Lise Öğrencilerinin Okul Kavramına Yönelik Algıları ve Öğrenim Gördükleri Okullarına İlişkin Duygularının Belirlenmesi

Yıl 2019, Cilt: 52 Sayı: 2, 401 - 434, 01.08.2019

Meryem Yüksel Fahriye Hayırsever

https://doi.org/10.30964/auebfd.526881

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin okula ilişkin görüşlerinin, öğrenim gördükleri
okullarına ilişkin duygularının ve bu duyguların nedenlerinin belirlenmesidir. Araştırmanın
modeli betimseldir ve nitel araştırma özelliği taşımaktadır. Araştırmada okul üzerine
odaklanıldığından nitel araştırma desenlerinden olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın
çalışma grubunu 2015-2016 öğretim yılında Düzce Merkez ilçede bulunan sekiz lisede 11.
sınıfta öğrenim gören 70 öğrenci oluşturmaktadır. Liselerin seçiminde amaçlı örnekleme
yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma verileri, yarı
yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Verilerin analizinde içerik analizi yöntemi
kullanılmıştır. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun okula ilişkin algılarının olumlu olduğu
görülmüştür. Öğrenciler, okulun bilgilendiren ve geliştiren, güven verici, hedefe ulaştıran bir
yer olduğunu düşünmektedir. Ancak bazı öğrenciler için okul, olumsuz anlam taşımaktadır. Bu
öğrenciler okulu, erken kalkma, ödev yapma, sınava girme, tüm gün bir yerde durma gibi
zorunlulukların yapıldığı bir yer olarak açıklamışlardır. Öğrencilerin öğrenim gördükleri
okullarda kendilerini nasıl hissettikleri incelendiğinde, çoğunluğu kendilerini şanslı, mutlu,
güvende, özgür ve okula ait hissettiklerini belirtmişlerdir. Buna karşın kendilerini okullarında
şanssız, mutsuz, yalnız, güvensiz hisseden, özgür ve okula ait hissetmeyen öğrencilerin de
bulunduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin okullarına karşı olumsuz algı ve duyguları daha düşük
oranda olsa da eğitim sisteminde tek bir öğrencinin dahi olumsuz algı ve duyguya sahip olması,
eğitimciler ve karar vericiler tarafından dikkate alınması gereken bir konudur. Eğitimde sistem
yaklaşımına göre, sistemin başarısı için sistemi oluşturan tüm öğeler ve paydaşlar birbirini
etkilemektedir. Bu nedenle sistemi oluşturan tüm paydaşların görüşleri sistemi iyileştirmek ve
geliştirmek için sürece dahil edilmelidir. 

Anahtar Kelimeler

Okul Bağlılığı, Okula İlişkin Tutum, Okul İklimi, okula ilişkin duygular, okul yaşam kalitesi

Determination the Views of High School Students on the School and Their Feelings about Their Schools

Öz

The aim of this research is to determine the views of high school students on school, their
feelings about their schools and the reasons for their feelings. The model of the research is
descriptive and qualitative research. As research focuses on the phenomenon of school,
phenomenology is used from qualitative research designs. The study group of the research
consisted of seventy, 11th grade students studying in eight high schools in Düzce Central
District in the 2015-2016 academic year. Maximum diversity sampling method among
purposive sampling methods was used in the selection of high schools. The data were collected
by semi structured interview form. Content analysis method was used for data analysis. It was
observed that the majority of students had positive perceptions related to school. Students think
that the school is a place that informs and develops, reassures and reaches the target. However,
for some students, the school has a negative meaning. These students explained the school as a
place where they made some requirements such as getting up early, doing homework, taking
the exam, staying at a place all day. When the students examined how they felt in the schools
they studied, the majority expressed themselves as lucky, happy, safe, free and belonging to
school in their schools. On the other hand, it was determined that there were students who felt
unfortunate, unhappy, alone, insecure, not free and not belonging to school in their schools.
Although negative perceptions and feelings towards the school are lower, the fact that even a
single student has a negative perception and feeling in the education system is an issue that
should be taken into consideration by educators and decision-makers. According to the system
approach in education, all elements and stakeholders that make up the system for success of the
system affect each other. For this reason, the opinions of all the stakeholders that make up the
system should be included in the process to improve and develop the system.

