ARAÇ MUAYENE HİZMETİNİN “ÖZELLEŞTİRİLMESİ

Yıl 2008, Cilt: 57 Sayı: 2, 63 - 114, 01.06.2008

Sedat Çal

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000277

Cited By: 5

Öz

Ülkemizde devlet eliyle gerçekleştirilen araç muayenesi hizmetinin “özelleştirme” adı altında bir özel sektör konsorsiyumuna 20 yıl süreyle ve tekel hakkı tanınmak suretiyle devredilmesine yönelik işlemler uzun süren çalışmalar ve yargısal süreç sonrasında tamamlanarak devir işlemleri gerçekleştirilmiş bulunmaktadır. Ülke genelinde oluşturulan iki bölgede bundan sonra yasa gereği yapılması gereken araç muayenesi hizmeti, bundan böyle her iki bölgede hizmet sunma hakkının verilmesine yönelik ihaleyi kazanan aynı şirket tarafından tekelci bir yapı içerisinde sunulabilecektir. Pazar içerisinde rekabeti içermeyen bu işlem, özelleştirme olarak betimlenemeyeceği gibi, anayasal ekonomik özgürlükler ve bu meyanda temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası andlaşmalara aykırılığı yönünde kuşkular doğurmaya elverişlidir. Bahsekonu işlemde anayasa ve idare hukuku ilkeleri dikkate alınarak, hukuki ve iktisadi açıdan ayrıntılı bir değerlendirmeye gidilmesi gereksiniminin kaçınılmaz olduğu düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler

Araç muayenesi, kamu hizmeti, imtiyaz, özelleştirme, rekabet

“Privatization” of Vehicle Inspection Services

Öz

Following a lengthy preparation period and legal challenges, transfer of operational rights to a private consortium for vehicle inspection services previously carried out by the state for 20 years in Turkey has been finalized, and transfer procedures were completed recently under the “privatization” concept, yet under a monopoly. The consortium now has the monopoly over two regions established countrywide subsequent to a tender to provide such inspection services that are mandatory by law. It is suspicious in that it only entails competition for the market and yet labeled as privatization, provoking concerns regarding constitutional economic rights conflicting with international treaties on basic rights and freedoms. Therefore, it inevitably calls for a detailed evaluation from the law and economics perspective in the light of constitutional and administrative law principles

