Bireysel başvurularda “açıkça dayanaktan yoksunluk” kriterinin Anayasa Mahkemesi tarafından yorumu ve uygulanması

Yıl 2014, Cilt: 63 Sayı: 2, 247 - 284, 01.06.2014

Bülent Algan

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001748

Cited By: 7

Öz

Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvuruların esası hakkında karar verilebilmesi, öncelikle, bu başvuruların kabul edilebilirlik koşullarını sağlamalarına bağlıdır. Bu koşullardan biri de, başvurunun açıkça dayanaktan yoksun olmaması gereğidir. Bu çalışmada, şu ana kadar Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararlardan hareketle açıkça dayanaktan yoksunluk ölçütünü bir kabul edilebilirlik koşulu olarak nasıl değerlendirdiğinin ve nasıl yorumladığının açıklanması amaçlanmaktadır. Bu ölçüt AİHS’de de yer almakta ve AİHM tarafından da uygulanmaktadır. Bu sistemin Anayasa Mahkemesi için de örnek alındığı bilindiğinden, gerek görüldüğü ölçüde karşılaştırmalı olarak bu ölçütün uygulanması ve yorumlanması değerlendirilmiştir. Gelinen noktada, Anayasa Mahkemesi’nin, bu kavramı büyük ölçüde AİHM ile paralel yorumlama eğiliminde olduğu kendini göstermektedir. Ancak aynı şekilde, AİHM’nin konuyla ilgili uygulamasına yönelik eleştiriye açık noktaların Anayasa Mahkemesi’nin uyguladığı sisteme taşınması riski de kendini göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Açıkça dayanaktan yoksunluk, bireysel başvuru

The Interpretation and Application of the Criterion “Manifestly Ill- Founded” in Individual Applications by the Constitutional Court

Öz

Individual applications to the Constitutional Court should first be found admissible before the examination of merits. One of these requirements for admissibility is that an application should not be “manifestly ill-founded”. This article aims to explain how the Constitutional Court has so far assessed and interpreted this criterion under the light of its rulings. This admissibility requirement is also incorporated in the ECHR and applied by the ECtHR as well. Taking into consideration the fact that this system of the ECtHR has been taken as an example by the Constitutional Court, the application and interpretation of this criterion is evaluated from a comparative perspective, to the extent deemed necessary. At this point, it is apparent that the Constitutional Court inclines to interpret this concept largely in line with the ECtHR. However, there is also a risk of transporting the issues which are open to criticism regarding the application of the ECtHR into the system applied by the Constitutional Court

