Roma III tüzüğü uyarınca boşanma ve ayrılığa uygulanacak hukukun tayini ve uygulanması

Yıl 2012, Cilt: 61 Sayı: 2, 505 - 540, 01.06.2012

Gülüm Bayraktaroğlu Özçelik

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001665

Öz

Avrupa Birliği’nin (AB) kanunlar ihtilâfı hukuku alanındaki son düzenlemesi 20 Aralık 2010 tarihli Boşanma ve Ayrılığa Uygulanacak Hukuk Alanında Güçlendirilmiş İşbirliğinin Uygulanmasına İlişkin Konsey Tüzüğü’dür. Söz konusu Tüzük, akdî borç ilişkileri ile akit dışı borç ilişkilerine uygulanacak hukuk hakkında düzenleme getiren Roma I ve Roma II Tüzüklerini takiben, “Roma Rejimi”nin son düzenlemesi olarak “Roma III Tüzüğü” adıyla anılmaktadır. Roma III Tüzüğü, yabancı unsurlu boşanma ve ayrılık alanında uygulanacak kanunlar ihtilâfı kurallarına ilişkin ilk AB düzenlemesi olmasının yanı sıra, AB’de güçlendirilmiş işbirliğinin ilk örneğini teşkil etmesi bakımından da önemlidir. Düzenlemenin bir başka önemi ise, eşlerin, pek çok hukuk sisteminde görülmediği şekilde boşanma ve ayrılığa uygulanacak hukuku seçme imkânına sahip olmalarıdır. Bu çalışmada, Tüzüğün kabul süreci, önemi, amaçları ve uygulama alanı açıklandıktan sonra Tüzük hükümleri uyarınca uygulanacak hukukun tayini ve uygulanmasına ilişkin hususlar irdelenecektir. Kuşkusuz, Tüzük hükümlerinin ne şekilde yorumlanması ve uygulanması gerektiği, Tüzüğün uygulanmaya başlayacağı tarih olan 21 Haziran 2012’yi takiben gündeme gelebilecek Avrupa Birliği Adalet Divanı kararlarıyla şekillenecektir

Anahtar Kelimeler

Roma III Tüzüğü, boşanma, ayrılık, uygulanacak hukuk, güçlendirilmiş işbirliği, milletlerarası özel hukuk, Avrupa Birliği

Law Applicable to Divorce and Legal Separation Under Rome III Regulation

Öz

The last regulation of the European Union (EU) in the area of private international law is the Council Regulation of 20 December 2010 implementing enhanced cooperation in the area of the law applicable to divorce and legal separation. The Regulation is also known as “the Rome III Regulation”, being the third instrument of the “Rome Regime” following Rome I and Rome II Regulations on the law applicable to contractual and non-contractual obligations, respectively. Rome III Regulation is significant because of not only being the first EU instrument providing for the law applicable to divorce and legal separation but also being the first example of the implementation of enhanced cooperation in the EU. The instrument is also important for allowing the spouses to choose the law applicable to divorce and legal separation. Following the explanations regarding the adoption of the Regulation, its importance, aims and scope of application, this article aims to examine the determination of the law applicable to divorce and legal separation under uniform rules of the Regulation. The interpretation and implementation of the provisions of the Regulation shall be shaped by the decisions of the Court of Justice of the EU following its application by 21st June 2012

Anahtar Kelimeler

Rome III Regulation, divorce, legal separation, applicable law, enhanced cooperation, private international law, European Union

