TÜRK HUKUKU’NDA HAVA ARAÇLARI ÜZERİNDE İPOTEK TESİS EDİLMESİ

Yıl 2008, Cilt: 57 Sayı: 3, 371 - 407, 01.09.2008

Serdar Hızır Alisher Turaev

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001531

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmayı hazırlamamızda bize yol gösteren ve bizi cesaretlendiren değerli hocamız Prof. Dr. Sabih ARKAN’a en içten şükranlarımızı sunarız. ** Atılım Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ticaret Hukuku Anabilim Dalı. *** Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Doktora Öğrencisi. ÖZET Türk hukukunda hava araçları üzerinde ipotek tesis edilmesi hususu, mevzuatta Türk Sivil Havacılık Kanunu’nun 69 ve devamı maddelerinde hüküm altına alınmıştır. Ancak Kanun’da yer alan hükümler ipotek müessesesini düzenleme konusunda oldukça yetersizdir. Söz konusu eksiklik, Medenî Kanun’un taşınmaz ipoteğine ilişkin hükümlerinin uygulanacağı doğrultusunda Kanun’da açık bir atıf mevcut değilse, niteliği itibariyle hava araçlarına daha yakın olan gemi ipoteği hakkında Türk Ticaret giderilmelidir. Uçak siciline kayıtlı olmayan hava araçları, taşınır malların rehnedilmesi usulüne göre tescil edilirken, sicile kayıtlı hava araçlarının rehne konu edilmesi, yazılı bir rehin sözleşmesinin yapılması ve bunun sicile kaydı ile mümkündür. Sicile kayıtlı hava araçları bakımından söz konusu olan “hava aracı ipoteği”, tescilli taşınır rehni niteliğindedir. Hava araçları üzerinde tesisi edilecek ipotek kanunî veya akdi nitelik arz edebilir. Türk Sivil Havacılık Kanunu’nda kanunî ipotek hakkı, hava aracının yapımını ve onarımını gerçekleştiren kişilere tanınmıştır. Hava aracı üzerinde kurulabilecek akdî ipotek türleri arasında birlikte ipotek, yabancı para esasına göre ipotek, üst sınır ipoteği ve nama veya hamiline yazılı tahvillerden doğan alacakların ipoteği önem arz eder

Anahtar Kelimeler

Türk Sivil Havacılık Kanunu, hava aracı ipoteği, sicilli taşınır rehni, uçak sicili, kanuni ipotek, birlikte ipotek

Establishing the Mortgage on Aerial Vehicles in Turkish Law

Öz

The issue of establishing the mortgage on aerial vehicles in Turkish Law has been regulated with the Article no. 69 of Turkish Civil Aviation Code (TCAC) and the following articles in legislation. However, this Code's provisions are so inefficient to regulate the mortgage institution properly. In this respect, in conditions where there are gaps in TCAC, it is suitable to applicate the provisions of Turkish Trade Law concerning ship mortgage which is closer to aviation vehicles is inevitable although there is no clear reference nothing that the immovable mortgage provisions of the Civil Law should apply. The aerial vehicles which are registered can only be mortgaged by drawing a written mortgage contract and its registry; while unregistered aerial vehicles in Plane Registry are approved in accordance with mortgaging of the movable vehicles. Thus, “aerial vehicle mortgage” which falls under the registered aerial vehicles is in the force of a registered movable mortgage. Mortgage to be established on aerial vehicles can be legal or conventional. Legal right to mortgage in TCAC has been granted to those who perform maintenance of the vehicle. Conventional mortgage types which can be put on the aerial mortgage include mutual mortgage, mortgage on the base of foreign currency, upper limit mortgage and the mortgage of the credits born by the equities indicated to the bearer

Anahtar Kelimeler

Turkish Civil Aviation Code, aerial vehicle mortgage, registered movable mortgage, plane registry, legal mortgage, conventional mortgage