Anahtar Kelimeler

School engagement, school attitude, school climate, feelings about school, the quality of school life

Kaynakça

• Adıgüzel, A. ve Karadaş, H. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okula ilişkin tutumlarının devamsızlık ve okul başarıları arasındaki ilişki. Yüzüncü Yüz Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 49-66.
• Akkaya, E. (2012). Ortaöğretim öğrenci ve öğretmenlerinin okul ve ideal okul algılarının metafor yoluyla analiz. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Alıcı, D. (2013). Okula yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi: Güvenirlik ve geçerlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 38 (168), 318-331.
• Altındağ, M. (2015). İlköğretim okullarında okul yaşamının niteliği. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Arastaman, G. (2006). Ankara ili lise birinci sınıf öğrencilerinin okula bağlılık durumlarına ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Arastaman, G. (2009). Lise birinci sınıf öğrencilerinin okula bağlılık (schoolengagement) durumlarına ilişkin öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin görüşleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 102-112.
• Aslanoğlu, A. E. (2007). PIRLS 2001 Türkiye verilerine göre 4. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama becerileriyle ilişkili faktörler. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yardımıyla analizi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Ayğar, B.B. ve Kaya, A. (2017). Ortaokul öğrencilerinin okul aidiyet duygusu ile okul temelli yalnızlık arasındaki ilişkide okul ikliminin aracılık rolü. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 14-27. DOI: 10.19160/5000201389.
• Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine ve bölgelere göre incelenmesi: ÖSS ve PISA analizi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 4(7), 21-35.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri (18. Baskı). Ankara: Pegem.
• Ceyhan, A.A. ve Ceyhan, E. (2009). Etkili sınıf ortamı: Sınıf yönetimi. Y. Özbay ve S. Erkan (Ed.). Eğitim psikolojisi (2. Baskı)(s.408-445). Ankara: Pegem.
• Coşkun, Y. ve Altay, C. (2009). Lise öğrencilerinde yabancılaşma ve benlik algısı ilişkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 41-56.
• Çalık, T. ve Kurt, T. (2010). Okul iklimi ölçeğinin (OİÖ) geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 35 (157), 167-180.
• Çelik, F. (2005). Orta öğretim öğrencilerinin okula yabancılaşma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Demir, A. (1990). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ve bazı değişkenlerin uyum düzeylerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Demir, C.E. (2007). Metaphors as a reflectıon of middle school students’ perception of school: A cross-cultural analysis. Educational Research and Evaluation, 13(2), 89-107.
• Dindar, M.M. (2008). Farklı ortaöğretim kurumlarında öğrenim görmekte olan öğrencilerin okul iklimi algılarının karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Dönmez, Ş. (2016). Ortaokul öğrencilerinde okul iklimi, okula bağlılık ve okul yaşam kalitesi algısının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Döş, İ. (2013). Mutlu okul. Eğitim ve Bilim, 38 (170), 265-280.
• Durmaz, A. (2008). Liselerde okul yasam kalitesi (Kırklareli ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Ergene, T. (2009). Psikososyal gelişim. Y. Özbay, S. Erkan (Ed.). Eğitim psikolojisi (2. Baskı) (s.101-129). Ankara: Pegem.
• ERG. (2018). Çocuklar kendini okula nasıl ait hisseder? Eğitim Reformu Girişimi, http://www.egitimreformugirisimi.org/cocuklar-kendini-okula-nasil-ait-hisseder/ adresine 15 Kasım 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Genç, S.Z. (2016). Eğitim sürecinde aile okul ve toplum. Ankara: Pegem.
• Hernandez, T. J., Seem, S.R. (2004). A safe school climate: A systemic approach and the school counselor. Professional School Counseling, 7(4).
• Hoşgörür, V. ve Polat, M. (2015). Ortaokul öğrencilerinin okula devamsızlık nedenleri (Söke İlçesi Örneği). MSKU Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 25-42.