Anahtar Kelimeler

Manifestly ill-founded, individual application

Kaynakça

• ALGAN, Bülent, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Hakların Korunması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2007
• ALİYEV, Cabir, Anayasa Şikayeti, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, 2010
• ALTINKÖK, Serhat, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 35 § 3 (b) Maddesinde Yer Alan Yeni Kabuledilebilirlik Ölçütü: ‘Önemli Zarar’” , AÜHFD, Cilt 62, Sayı 2, 2013, 349-405
• ANAYURT, Ömer, Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2004
• Avrupa Konseyi / Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Kabuledilebilirlik Kriterlerini adresinden erişilebilir (erişim tarihi: 26 Nisan 2014)) (Belgeye,
• AYDIN, Öykü Didem, “Türk Anayasa Yargısında Yeni Bir Mekanizma: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 4, 2011, 121-170
• ÇELEBİ, Ece GÖZTEPE, “Türkiye’de Anayasa Şikayeti Kabul Edilmeli midir?”, içinde: Anayasa Şikayeti, Çiğdem KIRCA – Aynur YONGALIK (Ed.), Ankara Üniversitesi Yayınları No: 267, 2010, 19-32
• ÇOBAN, Ali Rıza, “Bireysel Başvuru: Anayasa Mahkemesi İçin Ağır İş Yükü Sorunu”, AİHM ve Türkiye II, Uluslararası Sempozyum, Ahmet TAŞKIN (ed.), Türkiye Adalet Akademisi Yayınları Yayın No: 8, Ankara, 2010, 185-214
• DOĞRU, Osman, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Rehberi, Legal Yayıncılık San. ve Tic. Ltd. Şti., İstanbul, 2012
• DURMAZ, Cüneyt, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde Başvuruların Ayrıştırılması ve Tek Hâkim Formasyonu”, içinde: Bireysel Başvuru İnceleme Usulü ve Kabul Edilebilirlik Kriterleri (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi), Editör: Musa SAĞLAM, Anayasa Mahkemesi Yayınları, İkinci Baskı, Ankara, 2013, 47-70
• DURMAZ, Cüneyt, “Esasa İlişkin Kabul Edilemezlik Kriterleri”, içinde: Bireysel Başvuru İnceleme Usulü ve Kabul Edilebilirlik Kriterleri (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi), Editör: Musa SAĞLAM, Anayasa Mahkemesi Yayınları, İkinci Baskı, Ankara, 2013, 225-246
• EKİNCİ, Hüseyin, “Kabul Edilebilirlik Kriterleri”, içinde: Bireysel Başvuru İnceleme Usulü ve Kabul Edilebilirlik Kriterleri (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi), Editör: Musa SAĞLAM, Anayasa Mahkemesi Yayınları, İkinci Baskı, Ankara, 2013, 109-164
• GÖREN, Zafer, “Anayasa Şikayeti: Külfetsiz, Masrafsız ve Sonuçsuz?”, içinde: Prof. Dr. Ergun Özbudun’a Armağan Cilt II, Yetkin Yayınları, Ankara, 2008, 293-338
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi Cilt II, Ekin Basım Yayım Dağıtım, Bursa, 2011
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref – GÖLCÜKLÜ, Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, 8. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2009
• GÜLENER, Serdar, “Mukayeseli İnsan Hakları Hukukunda Temyiz Merci Şikâyetlerinin İstisnai Bir Alanı Olarak “Keyfilik” Kriteri”, Bireysel Başvuru İncelemeleri – 1 içinde, Musa SAĞLAM – Serdar GÜLENER – Recep KAPLAN (Ed.), Anayasa Mahkemesi Yayınları, Kalkan Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2013, 53-86
• HARRIS, D.J. – O’BOYLE, M. – BATES, E.P. – BUCKLEY, C.M., Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku (Çev. Mehveş Bingöllü Kılcı– Ulaş Karan), Avrupa Konseyi, Şen Matbaa, Ankara, 2013
• HECTOR, Pascal, “Alman Anayasası’nda Hakların Korunması – Özel Olarak Anayasa Şikayeti”, içinde: Anayasa Şikayeti, Çiğdem KIRCA – Aynur YONGALIK (Ed.), Ankara Üniversitesi Yayınları No: 267, 2010, 99, 128
• High Level Conference on the Future of the European Court of Human Rights en_declaration_en.pdf> (erişim tarihi: 26 Nisan 2014) Declaration),
• http://www.anayasa.gov.tr/BireyselBasvuru/Istatistikler/ (erişim tarihi: 26.04.2014)
• http://www.anayasa.gov.tr/Kararlar/KararlarBilgiBankasi/ (erişim tarihi: 26 Nisan 2014) http://www.echr.coe.int/Documents/2010_Interlaken_Follow-up_ENG.pdf (erişim tarihi: 26 Nisan 2014)
• KILINÇ, Bahadır, “Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti) Kurumu ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği”, Anayasa Yargısı, Sayı, 25 (2008), 19-59
• ÖNCÜ, Mehmet, “Bireysel Başvuruların AİHM tarafından Usulden İncelenmesi ve Dördüncü Derece Türünden Şikâyetler”, Anayasa Mahkemesi 50. Yıl Armağanı, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Ankara, 2012, 373-408
• PINTO, Monica, “National and International Courts—Deference or Disdain”, Loyola of Los Angeles International and Comparative Law Review, Vol. 30, 2008, 247-274
• SAĞLAM, Fazıl, “Anayasa Şikâyetini Bekleyen Sorunlar”, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru, Türkiye Barolar Birliği Yayınları: 201, Şen Matbaa, Ankara, 2011, 20-31
• SAĞLAM, Musa (Ed.), Bireysel Başvuru İnceleme Usulü ve Kabul Edilebilirlik Kriterleri (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi), Anayasa Mahkemesi Yayınları, İkinci Baskı, Ankara, 2013
• SAĞLAM, Musa– GÜLENER, Serdar – KAPLAN, Recep (Ed.), Bireysel Başvuru İncelemeleri – 1, Anayasa Mahkemesi Yayınları, Kalkan Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti., Ankara, 2013
• ŞİRİN, Tolga, Türkiye’de Anayasa Şikayeti (Bireysel Başvuru), On İki Levha Yayıncılık A.Ş., İstanbul, 2013
• ÜNAL, Şeref, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İnsan Haklarının Uluslararası İlkeleri, TBMM Kültür, Sanat ve Yayın Kurulu Yayınları No: 89, TBMM Basımevi, Ankara, 2001
• YAZICI, Serap, “Yeni Bir Uygulama Olarak Anayasa Şikâyeti – Konuşma”, AİHM ve Türkiye II, Uluslararası Sempozyum, Ahmet TAŞKIN (ed.), Türkiye Adalet Akademisi Yayınları Yayın No: 8, Ankara, 2010, 9-15