Kaynakça

• Akıncı, Sami : Türk Hukukunda Gemi İpoteği, Ankara Akipek, Jale : Türk Eşya Hukuku - Aynî Hakla - Mahdut Aynî Haklar, K. 3, Ankara 1974. (Sınırlı Aynî Haklar) Akipek, Jale : Türk Eşya Hukuku - Aynî Haklar - Zilyetlik ve Tapu Sicili, K. 1, Ankara 1965. (Tapu Sicili) Akyazan, Sıtkı : Menkul Rehninde Teslim Koşulu ve Ayrıcalıkları, BATİDER 1977, C. IX, S. 2 s. 325-334. Arkan, Sabih : Ticarî İşletme Hukuku, B.10, Ankara 2007. Arslan, Arzu : Uluslararası Hava Taşımalarında Taşıyıcıya
• Yükün Ziya ve/ veya Hasarı Sebebiyle Yöneltilebilecek Sınırlı/ Sınırsız Sorumluluk Halleri ve Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması, Prof. Dr. Selahattin Sulhi TEKİNAY’ın Hatırasına Armağan, İstanbul 1999, s. 118. Aybay, Aydın/ Hatemi, Hüseyin : Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul 1996. Cansel, Erol : Türk Menkul Rehni Hukuku, C. I, Ankara Çağa, Tahir : Deniz Ticaret Hukuku, C. I, B. 14, İstanbul (C. I) Çağa, Tahir : Hava Hukuku, İstanbul 1963. (Hava Hukuku) Davran, Bülent : Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul 1972. (Rehin Hukuku) Davran, Bülent : Teslim Şartlı Menkul Rehni - Sicilli Menkul
• Rehni, Ticaret ve Banka Hukuku Haftası, Ankara 1959, s. 161-182. (Menkul Rehni) Doğrucu, Muhittin : Deniz Taşımacılığında Kanunî Rehin Hakkı, İstanbul 1997. Eraslan, Eyüp : Öğreti ve Uygulamanın Işığında Üst Sınır
• İpoteği, İstanbul Barosu Dergisi, Y. 1988, C. 62, S. 1-3, s. 65-78. Erel, Şafak E. : Gayrimenkul Rehninde Sıra, Ankara 1974.
• Ergüne, Mehmet Serkan : Hukukumuzda Taşınır Rehninin, Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu, İstanbul 2004. Ertaş, Şeref : Eşya Hukuku, B. 3, Ankara 1997.
• Ertaş, Şeref/Serdar, İlknur/ Gürpınar, Damla : Eşya Hukuku, B. 4, Ankara 2002. Esener, Turhan/ Güven, Kudret : Eşya Hukuku, B. 3, Ankara 1996. Franko, İ. Nisim : Gayrimenkul Rehninde Serbest Dereceden
• İstifade Şartı, Ankara Barosu Dergisi, Y. 1977, C. 34, S. 6, s. 1006- Göknil, Mazhar Nedim : Hava Hukuku, İstanbul 1951. (1951) Göknil, Mazhar Nedim : Hava Hukuku Notları, İstanbul 1947. (1947) Gürsoy, Kemal Tahir/
• Eren, Fikret/Cansel, Erol : Türk Eşya Hukuku, B. 2, Ankara 1984. Gürsoy, Kemal Tahir : Birden Ziyade Gayrimenkulün Aynı Borç
• İçin İpotek Edilmesi ve Uygulamada Ortaya Çıkan Sorunlar, Ankara Hızır, Serdar : Gemi Alacaklısı Hakkının Bahşettiği Bir İmkân Olarak Rehnin Paraya Çevrilmesi Suretiyle Takip Usulü, BATİDER 2007, C. XXIII, S. 4, s. 356-403. İşgüzar, Hasan : Sivil Hava Aracı İşletenin Akit Dışı Sorumluluğu, Ankara 1995. Kalpsüz, Turgut : Gemi Rehni, B. 4, BTHAE, Ankara 2001. Kaner, İnci : Hava Hukuku Dersleri (Hususî Kısım), B. 2, İstanbul 2004. Karahasan, M. Reşit : Yeni Türk Medenî Kanunu Eşya Hukuku,
