EĞİTİM SOSYOLOJİSİNDE YORUMCU PARADİGMA ’NIN ELEŞTİRİSİ

Yıl 1994, , 679 - 690, 01.08.2019

Kemal İnal

https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000357

Öz

Eğitim Sosyolojisinde Yorumcu Paradigma, makro düzeydeki paradigmalara (=İşlevselcilik ve Çatışmacılık) yöneltilen eleştiriler sonucu biçimlenmiş ve anti-pozitivist ve göreceli (=relativist) nitelikteki bilgi, yöntem ve inceleme konularıyla birlikte mikro düzeyde çalışmaları içeren yeni bir yaklaşımdır. Gerçi yorumcu paradigma, “hermenuitik” adı altında Kıta Avrupası felsefe dünyasında, özellikle yöntemsel açıdan daha 10. yüzyılda -Herder ve Alman Tarih Okulu ile birlikte- geliştirilmeye başlanmıştı. Fakat yorumcu paradigmanın asıl gelişme ve uygulama alanı toplumbilim olmuştur. Gerçekten de, özellikle İngiltere’de birçok eğitim toplumbilimcisi, yorumcu yaklaşımın eğitim toplumbilimi alanında hem kuramsal temellerini geliştirmeye yönelik çalışmalar yapmışlar hem de sözkonusu yaklaşımı eğitsel süreçlere (=öğretmen-öğrenci etkileşimi gibi) uygulamıştır. Makro sosyolojik yaklaşımların ilgilenmediği ya da önemsemediği toplumun küçük ya da dipte kalan hücrelerindeki bireysel ve kümesel ilişkilerle ilgilenen yorumcu paradigma, özellikle toplumbilim ile eğitimbilim alanları için yeni ufuklar açmıştır. Gözden kaçan, ayrıntıda kalan, önemsenmeyen, indirgemeci tarzda ele alman birey-birey ve birey-küme ilişkileri, yorumcu toplumbilimci ve eğitimcilerin çalışmalarıyla kümesel ve toplumsal gerçeğin bilimsel açıdan kavranmasında değişik ve zengin bir bakış açısı içinde ele alınmıştır. Sımf içinde sürekli bir işlevsel bütün aramaktan ziyade sınıftaki aktörlerin an ve an çeşitli durumlarda nasıl da çeşitli mekanizma ve stratejileri kullanarak birbirlerine üstünlük sağlamaya ve bir konsensüs oluşturmaya çalıştıklarım bulmaya ya da göstermeye çalışan eğitim toplumbilimcilerinin toplumbilime hediye ettikleri en önemli kavram “müzakere” (=negatiation) olmuştur. Fakat müzakere kavramının çok da özgün olduğunu söylemek mümkün değil. Gerek Marx’çı gerekse de Weber’ci çatışmacıların, teorilerinde ilkel bir biçimde olsa da müzakere kavramını incelemiş olduklarım söyleyebiliriz.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Eğitim Sosyolojisi

Kaynakça

• Bilton, T. et al., (1991). Introductory Sociology, London: Mcmillan, 2nd edt.