Öz
Cilt çeşitli malzemelerden yapılan, kitap veya bir mecmuanın sayfalarını bir arada toplu tutmasını sağlamaktadır. Kitap sanatları içerisinde önemli bir yere sahip olan cilt sanatı yüzyıllarca kullanılmıştır. Türk Cilt Sanatı Anadolu topraklarında Selçuklular ve sonrasında Karamanoğulları Beyliği adı altında varlığını sürdürmüştür. Çeşitli sanat kollarında olduğu gibi cilt sanatı da Osmanlı döneminde en parlak dönemini görmüş ve sanat değeri yüksek eserler meydana getirmişlerdir. Osmanlının erken devri ile başlayan cilt sanatı Klasik dönemle birlikte daha güzel eserlerle zirve yapmıştır. Geç dönemle birlikte motiflerde oran daha geniş hâl alarak Avrupa tarzı süslemeler yapılmıştır. Bor Halil Nuri İlçe Halk Kütüphanesi’ndeki eserler Konya Yazma Eserler Bölge Müdürlüğüne taşınmış olup, toplam 587 adet yazma eser yer almaktadır.. Araştırmamız Bor Halil Nuri Bey İlçe Halk Kütüphanesi’ndeki koleksiyonun da bulunan 16. Yüzyıl Osmanlı dönemine ait cilt örneklerini teşkil etmektedir. Bu örneklerden yedi adet cildi çalışmamızda bulundurduk. Ciltler; desen, teknik ve kompozisyon açısından irdelenerek diğer müze ve koleksiyonlardaki örneklerle karşılaştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler
1- Cilt Sanatı 2- Klasik Osmanlı 3- Süsleme 4- Yazma Eser 5- Bor
Kaynakça
- Kaynakça Alparslan, E. (2016). “Türk süsleme motiflerinden “Hatai” motifinin incelenmesi ve yazma eser ciltlerinde bulunan “Hatai Şemseler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(42), 862-874.
- Arıtan, A. S. (1992). Konya dışı müze ve kütüphanelerde bulunan Selçuklu ve Selçuklu üslubunu taşıyan cilt kapakları [Yayınlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- Arıtan, A. S. (1993). Ciltçilik. Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 7, 551- 557.
- Türk Deri İşlemeciliği Bağlamında Türk Cilt Sanatı (2008). Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, 38. ICANAS (Uluslararası Asya ve Afrika Çalışmaları Kongresi), Bildiriler, C.1, Ankara, s. 121-136
- Arıtan, A. S. (2010). Batı dünyasının Türk cilt tarihine bakışı ve Türk cilt sanatının tarih içindeki gelişimi. İstem, 15, 169-192.
- Kur’an-ı Kerim Ciltleri (2011). Maarife, 3,327-364.
- Arslan, A. (2021). Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Hamidiye Koleksiyonu’nda bulunan mülevven tekniğindeki ciltler [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Binark, İ. (1975). Eski kitapçılık sanatlarımız. Kazan Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği.
- Boydak, F. Ş. (2016). “Fatih devri cilt sanatı”, V. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Isparta.
- Coşkun, B. (2004). Klasik Türk Kaplarının Süsleme Özellikleri ve Kât’ı Sanatının Bunlar İçerisindeki Yeri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
- Çakır, B. (2019). Balıkesir Mutasarrıf Ömer Ali Bey Yazma Eserler Kütüphanesi’nde Bulunan Osmanlı Dönemi Ciltleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Çığ, K. (1971). Türk kitap kapları. Yapı Kredi Bankası Yayınları.
- Durmuş, L. (2019). Kütahya Vahit Paşa Yazma Eser Kütüphanesinde bulunan Beylikler Dönemi Ciltleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Edis, A. (2006). Tire Necip Paşa Kütüphanesindeki cilt örnekleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- Kara, H. (2015). Konya Mevlana Müzesi müzelik eserler bölümünde bulunan Osmanlı Dönemi ciltleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
- Kara, H. (2017). Konya’da üretilen Osmanlı ciltler. Tarihin Peşinde- Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmaları Dergisi, 18, 161- 196.
- Karabaş, P. A. (2018). Güzel sanatlarda örnek araştırmalar el kitabı. Nobel Akademik.
- Maraşlı, S. (2005). Amasya II. Beyazıt İl Halk Kütüphanesindeki XV. Ve XVI. yüzyıl ciltleri [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
- Özcan, Y. (1990). Şemse motifi. Konuk Kitapevi.
- Özen, M. E. (2017), Türk cilt sanatı. İşaret Yayınları.
- Özsayıner, Z. C. (1999). Tezhipli Kur’ an-ı Kerimler. Vakıflar Genel Müdürlüğü.
- Samat, S. (2022). Bor Halil Nuri Bey İlçe Halk Kütüphanesine ait Osmanlı Dönemi ciltlerinden örnekler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Necmettin Erbakan Üniversitesi.
- Sözen, M., Tanyeli, U. (2001). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü. Remzi Kitapevi.
- Tanındı, Z. (2002). Kitap ve cildi. H. İnalcık, G. Renda (haz.). Osmanlı Uygarlığı (s. 841-863). Renda Yayınları. Ünver, A. S., Mesera, G. (1980). Türk ince oyma sanatı “Kaat’ ı”. Türkiye İş Bankası Yayınları.
- Hidkom (t.y.). Mengene nedir? mengene çeşitleri nelerdir?. https://www.hidkom.com/mengene-nedir-mengene-cesitleri-nelerdir/
- Laf sözlük (t.y.). İstampa nedir? Ne demektir? Ne işe yarar?. https://www.lafsozluk.com/2013/08/istampa-nedir-ne-demektir-ne-ise- yarar.html
- Cığız Anaokulu (13.12.2019). Bor Halil Nuri Bey İlçe Halk Kütüphanesini ziyaret ettik. https://cigizanaokulu.meb.k12.tr/icerikler/halil-nuri-bey-ilce-halk-kutuphanesi-gezimiz_8527863.html
- Eski Eserler (24.01.2009). Halil Nuri Bey İlçe Halk Kütüphanesi. http://www.eskieserler.net/kutuphanedetayi.php?id=100&kutuphaneturu=5&page=6
- Özkul, A. (08.01.2020). Atatürk'ün emanetlerinin bulunduğu konak tarih kokuyor. https://www.yenihaberden.com/ataturkun-emanetlerinin-bulundugu-konak-tarih-kokuyor-1343103h.htm
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Temmuz 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 19 Mart 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 5 Sayı: 1 |
