İRAN DİASPORA EDEBİYATI VE İRAN DİASPORASININ EDEBÎ YAYIN FAALİYETLERİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 2, 72 - 95, 31.12.2022

İsmail Söylemez

Öz

İran diaspora edebiyatı günümüzde İran edebiyatının en önemli parçası haline gelmiştir ve İran edebiyatını temsil edecek bir olgunluğa erişmiştir. Nitekim son dönemde, ülke dışındaki İranlıların aldığı çeşitli edebiyat ödülleri de bu edebî üretimin ulaştığı olgunluğu göstermektedir. Bu bağlamda İranlı edebiyatçılardan Nobel ödülüne aday gösterilen veya ödülü alma ihtimali konuşulan Devletâbâdî, Amerika’da yaşarken son dönemde aldığı ödüllerle adından söz ettiren Zoya Pirzad Fransa’da, aldığı iki ödülle dikkatleri çeken Şeyda Bazyar Almanya’da yaşamaktadır. Diasporadaki İranlı edebiyatçılar çok sayıda eser kaleme almış, bu eserlerin olgunlaşması için dergiler kurmuş, kitapların yayımı için yayınevleri ve kitabevleri kurmuşlardır. İranlı edebiyatçılar dünyanın çeşitli yerlerinde önemli kültürel etkinlikler gerçekleştirmişlerdir. Bu dikkatle çalışmada özellikle son dönemde İran dışındaki Farsça edebiyatının oluşumu, gelişimi ve bugünkü durumu üzerinde durulacaktır. Ayrıca İran diasporasının edebî yayın faaliyetleri incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

İran Diaspora Edebiyatı, Göç, Sürgün, Yayıncılık, İran Diaspora Edebiyatı, Göç, Sürgün, Yayıncılık

