çıkışından modern dönemde biyografik eser görünümüne kavuşuncaya kadar geçen zaman dilimi içinde bu türün gelişimi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Arap Edebiyatı, Tabakat, Biyografi, Alim, Şair

Kaynakça

• Adıgüzel, Cumhur Ersin (2018). Endülüs’te Biyografi Yazıcılığının Doğuşu ve Gelişimi (IIIVII/IX-XIII. Yüzyıllar), İslam Te’lif Geleneğinde Biyografi Yazıcılığı, İstanbul: Ensar Yayınları.
• Beyâtî, Velîd Hasan Mustafa, (2011), Mefhûmu’t-Tabakât ‘inde’l-Muhdesîn, Mecelletu’lCâmi‘ati’l-‘Irâkiyye, Volume 26, Issue 3, 81-114. Bûşiye, Muhammed Şâfi‘î Miftâh (2012), Kutubu’t-Tabakât: Zuhûruhâ ve Devruhâ ve Muhtevâhâ ve Hasâ’isuhâ: Dirâse Tahlîliyye, 52-87, http://search.mandumah.com/Record/623235, e.t.10.05.2021
• Ceviz, Nurettin (2002), Cahiliye Döneminde Süvari Şairler, EKEV Akademi Dergisi, Yıl: 6, S.10, Kış, 175-204. Cooperson, Michael (2000) Classical Arabic Biography, The Heirs of the Prophets in the age of alMa’mûn, 1-23, Cambridge: Cambridge University Press.
• Demirayak, Kenan (2016), Arap-İslam Edebiyatı Literatür Bilgisi, İstanbul: Cantaş Yayınları
• Demirayak, Kenan, Çöğenli M. Sadi (2000). Arap Edebiyatında Kaynaklar, Atatürk Üniversitesi, 3. Baskı, Erzurum: Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını.
• Durmuş, İsmail (2010). “Tabakât, Arap Edebiyatı”, D.İ.A., C.39: 288-290. Güler, İsmail (2011). Asma‘î’nin Şiir Eleştirisinde Fuhûle Kavramı, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52:2, 129-136. Jaques, R. Kevin (2007). Arabic-Islamic Prosography: The Tabaqat Genre, Prosography Approaches and Applications: A Handbook, England: Unit for Prosographical Research.
• Kılıç, Hulusi (1994). Ebu’l-Ferec el-İsfehânî, D.İ.A, C. 10, 316-318.
• Makdisi, George (1993). Tabaqât, Biography: Law and Orthodoxy in Classical Islam, Islamic Studies, Winter, Vol. 32, No:4, 371-396.
• Özcan, Abdulkâdir (2010). “eş-Şakâ’iku’n-Nu’mâniyye”, D.İ.A., C. 38, 485-486.
• Özcan, Abdulkadir (2010). “Tabakat”, D.İ.A., c.39, 299-301.