• Öğreti – Yargıtay Kararları – İlgili Mevzuat, C. 1, İstanbul 2002. Kaynar, Reşat : Türk Medenî Kanuna Göre Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul 1967. Keser, Hakan : Azamî Meblâğ İpoteği, Manisa Barosu Dergisi, Y. 1991, C. 10, S. 37, s. 14-22. Kırman, Ahmet : Havayolu ile Yapılan Uluslararası Yolcu
• Taşımalarında Taşıyıcının Sorumluluğu, Ankara 1990. Kuntalp, Erden : Anapara ve Üst Sınır (Maksimal) İpotek Ayrımı, Ankara 1989. Kürşat, Zekeriya : Birlikte Rehin, Prof. Dr. Özer SELİÇİ’ye Armağan, Ankara 2006, s. 393-426. Nomer Ertan, N. Füsun/
• Ülgen, Hüseyin/Teoman, Ömer/ Helvacı, Mehmet/Kendigelen, Abuzer/ Kaya, Arslan : Ticarî İşletme Hukuku, İstanbul 2006.
• Oğuzman, Kemal/Seliçi, Özer/ Özdemir-Oktay, Saibe : Eşya Hukuku, B. 11, İstanbul 2006. Okay, Sami : Deniz Ticareti Hukuku, İstanbul 1962. Öğütçü, Tahir/ Doğrusöz, Edip : Rehin Hukuku, Rehin Türleri - Paraya
• Çevirme Yolları, İlgili Kanunlar - Yargıtay Kararları ve Hukuk Sözlüğü, Ankara 1982. Önen, Mesut : Hava Hukuku Dersleri, İstanbul 1983. Öztan, Bilge : Medeni Hukukun Temel Kavramları, Ankara 2004. Poroy, Reha/ Tekinalp, Ünal : Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, B. 18, İstanbul 2007. Poroy, Reha/ Yasaman, Hamdi : Ticarî İşletme Hukuku, B. 12, İstanbul 2007. Reisoğlu, Seza : Menkul İpoteği - Teslimsiz Menkul Rehni,
• Ankara 1965. (Reisoğlu, Teslimsiz Menkul Rehni) Reisoğlu, Seza : Türk ve İsviçre Hukukunda Müteahhit ve İşçilerin Kanunî İpotek Hakkı, Ankara 1961. (Reisoğlu, Kanunî İpotek) Seliçi, Özer : Gayrimenkul Rehninde Boş Dereceye
• İlerleme Hakkı, İÜHFM, C. XL, S. 1-4, İstanbul 1974. Sözer, Bülent : Türk Sivil Havacılık Kanununa İlişkin Bazı
• Görüşler ve Değerlendirmeler, BATİDER 1984, C. XII, S. 2-3, s. 63- Şener, Yavuz Selim : Türk Hukukunda İpotek ve Uygulaması, İstanbul 2005. Taşkın, Rıfat : Hava Hukuku, Türk Hukuk Kurumu,
• Konferanslar Serisi: 72, Ankara 1942. Tiryaki, Fuat : Taşınmaz Rehni Hukukunda “Sabit
• Dereceler Sistemi” ve Hükümleri, Ankara Barosu Dergisi, Y. 1978, C. , S. 1, s. 7-14. Tüzün, Necat : Kara ve Hava Taşıma Hukuku, Ankara Ülgen, Hüseyin : Hava Taşıma Sözleşmesi, Ankara 1987. Ülgen, Hüseyin/ Helvacı, Muammer/ Kendigelen, Abuzer/ Kaya, Arslan : Kıymetli Evrak Hukuku, B. 4, İstanbul
• * Taşınır Rehni ve Ticari İşletme Rehni, İnterbank-Uluslararası Eğitim Müdürlüğü Yayınları Eğitim Müdürlüğü Yayınları No: 13. (Interbank- Eğitim). * Teslimsiz Menkul Rehni, Eskişehir Noter Odası Hukuk Komisyonu, Türkiye Noterler Birliği Hukuku Dergisi, Ankara 1993, S. 78, s. 29-34.
• (Eskişehir Noter Odası Hukuk Komisyonu).