Kaynakça

• Balcı, M. (2016), Taşa Kazınmış Sözler: İslâm Öncesi Fars Öğüt Edebiyatı, İstanbul: Büyüyenay.
• Encomenê Qelemê İran, www.iranianpen.com, (Erişim Tarihi: 20.10.2021)
• Eqnemi, R. (1396), “Gozarêşi Ez Teşkilê Nemayêşgahê Kêtab Der Lenden”, Avayê Teb’id, 2/110-111.
• Esedi, M. (1373), Ba Beççeha-yi Teb’id, Stockholm: Mina.
• Fellah, Q. ve Berameki, S. (1394), “Berresi u Tehlilê Motunê Mohaceretê Farsi Ba Ruykerdê Rêvayetşênasiyê Pesaêstê’mari”, Dofeslnamêyê Zeban u Edebiyatê Farsi, 23/79.
• Gedik, Ü. (2017), “İran Göç Yazın Süreci, Doğu Göç Edebiyatı, S. 117, İstanbul: Demavend.
• İstedadişad, M. (2015), دو ده ی رمان ایرانی در تبعید, www.raahak.com, Erişim Tarihi: 11.07.2018.
• İşimtekin, S. ve Gedik, Ü. (2019), “İran Göç Edebiyatının Önde Gelen Temsilcileri Üzerine”, Bayburt Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Dergisi, S.3, Bayburt.
• Kanar, M. (1996), “İran Sürgün ve Göçmen Edebiyatı”, Feridun Andaç (haz.), Sürgün Edebiyatı, Edebiyat Sürgünleri, İstanbul: Bağlam.
• Karacan, O. (2019), “Osmanlı Devleti’nin İran Meşrutiyeti Üzerindeki Tesiri Hakkında Bir Mütalaa”, Journal of History School, 43, 1413-1447.
• Karger, D. (1375), Kêtabşênasiyê Dastanê Kutah Der Xarêc Ez Kêşver, Upsala.
• Me’rufi, E. (2007)داستاننویسی در غربت , http://www.dw.com/fa-ir (Erişim Tarihi: 27.10.2007)
• Mêhrabi, M. (1371), Kêtabşênasiyê Kêtabhayê Farsi Monteşêrê Der Xarêc Kêşver, Koln.
• Merkezê Motaleatê İran Der Lenden/ Londra İran Araştırmaları Merkezi (1382), www.iranianstudies.org, (Erişim Tarihi: 20.10.2021)
• Mir Abidini, H. (1398). Heştad Sal Dastanê Kutahê İrani: Ez 1350 Ta 1380, Tehran: Xorşid.
• Mociri, E. H. (1399), آمار ایرانیان خارج از کشور (آمار رسمی وزارت امور خارجه، 1399, www.applymag.ir, Erişim Tarihi: 27.09.2021
• Mohacêr, N. (1374), 23 Dastanê Kutahê İrani Der Teb’id, Twenty-Three Iranian Short Stories In Exile, Berkeley: Noghteh
• Moradi, F., Letisya N., Eli E., Dilşad, R., Mesud H., Binêyaz, B. (2014), Neşrê Farsi Der İran, Efqanêstan, Tacikêstan, Ozbekêstan, Orupa ve Amrika, Feransê, Paris: Alyans.
• Noqrêkar, M. (2017), تبعیدی یا خارجنیشین https://roshanfekr.org/2017/01/26 Erişim Tarihi: 29.09.2021
• Resayi, M. C. (1394). ایران رتبه اول فرار مغزها در جهان است : http://baharnews.ir/news/99601 (Erişim Tarihi: 12.10.2020)
• Ruşenger, M., (2012), Moruri Ber Edebiyatê Farsi Der Mohaceret ya Teb’id, https://www.dw.com/fa-ir/, Erişim Tarihi: 19.12.2020.
• Seqayi, B. (1999), Hêkayetê Dastan: 8 Soxenrani Ez Hemayêşê Dastannêvisi Der Teb’id, Roterdam: Dena.
• Seyfi, E. (1378), “Çap o Neşrê İraniyan Der Xarêc Ez Keşver” Nêgahê Now, 33/26.
• Temizel, A. (2017). “Mevlâna’nın Anadolu’ya Göçü ve Edebi Kazanımlar”, Doğu Göç Edebiyatı, İstanbul: Demavend.
• Tiregol, M. (2004), سی سال ادبیات فارسی در تبعید, http://www.asar.name/2004/06/blog-post.html, 17.07.2019.
• Xaksar, N. (2012), دبیات ایرانی در تبعید: "ما به کره ماه پرتاب نشده‌ایم www.dw.com/fa-ir: Erişim Tarihi: 15.01.2019.
• Xanqah, M. C. (1391), “Mexezê Şênasiyê Metbuatê Farsizebanê Xarêc Ez Kêşver”, Kêtabê Mah, 172.
• Xezrayi, P. (1382), Ez Poştê Pencerêyê Teb’id, Hamburg: Sonbole.
• Xociniyan, H. (1396). “Nemayêşgahê Kêtabê Bedunê Sansur Der Lenden ve Sayêr Şehrhayê Orupayi, Amrika ve Kanada” Avayê Teb’id, 2/110.
• Xoşnam, İ. (2012a), مروری بر ادبیات فارسی در مهاجرت یا تبعید, dw.com/fa-ir. (Erişim: 8.11.2017)
• Xoşnam, İ., (2012b), ادبیات مهاجرت و بازاندیشیهای تبعید, http://www.dw.com/fa-ir/ادبیات-مهاجرت-و-بازاندیشیهای-تبعید/a-15688232 (Erişim Tarihi: 01.11. 2021)
• Yaheqqi, C. (1381-1382), “Edebiyatê Mohaceret” Kêtabê Mah/Edebiyat u Felsefê.
• Yalçın, C. (2004), Göç Sosyolojisi, Ankara: Anı.
• Zerinpenah, S. (1390), در جست‌وجوی حل مشکل نشر فارسی در خارج از ایران, http://www.bbc.com/persian/arts/2011/06/110630_l41_book_farsi_publication_abroad (Erişim Tarihi: 02.10.2021).