Sabit Derece Sisteminde Sözleşmeden Doğan İlerleme Hakkı

Yıl 2017, Cilt: 66 Sayı: 3, 605 - 626, 01.09.2017

Selmani Okumuş , Bahadır Demir

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001902

Cited By: 1

Öz

Birden fazla taşınmaz rehni arasındaki sıranın belirlenmesi kabul edilen sisteme göre değişmektedir. Türk Hukukunda sabit derece sistemi kabul edilmiştir. Sabit derece sisteminde taşınmaz rehinleri arasında sıra, tescil edildiği derecenin sırasına göre belirlenir. Bir derecedeki rehin terkin edildiğinde diğer derecelerdeki rehinler bundan etkilenmez, sabit kalır. Türk Hukukunda sabit derece sisteminin meydana getirdiği sakıncaları önlemek için öngörülen istisnalardan biri, sözleşmeden doğan boşalan dereceye ilerleme hakkıdır. Malik ile rehinli alacaklı arasında yapılan boşalan dereceye ilerleme sözleşmesiyle taşınmaz maliki, derecelerden biri boşaldığında, o derecede yeni bir rehin kurmamayı ve bu dereceye alt sıradaki rehni ilerletmeyi taahhüt eder. Boş dereceye ilerleme sözleşmesi, niteliği itibariyle isimsiz sözleşmeler sınıfında, kendine özgü yapısı olan (sui generis) bir sözleşmedir. Taraflar boş dereceye ilerleme sözleşmesinin içeriğini TBK. m. 26-27 doğrultusunda serbestçe belirlerler. Boş dereceye ilerleme usulü taraflarca art arda veya önce gelen dereceleri atlama şeklinde kararlaştırılabilir. İlerleme hakkı sözleşmeden doğan bir şahsî hak olduğu için alacaklının sadece taşınmaz malikine karşı boşalan dereceye ilerletilmesini talep hakkı mevcuttur. Şerh ile boş dereceye ilerleme hakkı, eşyaya bağlı hak haline gelir

Anahtar Kelimeler

Boş Dereceye İlerleme, Şerh, Sabit Derece Sistemi, Taşınmaz Rehni, Rehin Hukuku.

The Contractual Right to Advance to the Vacated Rank in the Fixed Rank System

Öz

Determination of the sequence between more than one immovable pledge depends on the accepted system. The fixed rank system has been adopted in Turkish Law. In fixed rank system the sequence among immovable pledges are determined according to the order of the rank in which they are registered. When a pledge is deleted at one level, the other pledges are not affected by it, remain constant. One of the exceptions foreseen in order to avoid inconveniences caused by the fixed rank system in Turkish Law is the right to advance to the vacated rank which arising from the contract. The owner of the real estate undertakes when one of the ranks vacated, not to build a new pledge at that rank and to advance the lower rank pledge. The contract of advance to the vacated rank is an innominate sui generis contract. The parties determine the content of the contract within the framework of TBK. m. 26-27 freely. Progression method to empty rank can be decided by the parties as one by one or skip preceding ranks. Since it is a right arising from the contract the claimant can demand only from the obliger to be advanced to the vacated rank. By annotation of the right to advance to the vacated rank, it can be put forward against the 3rd person

Anahtar Kelimeler

Advance to the Vacated Rank, Annotation, Fixed Rank System, Immovable Pledge, Pledge Law.