Anahtar Kelimeler

Vehicle inspection, public service, concession, privatization, competition

Kaynakça

• Kitap, Makale ve Basın Haberleri:
• Akcan, Abdülkadir; Araç Muayene İstasyonları İhaleleri Konusunda Basın Açıklaması (www.mhp.org.tr/basinaciklamalari/basin2005/pages/bsaci klama14012005.php).
• Anter, Naciye Berrak; Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarında İdari Yargı Yetkisinin Kapsamı, AÜ SBE Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2006, s. 153.
• Atak, Songül; Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmelerinde Öngörülen Denetim Yöntemleri, ESBD, C. 5, Sy. 16, Bahar 2006.
• Atay, Ener Ethem; Uluslararası Andlaşmaların İç Hukuktaki Yeri ve Bağlayıcılığı, Ankara Barosu Hukuk Kurultayı 2000, 14 Ocak, 2000, Ankara.
• Ayaydın, Cem; 82 Anayasası’na Göre Devletin Faaliyet Alanı, Doktora Tezi, MÜ SBE, İstanbul, 1998.
• Azrak, A. Ülkü; İdari Yargıda Anayasaya Uygunluk Sorunu, AÜHFD, C. 9, 1992.
• Azrak, A. Ülkü; Millileştirme ve Kamu Hizmeti, İÜHFM, C. 36, Sy. 1-4, 1971.
• Bengtsson, Mattiaas; Libertarian Position is Gaining Ground, Financial Times, 25 Ağustos, 2006.
• Boyacıoğlu, Hacer; Bu yoğunlukta Tekel’i satamam, sıra hizmette özelleştirmeye geldi, Referans Gazetesi, 17 Nisan, 2007.
• Cansen, Ege; Devlet Batıran Aysel’ler, Hürriyet Gazetesi, 11 Eylül, 2002.
• Cansen, Ege; Fenni Muayene, Hürriyet Gazetesi, 27 Ekim, 2004.
• Cansen, Ege; Kapitalist İnsan, Hürriyet Gazetesi, 15 Mart, 2000.
• Cansen, Ege; Sakın Bunu Yapmayın, Hürriyet Gazetesi, 11 Aralık, 2004.
• Cansen, Ege; Sermaye İhtiyacı, Hürriyet Gazetesi, 21 Eylül, 2005.
• Cansen, Ege; Telefonda Of Dedirten Ucuzluk, Hürriyet Gazetesi, 14 Ağustos, 2002.
• Çal, Sedat; İmtiyaz ve Kamu Hizmeti Kavramlarına Analitik Bir Yaklaşım Önerisi ve Bu Bağlamda Enerji Sektöründe Karşılaşılan Sorunlara Getirilebilecek Çözüm Üzerinde Denemeler, Finans Dünyası Dergisi, İstanbul, 1998, Sy. 100.
• Çal, Sedat; Kamu Hizmetlerinin Özel Sektör Tarafından Finansmanı ve İşletilmesi Bağlamında İmtiyaz ve Kamu Hizmeti Kavramlarının 1999 Yılı Anayasa Değişiklikleri Çerçevesindeki Değişimi ve Dönüşümü, Doktora Tezi, AÜ SBE, 2007.
• Ege, Yavuz; Avrupa Birliği ve Türkiye’de Kamu Teşebbüsleri, Yasal Tekeller ve Rekabet, Rekabet Dergisi, Sy. 9, Ocak-Mart 2002.
• Ege, Yavuz; Dünyadaki Uygulamalar Işığında Rekabet Politikası ve Özelleştirme, Hazine Dergisi, Sy. 13, Ocak 2000.
• Faruk Bilir; Anayasa’nın 90. Maddesinde Yapılan Değişiklik Çerçevesinde Milletlerarası Andlaşmaların İç Hukuktaki Yeri, SÜHFD, C. 13, Sy. 1, 2005.
• Giritli, İsmet / Bilgen, Pertev / Akgüner, Tayfun; İdare Hukuku, Der Yayınları, 2. Basım, İstanbul, 2006.
• Gözler, Kemal; 3 Ekim 2001 Tarihli Anayasa Değişikliği: Bir Abesle İştigal Örneği, AYD, C. 19, 2002.
• Gözler, Kemal; İdare Hukuku Dersleri, Güncelleştirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa, Şubat 2007.
• Gözübüyük, Şeref / Tan, Turgut; İdare Hukuku, C. I, Genel Esaslar, Turhan Kitapevi, 1998.
• Gözübüyük, A. Şeref – Tan, Turgut; İdare Hukuku, C. 1, Turhan Kitabevi, 4. Bası, Ağustos 2006.
• Guislain, Pierre; The Privatization Challenge, The World Bank, Ocak 1997.