Kaynakça

• AKINCI, Z./ DEMİR GÖKYAYLA, C. (2010). Milletlerarası Aile Hukuku, İstanbul.
• BAARSMA, N.A.. (2009). “European choice of law on divorce (Rome III): Where did it go wrong?”, Nederlands Internationaal Privaatrecht, Pages/NiprEnglishArticles.aspx>, (16.10.2011).
• BAARSMA, N.A. (2011). The Europeanization of International Family Law, The Hague (“Europeanization”).
• BOELE-WOELKI, K. (2008). To be, or not to be: Enhanced Cooperation in International Divorce Law within the European Union, Victoria University of Wellington Law Review, Vol. 39, s. 779-792.
• CANDAN, T.. (2011). Avrupa Birliği’nde Esnek Bütünleşme Modelleri ve “Güçlendirilmiş İşbirliği”, Avrupa Birliği- Temel Konular, ed. Deniz SENEMOĞLU, Ankara, s. 307- 329.
• Commission staff working paper - Annex to the Green Paper on applicable law and jurisdiction in divorce matters, COM(2005)82 final (“Commission working paper”).
• ÇELİKEL, A./ ERDEM, B. (2010). Milletlerarası Özel Hukuk, Yenilenmiş 10. Bası, İstanbul.
• De GROOT, G. R./KUIPERS, J. J. (2008). The New Provisions on Private International Law in the Treaty of Lisbon, Maastricht Journal, Vol. 15, I. 1, s. 109-114.
• EKŞİ, N.. (2012). Milletlerarası Özel Hukukta Medenî Olmayan Evliliklerin ve Adlî Olmayan Boşanmaların Tanınması, İstanbul.
• FIORINI, A. (2010). Harmonizing the Law Applicable to Divorce and Legal Separation-Enhanced Cooperation as the way forward?, International and Comparative Law Quarterly Vol. 59, s. 1143-1158.
• FIORINI, A.. (2008). Rome III- Choice of Law in Divorce: Is the Europeanization of Family Law Going Too Far?, International Journal of Law, Policy and the Family, Vol. 22, s. 178-205 (“Rome III”).
• FRANZINA, P. (2011). The Law Applicable to Divorce and Legal Separation Under Regulation (EU) No. 1259/2010 of 20 December 2010, Cuadernos de Derecho Transnacional, Vol. 3, No. 2, s. 85-129.
• GAERTNER, V. (2006). European Choice of Law Rules in Divorce (Rome III): An Examination of the Possible Connecting Factors in Divorce Matters Against the Background of Private International Law Developments, Journal of Private International Law, Vol. 2, No. 1, s. 99-136.
• KÖK, A.. (2011). Roma I Tüzüğü Işığında Milletlerarası Unsurlu Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Kanunlar İhtilâfı, Ankara (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi).
• LAZIC, V. (2008). Recent Developments in Harmonizing ‘European Private International Law’ in Family Matters, European Journal of Law Reform, Vol. 10, s. 75-96.
• NOMER, E. (2010). Devletler Hususî Hukuku, Yenilenmiş 18. Bası, İstanbul.
• PEERS, S. (2010). Divorce, European Style: The First Authorization of Enhanced Cooperation, European Constitutional Law Review, Vol. 6, s. 339-358.
• SHÚILLEABHAIN, M. N. (2010). Ten Years of European Family Law: Retrospective Reflections from a Common Law Perspective, International and Comparative Law Quarterly, Vol. 59, s. 1021-1053.
• TEKİNALP, G./ UYANIK ÇAVUŞOĞLU, A. (2011). Milletlerarası Özel Hukuk- Bağlama Kuralları, Genişletilmiş 11. Bası, İstanbul.
• T.M.C. Asser Institute, “Practical Problems Resulting From the Non- Harmonisation of Choice of Law Rules in Divorce Matters”, The Hague 2002 (“ASSER”).
• UYANIK ÇAVUŞOĞLU, A. (2012) Avrupa Birliği’nde Aile Hukukunu Birleştirme Çalışmaları, Prof. Dr. Ata SAKMAR Armağanı, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul (Yayınlanacak).
• UYANIK ÇAVUŞOĞLU, A. (2006). Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Boşanma, İstanbul (“Boşanma”).
• WELLS-GRECO, M. “Evolving EU Private International Law: A Brief Overview of the Commission’s Proposal on the Law Applicable to Divorce and Legal Separation”,<http://www.collyerbristow.com /fileserver.aspx?oID=1598&lID=0>, (16.10.2011). 272.pdf>, (16.10.2011).