Tarihî Bir Heybe Dokumanın Koruma Uygulamaları

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 148 - 162, 30.12.2024

Gözde Uzgidim

https://doi.org/10.58608/augsfd.1574148

Öz

Tarihi tekstil eserlerinin kapsamı ve kullanım alanı oldukça geniştir. Tarihi tekstiller düz dokuma yaygılar, kumaşlar, keçeler, işlemeler gibi kültürümüzü yansıtan, dönemin şartları hakkında bilgi veren tarihi belge niteliği taşıyan kültür varlıklarıdır. Organik kökenli bu eserlerin sürekli bakım ve izlem seyri yapılmalıdır. Aksi taktirde eserlerin yok olması kaçınılmaz bir durumdur. Tarihi tekstil eserlerine yönelik müdahale yöntemi ise eserin mevcut durumuna göre karar verilmelidir. Çalışmanın amacı 20. yüzyıla tarihlendirilen, Çankırı bölgesine ait özel bir koleksiyonda yer alan heybe dokumanın belgelenmesi ve koruma-onarım müdahalelerinin yapılmasıdır. Eserin mevcut durumuna ilişkin ön değerlendirme yapılmıştır. Bu doğrultuda teknik analiz, motif ve kompozisyon özelliği ve bozulma türüne ilişkin veriler oluşturulmuştur. Eserde biyolojik ve fiziksel kaynaklı tahribat tespit edilmiştir. Bulgulara göre tahribatsız müdahale yöntemlerine karar verilmiş ve uygulamalar yapılmıştır. Belgeleme süreci çizim ve fotoğraflar ile desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tarihi tekstil, koruma, onarım, tekstil belgeleme, heybe

Kaynakça

• Ahunbay, Z. (2019). Kültür mirasını koruma ilke ve teknikleri. YEM Yayın.
• Babaoğul M., Şener, A. ve Öztop H. (2010). Tekstil lifleri: temel özellikler, kullanım ve bakım.
• Gazi Kitabevi.
• Bahtiyar, İ., Akça C., Duran K. (2008). Yün lifinin yeni kullanım olanakları. Tekstil ve
• Konfeksiyon Dergisi, 18(1), 4-8.
• Bali, A. (2023). Historical process and current situation of the cultural heritage “saddlebag”. N.
• Özdemir, K.Y. Altın ve D. İşler Hayırlı (Ed.), Cultural heritage management in Türkiye:
• theory and the latest practices (ss.117-130) içinde. Akademi Kültür Yayınları.
• Buğdaycı, B., Atav, R. ve Soysal, M. İ. (2023). Yün liflerinin yapısına ve yapağı kalitesini
• belirleyen özelliklere genel bir bakış. Muş Alparslan Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi,
• 3(1), 40-49
• CCI Tekstil Laboratuvarı çalışanları. (2013). Tekstiller ve ortam koşulları (F. B. Çakan, M.
• Çakan, Çev.). Kültürel Mirasın Dostları Derneği.
• Çetin, C. (2021). Açık alanlarda sergilenen heykellerin korunması. İdil, 82, 927–941.
• https://doi: 10.7816/idil-10-82-06
• Doğruer, F. S. (2019). Müzelerde önleyici koruma: temel yaklașımlar ve gelișimi. Akademik
• Sanat, 4(7), 121-134.
• Genç, R. ve Çakıcı, F. Z. (2023). Fumigasyon yöntemi ile tarihi tekstil eserlerin
• konservasyonu. TÜBA-KED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi (28),
• 67-86. https://doi.org/10.22520/tubaked.1309092
• Hasanova, R. (2014). “Madonna ve çocuk” tablosunun restorasyonu. Akademik Sosyal
• Araştırmalar Dergisi, 6, 133-146.
• Karadağ, E. (2001). Farklı yapıdaki tarihi tekstillerin temizlik yöntemleri.
• Öneri, 4(15), 135-138.
• Karadağ, E. (1999). Tarihi tekstil konservasyonunda temizliğin yeri. Öneri, 2(12), 281-283.
• Önem, E., Mutlu, M.M., Gümay S. ve Azeri, H. (2012). Soğan (Allium Cepa) yumru dış
• kabuğundan doğal boyarmadde ekstraksiyonu ve deri boyamada kullanımı. Tekstil ve
• Mühendis, 19(88), 1-8. http://dx.doi.org/10.7216/130075992012198801
• Soysaldı A. ve Uzgidim, G. (2023). Nevşehir ili Gülşehir ilçesi Alemli köyü sancağının koruma,
• onarımı ve tıpkı üretimi. Folklor Akademi Dergisi, 6(3), 1427 – 1443. https://doi:
• 10.55666/folklor.1318849
• 162 Gözde UZDİGİM
• Tepeyurt Merev, A. (2019). Tarihi tekstillerde bozulma nedenleri ve restorasyon öncesi
• yapılması gereken işlemler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Sultan Mehmet
• Vakıf Üniversitesi.
• Torgan Güzel, E. (2022). Tarihi tekstillerin konservasyon sürecine katkıları açısından
• arkeometrik incelemelerin önemi: Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki Osmanlı dönemi
• klapdanlı tekstillerin arkeometrik analizleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Hacı
• Bayram Veli Üniversitesi.
• Uygur, A. (1999, Mayıs). Müzelerde bulunan tarihi tekstil ürünlerinin korunmasını etkileyen
• koşullar ve alınabilecek önlemler, 1. Ulusal Taşınabilir Kültür Varlıkları Konservasyonu
• ve Restorasyonu Kolokyumu, Türkiye.
• Yılmaz, Z. ve Yanar, A. (2023). Önleyici koruma kapsamında tarihi tekstillere yönelik
• sergileme ve depolanma önerileri. İdil, 102, 189–204. doi: 10.7816/idil-12-102-05