Premçand’ın Öykülerinde Beylik Motifler

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 108 - 117, 17.12.2021

Canan Yoğurt

Öz

Yirminci yüzyılın başlarında yazın hayatına başladığı bilinen Premçand, Hindī ve Urdu edebiyatında modern öykünün ve toplumcu gerçekçiliğin en önemli temsilcilerinden biri olması sebebiyle Hindistan başta olmak üzere dünya genelinde pek çok akademik çalışmaya konu olmuştur. Onun bütün öyküleri Mānsarovar adlı sekiz ciltlik öykü derlemesinde toplanmıştır. Premçand’ın öyküleri üzerinden Hint kültürünü anlamaya yönelik olan bu çalışmanın temel amacı öykülerde geçen beylik motifleri gün yüzüne çıkarmaktır. Edebiyatta “motif” çalışması metin incelemelerinde kullanılan en yaygın edebȋ tekniklerden biridir. Edebȋ eserlerde yinelenen motifler eserin kurgusunu güçlendirmek amacıyla yazarlar tarafından bilinçli bir şekilde kullanılmaktadır. Bu çalışmada Aytaç’ın “beylik motif” tanımı üzerinden ve Richard ve Leavis’in “pratik eleştiri” düşüncesinden hareketle ortaya çıkan “yakın okuma” yöntemi kullanılmıştır. Premçand’ın öyküleri incelendiğinde onun bir öyküsünün bile birden fazla motif içerdiği görülebilir. Aynı zamanda bu çalışmada Premçand’ın öyküleri karşılaştırmalı olarak incelenmiş ve beylik motif bağlamında birtakım benzer noktalara da değinilmiştir. Premçand öykülerinde genellikle geleneksel aile motifine yer vermiştir. Bu geleneksel ailede kadın karakterler nezaketli, hoşgörülü, mütevazı, kocasına ve ailesine hizmet eden; fedakâr ve vefakâr karakterler olarak resmedilmiştir. Öykülerinde içinde yaşadığı toplumun özelliklerini ustaca aktaran Premçand’ın öyküleri bu makalede özellikle başlık parası, geniş aile, gelin-kaynana ya da gelin-kayınbirader çatışması ve istenmeyen kız çocuğu beylik motifleri çerçevesinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Modern Hindī Edebiyatı, Premçand, Öykü, Motif, Beylik Motifler

Kaynakça

• Aytaç, G. (2009). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
• Çimen, L., K. (2008). Türk Töresinde Kadın ve Aile. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Gupta, C., 1991. “Portrayal of Women in Premchand’s Stories: A Critique”. Social Scientist, Vol. 19, No. 5/6.
• Karataş, T. (2011). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Sütun Yayınları.
• Orr, C. I. (1977). “Premchand’s Use of Folklore in His Short Stories”. Nanzan University: Asian Folklore Studies. Vol. 36, No. 1.
• Özşener, F. (2009). “Edebi Motif: Bir Tanım ve Değerlendirme”. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi. Yedi. (2), 61-66.
• Premçand, (2014). मानसरोवर, (भाग – २), दिल्ली: भारत पुस्तक भंडार.
• Premçand, (2014). मानसरोवर, (भाग – ७), दिल्ली: भारत पुस्तक भंडार.
• Premçand, (2016). प्रेमचंद की संपूर्ण कहानियां मानसरोवर भाग- १. दिल्ली: मनोज पब्लिकेशन्स.
• Solak, Ö. (2014). Edebiyat Biliminde Kuram ve Yöntem. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Yoğurt, C. (2021). “Premçand’ın Öykülerinde Kadın Motifleri”. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü Doktora Tezi.
• Wellek, R., Warren, A. (1983). Edebiyat Biliminin Temelleri. Çev. Ahmet Edip Uysal. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.