SOSYOLOJİK BİR MALZEME OLARAK TEZÂKİR

Yıl 1996, Cilt: 29 Sayı: 1, 0 - 0, 30.12.1996

İsmail Doğan

https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000282

Öz

Tezakir-i Cevdet ya da kısaca Tezakir Cevdet Paşa'(1822-1895)mn Kısas-ı Enbiya ve Tarih-i Cevdet gibi ilk planda tarihçiliğini yansıtan eserlerinden
biridir. Onun bu tarihçi yönünde Tarih-i
Cevdet'in karakte­ ristik bir önemi olduğu muhakkaktır. Üstelik
"müverrihlik sıfatı"nın ken­ dis.ine Tarih-i Cevdet'i te'lif ettiği için verildiği de bilinmektedir. Bu
maddeten ve manen azım eser müellifin yaşamadığı devirleri, yetişmediği devlet
adamlarım nakl ttiği halde değerinden bir şey kaybetmediği (...)"' gibi
yazarına da sözkonusu alan (tarih)da hak.ettiği
şöhreti sağlamaya yetmektedir.

Tezlikir ise bir mahiyet farkı ile
diğerlerinden ayrılır. Öncekilerde olayların ne kadar dışında ise bu eserinde C. Paşa olayların o kadar için'­ dedir. Tarihi olaylan kapsamakla birlikte
tümüyle tarihi nitelikle açıkla­ namayacak bir eser ortaya çıkmıştır. O halde Tezakir'e bu farklılığı sağla­ yan
özellikler neler.dir?

Eser, Cevdet
Paşa'mn diğer çalışmalarından birinci derecede adıyla ayrılmaktadır. Resnıi
görevle bulunduğu, fiilen tanıklık ettiği olaylan eleştirel yaklaşımla ele
almış olması eserin özgün(orijinal) olan diğer bo­ yutunu meydana
getirmektedir. Her iki
boyutu -adı ve işlevi- ile Tezakir yeni bir yaklaşımı yeni bir yöntemi denemektedir. Bir başka
deyişle eser bu yeni yaklaşım denemesi ile üzerinde durulmaya değer bir
çalışmadır. Bu konudaki ayrıntıya geçmeden önce eserin adı ve içeriği ile
ilgili bilgi- lere yer vermek uygun olacaktır.

Anahtar Kelimeler

sosyoloji, malzeme, tezakir

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa: Tezlikir, Yayınlayan: Cavid Baysun, Ankara: TIK. Yay., 1984, 4 C.