• Gülan, Aydın; Kamu Hizmetinin Dönüştürücü Etkisi Karşısında Tahkimin Geleceği, içinde Hukuk-Ekonomi Perspektifinden Uluslararası Tahkim ve Kamu Hizmeti (Ed. Ali Ulusoy), Liberte Yayınları, 1. Basım, Ekim 2001.
• Günday, Metin; İdari Yargının Görev Alanının Anayasal Dayanakları, AYD, C. 14, 1997.
• Günday, Metin; İdare Hukuku, İmaj Yayıncılık, 8. Baskı, Ankara, 2003.
• Hatice Aydoğdu / Nurhan Yönezer; Krizin Sözlü Tarihi – Kasım 2000-Şubat 2001 Ekonomik Krizinin Tanıkları Anlatıyor, Dipnot Yayınları, No. 34, Ankara, 2007.
• Hayek, Friedrich A.; Hukuk, Yasama ve Özgürlük – Kurallar ve Düzen, Adaletin ve Politik İktisadın Liberal İlkelerinin Yeni Bir İfadesi (Çev. Atilla Yayla), T. İş Bankası Kültür Yayınları, C. I, No. 331.
• Hürriyet Gazetesi, 21 Aralık, 2004.
• Kalabalık, Halil; İdare Hukukunda Takdir Yetkisi Kavramı ve Benzer Kurumlarla Karşılaştırılması, GÜHFD, C. 1, Sy. 2, Aralık 1997.
• Kalabalık, Halil; İdarenin Takdir Yetkisinin Sınırları ve Yargısal Denetimi, GÜHFD, C. 1, Sy. 1, Haziran 1997.
• Karahanoğulları, Onur; Kamu Hizmeti (Kavramsal ve Hukuksal Rejim), Turhan Kitabevi, Ankara, 2002.
• Kerf, Michel / Gray, R. David / Irwin, Timothy / Levesque, Céline / Taylor, Robert R. (under the direction of Micheil Klein), Concessions for Infrastructure: A Guide to Their Design and Award, World Bank Technical Paper No. 399, 1998.
• Levent, Sefer; Gündem, Referans Gazetesi, 18 Mart, 2005.
• Memiş, Emin; İnsan Hakları Avrupa Standardı ve İç Hukuk Etkileşimi Analizleri, AYD, C. 17, 2000.
• Münir, Metin; Parayla Değil, Dedim Kendi Kendime, Milliyet Gazetesi, 30 Eylül, 2007.
• Onar, Erdal; Tartışma, içinde Anayasa ve Uyum Yasaları (13-14 Aralık, 2002) Açık Oturum Tutanakları, TBB Yayınları: 50, 1. Baskı, Ağustos 2003.
• Onar, Sıddık Sami; İdare Hukukunun Umumî Esasları, C. I, İstanbul, 1966.
• Oytan, Muammer; Türkiye’de İdari Yargı Denetiminin Sınırları, TİD, Sy. 366, Mart 1985.
• Özay, İl Han; (İkinci Bine Kavuşurken) Günışığında Yönetim, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 1994.
• Özay, İl Han; Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul, Ekim 2004.
• Özgen, Eralp; İdarî Tasarruflardaki Sakatlıklar (1), AÜHFM, C. 17, Sy. 1-4, 1960.
• Petkim’de kamu yararı yok, özelleştirilmesin, Hürriyet Gazetesi, 11 Ocak, 2008.
• Selçuk, İlmutluhan; Türk Rekabet Hukukunda Devlet Tekelleri ve Münhasır Haklar, Rekabet Dergisi, Sy. 18, Nisan-Mayıs-Haziran 2004.
• Slovakia Will Not Appeal Antitrust Clearance of Kosice Airport Sale to TwoOne, AFX News Limited, 30 Ağustos, 2006 (http://www.forbes.com/business/feeds/afx/2006/08/30/afx2983303.ht ml).
• Soysal, Mümtaz; Anayasaya Uygunluk Denetimi ve Uluslararası Sözleşmeler, AYD, C. 2, 1985.
• Statutory Vehicle Inspection Services (SGS şirketinin tanıtım notu), Mart 2005 (www.sgs.com).
• Taha Akyol, Yargı ve siyaset, Milliyet Gazetesi, 21 Ocak, 2008.
• Tan, Turgut; Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Hizmeti Yaklaşımı, AYD, C. 8, 1991.
• Tan, Turgut; Ekonomik İdari Kararların Yargısal Denetimi, AİD, C. 8, Sy. 2, Haziran 1975.
• Tan, Turgut; Kamu Hizmeti, Özelleştirme ve Bürokrasinin Azaltılması Üzerine, TİD, Sy. 378, Mart 1988.
