ANKARA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİ GÜDÜLEYEN ÖZENDİRME ARAÇLARI

Yıl 1999, Cilt: 32 Sayı: 1, - , 01.06.1999

Kamile Demir

https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001172

Öz

Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi araştırma
görevlilefini güdüleyen özendirme araçlarını belirlemeye yönelik bu araştırmada
veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Elde edilen veriler frekans,
yüzde, ortalama, standart sapma, t-testi, Kruskal-Wallis H ve Mann-Whitney U
testi kullanılarak çözümlenmiştir. Bu araştırmanın iki önemli sonucu vardır:
(1) Genelde araştırma görevlilerinin özendirme araçlarının güdüleme
düzeylerinde, cinsiyet ve mesleki deneyim değişkenlerinden bağımsız olarak benzerlik
göstermeleri, (2) Araştırma görevlilerinin manevi ödülleri ücret gibi ekonomik
özendiricilere tercih etmeleridir.

Örgütler, belli amaçları gerçekleştirmek için kurulurlar.
Bu nedenle örgütte çalışan iş gören, örgütün amaçlarını gerçekleştirmek için
bir araçtır. Buna karşılık örgütte çalışan iş görenin de gereksinimleri vardır.
İş gören yönünden de, örgüt gereksinimlerini gerçekleştirmek için bir araçtır.
Örgütün amaçlan ile iş görenin gereksinimleri dengeli bir senteze
ulaştırılmalıdır. Bu sentezin gerçekleştirilebilmesi için yöneticiler güdüleme
araçlarından yararlanmalıdır. Bunun için insanları güdüleyen nedenler
saptanmalı ve istekleri yerine getirilebilmesi için çaba harcanmalıdır. Böylece
iş görenlerin hem kendi gereksinimlerini karşıladıkları hem de örgütü
amaçlarına ulaştırmak için çalıştıkları bir ortam yaratılabilir.

Güdülemenin kökü olan güdü; bir insanı harekete geçiren güç
demektir. Ayrıca güdü; harekete geçirici ve olumlu güce yöneltici, üç temel
özelliğe sahip bir güçtür. Güdü temel kavramından türetilen güdüleme ise, bir
veya birden çok insanı, belli bir yöne doğru devamlı bir şekilde harekete
geçirmek için yapılan 

geçmesi için etkilendirilmesi ve
isteklendirilmesi süreci olarak da tanımlanabilir (Can 1992, 164).

Işgörenin iş başındaki davranışını
anlamada güdülemenin üç öğesi son derece önemlidir. Bunlar; bireyleri belli
davranışlar göstermeye zorlayan onları harekete geçiren içsel güçler, amaca
yönelim ve bireyin içindeki güçleri, bireysel dürtüleri yoğunlaştıran, bireysel
enerjilerin yönünü pekiştiren çevresel güçlerdir (Aydın 1993, 77).

Görüldüğü gibi, bireylerin arzu ve ihtiyaçlarını belirleyen
güdüler içseldir. Güdülerin aksine özendirme araçları kişinin yönetim çevresi
ile ilgili güçleridir. Birey, arzu ve ihtiyaçlarını yönetimin kendisine sunduğu
araçlar sayesinde tatmin edecek ve iş görme arzusu artacaktır. Bireyin
amaçlarına ulaşmasına yardımcı olan ve dış çevresinden gelen araçlar, onun
içinde çalıştığı örgütün amaçlarını benimsemesine ve bu uğurda çabalarını
yoğunlaştırmasına neden olacaktır (Tikici 1995, 112).

Örgütlerde kullanılan özendirme araçlarını üç ana
başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar sosyo-ekonomik araçlar, örgütsel ve
yönetsel araçlar, psikososyal araçlardır.

Anahtar Kelimeler

araştırma görevlileri, özendirme araçları, eğitim bilimleri

Kaynakça

• Akat, İlter; Gönül Budak; Gülay Budak. (1994). İşletme Yönetimi. İstanbul:Beta Basım Yayım ve Dağıtım A. Ş.