Tiyatroda Zamansızlık

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 498 - 512, 30.12.2023

Yakup Yaşar

https://doi.org/10.58608/augsfd.1379835

Öz

Zamansızlık kavramı insanlık tarihi boyunca üretilen edebi ve sanatsal eserlerin temel hedefi olarak eser üreticilerinin zihinlerinde var olagelmiştir. Bir eserin yazımı sırasında örneğin yazar ortaya koyacağı sorunsalı insanın insani özelliklerine dayandırmayı hedefler. Yazar için amaç herhangi bir kişiye değil eseriyle bağ kuran her kişiye seslenmektir. Bunun yolu da tüm insanları kapsayan ortak problemleri irdelemekten geçer. İnsanın duygularını kontrol etmede yaşadığı güçlük örneğin yalnızca bir dönem insanına hitap etmez. İnsan her zaman bu güçlüğü yaşar; çünkü zayıf bir varlıktır. İstemsiz hisleriyle mücadelede yeterli gelmez iradesi. İnsanın zayıf tarafını metnine malzeme eden yazar zamandan bağımsız varoluş elde eden bir eser inşa etme başarısı gösterir. Örneklemin çeşitliliği ilgili karakterlerin mensubu olduğu toplumla ilintili olabilir; ama insan her yerde her zaman her koşulda iradesinin yetersizliğinin bedelini öder. Bu çalışma bir tiyatro eserinde zamandan bağımsız olmanın nasıl mümkün olduğu üzerine tartışma yürütme ve tarihe mal olmuş yazarların eserlerinin yüz yıllar boyunca her sahnelendiklerinde tazeliğini güçlü biçimde koruma örnekleri ile zamansızlığı kazanmanın yöntemini ispatlamayı hedeflemektedir. Çalışmada yazmanın zamanın ötesinde varoluşa sahip eser üretimiyle anlam kazandığı düşüncesi desteklenmekte; ayrıca bahsi geçen yazar ve eserler üzerinden sonsuz şimdiki zamanda insanın zayıflığının her zaman var olmaya devam edeceği savıyla birlikte her zamansız eser üretmenin yalnızca insanın değişmeyen zaaflarını masaya yatırmayla mümkün olacağı düşüncesi vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zamansızlık, tiyatro, anti-kahraman, eylemsizlik, varoluş sorunsalı

Timelessness in theatre

Öz

The concept of timelessness has existed in the minds of work producers as the main goal of literary and artistic works produced throughout human history. During writing the book, for example, the author aims to base the problematic that he/she will put forward on the human characteristics of the human being. For the author, the aim is not to call any person, but to every person who establishes a mutual relation to his/her work. The way to do this is to examine common problems including all people. For example, the difficulty that people experience in controlling their emotions does not address to people of only one period. Human being always experiences this difficulty because he/she is a weak creature. His/her willpower is not enough to deal with his/her involuntary feelings. The author, who uses the weak side of the human being as a material in his/her text, succeeds in constructing a work that achieves an existence independent of time. The diversity of the sample may be related to the society to which the relevant characters belong; but man, everywhere always pays the price for the inadequacy of his/her will in all circumstances. This study aims to demonstrate the method of gaining timelessness with examples of how it is possible to be independent of time in a theatrical work and to preserve the freshness of the works of writers who have made history for centuries. In the study, the idea that writing gains meaning with the production of works that have an existence beyond time is supported; In addition, with the argument that human weakness will always exist in the eternal present through the aforementioned authors and works, the idea that producing timeless works will only be possible by discussing the unchanging weaknesses of human beings is emphasized.

Anahtar Kelimeler

Timelessness, theatre, anti-hero, inaction, existential problematic

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (1993). Toplu oyunları 2 / çıkış - kozalar - kendini yazan şarkı - çok uzak fazla yakın.
• Mitos Boyut Yayınları.
• Altınay, D. (2011). Sahnede yaratıcılık: Spontanite Tiyatrosu. Sistem Yayıncılık.
• Beckett, S. (2000). Godot’yu beklerken (U. Ün; T. Günersel, Çev.). Kalacı Yayınevi.
• Beckett, S. (2007). Oyun sonu (G. Erkal, Çev.). Mitos Boyut Yayınları.
• Beckett, S. (1994). Trilogy: molloy, malone dies, the unnamable. Calder Publications.
• Camus, A. (2023). Yaratma tehlikesi (A. Bakım, Çev. ; 3. Bsk.). Can Sanat Yayınları. (Orijinal yayın tarihi 1958.
• Eco, U. (2008). Barthes’ın ustalığı (K. Erdur, Çev.). M. Rifat (Haz.), Roland Barthes: Yazma Arzusu içinde.
• Sel Yayıncılık.
• George, O. (2013). Neden yazıyorum (M. Yetkin, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Güçbilmez, B. (2006). Oyunlar / bir: kül bellek Frida. Deniz Yayınevi.
• Güçbilmez, B. (2023). Zaman zemin zuhur. Kolektif Kitap.
• Karacabey, S. (2008). Bir okuma “kül bellek” üzerine. Tiyatro Araştırmaları Dergisi, (25), 157-165.
• Nutku, H. (2017). Oyun yazarlığı. Eksik Parça Yayınları.
• Nutku, Ö. (1965). Oyun yazarı. İzlem Yayınları.
• Nutku, Ö. (1960). Tiyatro ve yazar. Gim Yayınları.
• Osho. (2007). Aşk özgürlük tekbaşınalık ( M. Bolok, Çev.). Butik Yayıncılık.
• Shakespeare, W. (2007). King Lear. Peacock Books: Atlantic Publishers and Distributors.
• Shakespeare, W. (2001). Othello. Penguin Books: Penguin Popular Classics.
• Strindberg, A. (1992). “Author’s preface”. Miss Julie (P. Smith, Ed.). Dover Thrift Editions & Dover Publications.
• Şimşek, N. (2019). Sunuş: bir ruh muamması, Z. Srefan; S. Yüce (Çev.). Amok koşucusu içinde.
• Eksik Parça Yayınları.
• Yaşar, Y. (2021). Gerçek sanrı. Doruk Yayınları.