• Kalaycı, H. ve Özdemir, M. (2013). Lise öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının okul bağlılıkları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
• Kalaycı, N. (2005). İlköğretim okulu öğrencileri okullarında hangi durumları problem olarak algılamaktadır? Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 42, 167-193.
• Katıtaş, S. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde okula yabancılaşma ve okulu bırakma eğilimi (Şanlıurfa ili örneği). Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Kesici, A.E. ve Türkoğlu, A. (2012). Ortaöğretim kurumlarının okul yaşam kalitesi düzeyi ve ortaöğretim öğretmenlerinin sınıf içi iletişimde kullandıkları örtük davranışlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 149-162.
• Kızılay, M. (2008). İlköğretim okullarında ikinci kademe öğrencilerin okula bağlılık durumlarına ilişkin öğrenci ve öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Kızıldağ, S., Demirtaş-Zorbaz, S. ve Zorbaz, O. (2017). Lise öğrencilerinde okul bağlılığı. Eğitim ve Bilim, 42 (189), 107-119. DOI: 10.15390/EB.2017.6740.
• Mabie, G. E. (2003). Making schools safe for the 21st century: An interview with Ronald D. Stephens. The Educational Forum, 67(2).
• Marul, O. (2014). Okullardaki öğretim ortamının liselerdeki öğrenci memnuniyetine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• MEB. (2018). 2023 Eğitim Vizyonu. http://2023vizyonu.meb.gov.tr/ adresine 28 Kasım 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Mengi, S. (2011). Ortaöğretim 10. ve 11. sınıf öğrencilerinin sosyal destek ve özyeterlik düzeylerinin okula bağlılıkları ile ilişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Nalçacı, A. ve Bektaş, F. (2012). Öğretmen adaylarının okul kavramına ilişkin algıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 239-258.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(163), 96-109.
• Özdemir, S., Sezgin, F., Şirin, H., Karip, E. ve Erkan, S. (2010). İlköğretim okulu öğrencilerinin okul iklimine ilişkin algılarını yordayan değişkenlerin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 213-224.
• Özdemir, S., Yalın, H.İ. ve Sezgin, F. (2008). Eğitim bilimine giriş (6.Baskı). Ankara: Nobel.
• Özgök, A. (2013). Ortaokul öğrencilerinde okula aidiyet duygusunun arkadaşlara bağlılık düzeyinin ve empatik sınıf atmosferi algısının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Saban, A. (2008). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 55, 459-496.
• Saraç, K. (2015). Okul ikliminin ortaokul öğrencilerinin algılarına göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Sarı, M. (2007). Demokratik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program: düşük ve yüksek okul yaşam kalitesine sahip iki ilköğretim okulunda nitel bir çalışma. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Sarı, M. ve Cenkseven, F. (2008). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi ve benlik kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-16
• Sarı, M., Ötünç, E.ve Erceylan, H. (2007). Liselerde okul yasam kalitesi: Adana ili örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50, 297-320.
• Schlechty, P.C. (2005). Okulu yeniden kurmak. (Y. Özden, Çev.). Ankara: Nobel.
• Sönmez, V. (2017). Öğretim ilke ve yöntemleri (8. Baskı). Ankara: Anı.
• TDK (2018). Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/ adresine 3 Aralık 2018 tarihinde erişilmiştir.
• Ünal, H. ve Çukur, C.Ş. (2011). Okula bağlılık, okulda uygulanan disiplin teknikleri ve okulda mağdurluğun lise öğrencilerinin sapkın davranışları üzerine etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 11(2), 547-570.
• Ünüvar, A. (2003). Çok yönlü algılanan sosyal desteğin 15-18 yaş arası lise öğrencilerinin problem çözme becerisine ve benlik saygısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin.
• Yıldırım, İ. (2006). Akademik başarının yordayıcısı olarak gündelik sıkıntılar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 258-267.
• Willingham, D.T. (2009). Çocuklar okulu neden sevmez? (İ. Katırcı, Çev.). İstanbul: İthaki.