Kaynakça

• ACAR, Faruk: Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul 2015.
• AKİPEK, Jale G./ AKINTÜRK, Turgut: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
• AKSOY, Sanem: “Türk Hukukunda Sabit Dereceler Sistemi ve İstisnaları”, Prof. Dr. Ergun Özsunay’a Armağan, İstanbul 2004, s. 599-624.
• ARAL, Fahrettin/AYRANCI, Hasan: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Baskı, Ankara 2015.
• AYBAY, Aydın/ HATEMİ Hüseyin: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
• AYİTER, Nuşin: Eşya Hukuku, 2. Baskı, Ankara 1983.
• BARLAS, Nami: “Yeni Medenî Kanunun Aynî Teminatlara İlişkin Düzenlemeleri”, Prof. Dr. Ünal Tekinalp’e Armağan, C. II, İstanbul 2003, s. 569-588.
• BAŞPINAR, Veysel: “Sınırlı Aynî Hakların Sırası”, TNBHD., 15.05.1993, S. 78, s. 50-60.
• BELEN, Herdem: “Ana Hatları ve Bazı Temel Özellikleriyle Taşınmaz Rehin Hakları”, İKÜHFD., Y. 2006, S. 5, s. 3-30.
• BREİTSCHMİD, P./ JUNGO, A.: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Sachenrecht, 3. Auf., 2016 (CHK- Yazar Adı ZGB).
• DAVRAN, Bülent: Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul 1972.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21. Baskı, Ankara 2017 (Kısaltılmışı: Eren, Borçlar Genel).
• -----------: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 4. Baskı, Ankara 2017 (Kısaltılmışı: Eren, Borçlar Özel).
• -----------: Mülkiyet Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2016 (Kısaltılmışı: Eren, Mükiyet).
• EREL, Şafak N.: Gayrimenkul Rehninde Sıra, Ankara 1974.
• ERTAŞ, Şeref: Eşya Hukuku, 11. Baskı, İzmir 2014.
• ESENER, Turhan/ GÜVEN, Kudret: Eşya Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2012.
• GÜLEKLİ, Yeşim: İpoteğin Taşınmaz ve Alacak Açısından Kapsamı, İstanbul 1992.
• GÜNEL, M. Cahit: “Taşınmaz Rehninin Alacak Bakımından Kapsamı”, Prof. Dr. Özer Seliçi’ye Armağan, Ankara 2006, s. 247-266.
• GÜRSOY, Kemal T./ EREN, Fikret/CANSEL, Erol: Türk Eşya Hukuku, Ankara 1978.
• HELVACI, İlhan: Türk Medeni Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan İpotek Hakkı, İstanbul 2008.
• KARAHASAN, Mustafa R.: Yeni Türk Medenî Kanunu Eşya Hukuku, 2. Cilt, İstanbul 2002.
• KÖPRÜLÜ, Bülent/KANETİ, Selim: Sınırlı Aynî Haklar, 2. Bası, İstanbul 1982- 1983.
• KUNTALP, Erden: İpotek Dereceleri-Boş Dereceden İstifade ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Ankara 1979 (Kısaltılmışı: Kuntalp, Derece).
• -----------:“Yeni Medeni Kanunda Nesnel Teminatlarla İlgili İki Temel Değişikliğin Değerlendirilmesi”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XX, 24 Aralık 2004, s. 45-60. (Kısaltılmışı: Kuntalp, Nesnel Teminat).
• LEEMAN, Hans: Schweizerisches Zivilgesetzbuch Sachenrecht, II. Abteilung, Zürich 1925.
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, 20. Baskı, İstanbul 2017.
• OLGAÇ, Furkan: İpotekte Sıra Sistemi ve Boş Dereceye İlerleme, Ankara 2014.
• REİSOĞLU, Seza: İpoteğin Kapsamı-Hükümleri ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Ankara 1979.
• SAYMEN, F. H./ ELBİR, H. K.: Türk Eşya Hukuku Dersleri, 2. Baskı, İstanbul 1963.
• SELİÇİ, Özer: “Gayrimenkul Rehninde Boş Dereceye İlerleme Hakkı”, İÜHFM., Y. 1974, C. XL, S. 1-4,s. 427-458.
• SEROZAN, Rona: “Taşınmaz Rehni”, İÜHFM., Y. 2006, C. LXIV, S. 2, s. 301-324.
• SİRMEN, A. Lâle: Eşya Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2016.
• ŞENER, Y. Selim: Türk Hukukunda İpotek ve Uygulaması, 2. Baskı, İstanbul 2006.
• TİRYAKİ, Fuat: “Taşınmaz Rehni Hukukunda Sabit Dereceler Sistemi ve Hükümleri”, ABD., Y. 1996, S. 4, s. 540-560.
• TRAUFFER, B. /BSK.: Basler Kommentar zum Scheweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch II (Art 457-977 ZGB) 2. Auf., Basel/Genf/München 2003 (Yazar adı/BSK-ZGB).
• ÜNAL, Mehmet/BAŞPINAR, Veysel: Şeklî Eşya Hukuku, 9. Baskı, Ankara 2017.
• YALÇINDURAN, Türker: “Ana Para ve Üst Sınır İpoteği Arasındaki Farklılıklar”, Prof. Dr. Ergun Özsunay’a Armağan, İstanbul 2004, s. 671-700.