AİHM Kararlarında Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı ve Kolluğun Zor Kullanma Yetkisi

Yıl 2017, Cilt: 66 Sayı: 3, 627 - 658, 01.09.2017

H. Gökçe Zabunoğlu

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001903

Öz

Düşünce özgürlüğünün bir uzantısı olarak kamusal alanda kamuoyunun dikkatini çekçek için toplantılar, gösteriler ve yürüyüşler düzenlenmektedir. Demokratik ülkelerde bunlar temel haklar içerisinde kabul edilen toplantı özgürlüğü içinde güvence altına alınmaktadır. Bu hakkın kullanımı esnasında devlet müdahaleleri söz konusu olmaktadır. Devletin güvenlik bürokrasisi ile toplumsal olaylara müdahalesinde kullandığı zor kullanma yetkisi ve tekniği ulusal ve uluslararası normlar ile düzenlenmiştir. Buna rağmen müdahalenin hangi ölçüde olması gerektiğine ilişkin tam bir uygulama standardı bulunmamaktadır. Gerek uygulamada ve gerek mevzuatta ilgili hakka ilişkin pek çok sıkıntı ile karşı karşıya olunduğu bir gerçektir. Türkiye’de gerçekleşen eylemlerde sıklıkla kolluğun güç kullanma yetkisini aştığı iddia edilmektedir. Yine kanunda hakkın kullanımı için aranan bildirim şartının izin verme biçiminde uygulanması da bu hakkın kullanımında ortaya çıkan sorunların başında gelmektedir. Bu çalışmada toplumsal olaylarda kolluk kuvvetlerinin zor kullanma yetkisinin sınırları AİHM içtihatları ışığında değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Düşünce Özgürlüğü, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Zor kullanma yetkisi, Kolluğun güç kullanması.

Freedom of Assembly and Law Enforcement Powers to Use Force in Decisions of The ECHR

Öz

As an extension of freedom of thought, meetings, demonstrations, and walks are organized for the public attention to public attention. In democratic countries, these are guaranteed within the freedom of assembly, which is recognized in fundamental rights. State interventions during the exercise of this right is concerned. The state's right to use force and security bureaucracy is regulated by national and international norms. Yet there is no exact standart for what extent the intervention should be. It is often claimed that the police are empowered to use force in Turkey. The application of notification condition in the form of permission in practice is another question about this right. In this study the limits of the poliçe force’s use of force in social events were assessed under the ECHR’s judgement

Anahtar Kelimeler

Freedom of thought, Freedom of assembly, European Court of Human Rights, Power to use force, Use of armrest power

Kaynakça

• ALTIPARMAK Kerem; İşkenceyi Nasıl Bilirsiniz? Türkiye’de Orantısız Güç Kullanma Sorunu, Toplum ve Bilim, sayı:115, Birikim Yayınları, İstanbul 2009, s.138 vd.
• ANAYURT Ömer; Türk Anayasa Hukukunda Toplanma Hürriyeti, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1998
• ATALAY Esra; Türkiye’de Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Özgürlüğü, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, No: 65, İzmir, 1995
• ATILGAN Mehmet / IŞIK Serap; Cezasızlık Zırhını Aşmak: Türkiye’de Güvenlik Güçleri ve Hak İhlalleri, Tesev Yayınları, İstanbul 2011
• AYTAÇ Ahmet Murat; Kitle ve Siyaset: Kalabalıkların Yönetimi; Doktora Tezi, Ankara 2009
• ÇEÇEN Anıl; İnsan Hakları Rehberi, Bilim Yayıncılık, Ankara, 1999
• DOĞAN İlyas / KAYA Mehmet; İstanbul Protokolü ve İşkencenin Önlenmesi, Adalet Yayınları, Ankara 2011
• DOĞRU Osman / NALBANT Atilla; İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi, Açıklama ve Önemli Kararlar, 2.Cilt, Avrupa Konseyi - T.C. Yargıtay Başkanlığı, 1. Baskı, Ankara, 2013
• GEMALMAZ Mehmet Semih; İşkence Yasağına İlişkin Ulusalüstü Belgeler, İstanbul Barosu Yayını, İstanbul 2002
• GEMALMAZ Mehmet Semih; Ulusalüstü İnsan Hakları Hukuku Işığında Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Analizi (Madde3/İşkence Yasağı), Ankara Barosu Yayınları, Ankara 2006
• Guidelines on FREEDOM OF PEACEFUL ASSEMBLY; Second Edition, OSCE/ODIHR, Warsaw/Strasbourg 2010
• GÜRAN Sait; İfade Hürriyeti Üzerinde İdarenin Yetkileri, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1969
• HARRIS, D.J., O’BOYLE, M., BATES, E.P., BUCKLEY, C.M.; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Avrupa Konseyi, 2013.
• İŞGÖREN Ali; Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2011
• KABOĞLU İbrahim Ö. ; Kolektif Özgürlükler, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Diyarbakır 1989
• OSMANOĞLU M. Kerem; Biber Gazının İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri ve Hukuki Statüsü, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı 1, Yıl: 2011, s. 65-91.
• OSMANOĞLU M. Kerem; Uluslararası Belgeler Işığında Polis ve Vatandaş İlişkisi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt-XVII, Yılı: 2013, Sayı 1-2
• ÖNOK R. Murat; Uluslararası Boyutuyla İşkence Suçu, Seçkin Yayınları, Ankara 2006
• TANYAR Ziya Çağa; Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı, AÜHFD, Cilt: 60, Sayı: 3, 2011, s. 593-634.
• YARSUVAT Duygun; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Hürriyeti, İstanbul, 1968
• AKTAN Hamdi Yaver; Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü ve Özgürlüğü ile İlgili Değişiklikler ve AİHM ve Yargıtay Uygulaması, Türkiye Barolar Birliği İHAUM Sempozyum, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Adli Yargı, Türkiye Barolar http://tbbyayinlari.barobirlik.org.tr/TBBBooks/insan-halari-avrupa-sozlesmesi- ve-adli-yargi.pdf Yay., Ankara 2004,
• ALTIPARMAK Kerem; “Gezi’nin Hatırlattığı Hak: Barışçıl Toplantı” http://bianet.org/bianet/bianet/148157-gezi-nin-hatirlattigi-hak-bariscil-toplanti
• FENDOĞLU H. Tahsin; 2001 Anayasa Değişikliği Bağlamında Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/ anyarg19/fendoglu.pdf
• GÖZLER Kemal; 3 Ekim 2001 Tarihli Anayasa Değişikliği: Bir Abesle İştigal Örneği, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg19/gozler.pdf
• KABOĞLU İbrahim Ö; 2001 Anayasa Değişiklileri: Ulusal-Üstü Etkiden Ulusal Tepkiye, http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/anyarg19/kaboglu.pdf KURŞUN Günal;
• KURŞUN Günal; 101 Soruda Uluslararası Ceza Mahkemesi, İnsan Hakları Gündemi Derneği, Ankara 2011, http://www.iccnow.org/documents/ 101_questions_on_the_ICC_Gunal_Kursun_Sept_2011_BOOK.pdf
• PÂKOZDY Csaba; The power of state versus freedom of assembly in the light of the case-law of the European Court of Human Rights and the Hungarian jurisprudence, Miskolc Journal of International Law VOLUME 4. (2007) No. 2. pp. 46-53. (http://heinonline.org)
• http://www.adalet.gov.tr
• http://hudoc.echr.coe.int
• http://ihami.anadolu.edu.tr
• http://www.pa.edu.tr