• Tan, Turgut; Özelleştirme, İHİD, Sy. 1-3, 1988, s. 289.
• Tekin, M. Önder; Özelleştirme Uygulamalarına İlişkin Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararları, TMMOB EMO Ankara Şubesi Yayını No: 2006/2, Şubat 2006.
• The Northern Virginia Vehicle Safety Inspection Fee Guide, Aralık 2007 (www.TheNoVaAuthority.org).
• Tiryaki, Refik; Ekonomik Özgürlüklerin Anayasal Rejimi, Doktora Tezi, AÜ SBE, 2007.
• Toker, Çiğdem; Bankaların Yüksek Değere Satılmasının Nedeni Biziz, Hürriyet Gazetesi, 16 Ağustos, 2006.
• Tunç, Hasan; Milletlerarası Sözleşmelerin Türk İç Hukukuna Etkisi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye ile İlgili Örnek Karar İncelemesi, AYD, C. 17, 2000.
• Ulusaler, Kemal B.; Küreselleşmenin Bir Alt Versiyonu Olarak Özelleştirme, EMD, Sy. 426, Ağustos 2005.
• Yılmaz, Kâmil, Türk Telekomünikasyon Sektöründe Reform: Özelleştirme, Düzenleme ve Serbestleşme, Perşembe Konferansları, Rekabet Kurumu Yayını, Ankara, Şubat 2000.
• Yüzbaşıoğlu, Necmi; 2001 Anayasa Değişiklikleri Üzerinde Bir Değerlendirme, içinde Anayasa ve Uyum Yasaları (13-14 Aralık, 2002) Açık Oturum Tutanakları, TBB Yayınları: 50, 1. Baskı, Ağustos 2003.
• Yüzbaşıoğlu, Necmi; Tartışma, içinde Anayasa ve Uyum Yasaları (13-14 Aralık, 2002) Açık Oturum Tutanakları, TBB Yayınları: 50, 1. Baskı, Ağustos 2003.
• Kurum Kararları / Ağ Erişimi Kaynakları:
• DPT Müsteşarlığı, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2002 Yılı Programı, 28 Ekim, 2001 tarih ve mükerrer sayılı RG.
• http://www.roderarac.com.tr/TR/PROFILE/Default.asp.
• ÖİB, 15 Ağustos, 2007 tarihli Basın Açıklaması (www.oib.gov.tr).
• ÖİB, Araç Muayene İstasyonlarının Özelleştirilmesi (www.oib.gov.tr/ duyuru/2004-10-21_encok_soru.htm).
• ÖİB, Türkiye’de Özelleştirme (www.oib.gov.tr).
• ÖYK’nun 22 Eylül, 2003 tarih ve 2003/64 sayılı kararı (25 Eylül, 2003 tarihli RG’de yayımlanmıştır).
• Rekabet Kurulu Kararı, Dosya Sayısı: 2004-4-68, Karar Sayısı: 05-07/55-22, Karar Tarihi: 03.02.2005. Yargı Kararları:
• Ankara 7. İdare Mahkemesi’nin 20 Şubat, 2007 tarih ve E. 2005/2238, K. 2007/315 sayılı kararı (bkz. ABD, Yıl 65, Sy. 2, Bahar 2007.
• AYM’nin 11 Eylül, 1986 tarih ve E. 1985/33, K. 1986/22 sayılı kararı.
• AYM’nin 15 Şubat, 1995 tarih ve E. 1994/82, K. 1995/9 sayılı kararı.
• AYM’nin 16 Kasım, 1994 tarih ve E. 1994/83, K. 1994/78 sayılı kararı.
• AYM’nin 2 Şubat, 1993 tarih ve E. 1992/38, K. 1993/5 sayılı kararı.
• AYM’nin 25 Mayıs, 1976 tarih ve E. 1976/1, K. 1976/28 sayılı kararı (16 Ağustos, 1976 tarih ve 15679 sayılı RG’de yayımlanmıştır).
• AYM’nin 26 Mart, 1973 tarih ve E. 1973/32, K. 1974/11 sayılı kararı, AMKD, Sy. 12.
• AYM’nin 28 Ocak, 1964 tarih ve E. 1963/128, K. 1964/8 sayılı kararı (17 Nisan, 1964 tarih ve 11685 sayılı RG’de yayımlanmıştır).
• AYM’nin 29 Aralık, 2005 tarih ve E. 2005/110, K. 2005/111 sayılı kararı (26 Temmuz, 2006 tarih ve 26240 sayılı RG’de yayımlanmıştır).
• AYM’nin 29 Haziran, 1992 tarih ve E. 1991/121, K. 1992/42 sayılı kararı.
• AYM’nin 9 Aralık, 1994 tarih ve E. 1994/43, K. 1994/42-2 sayılı kararı (24 Ocak, 1995 tarih ve 22181 sayılı RG’de yayımlanmıştır).
• Danıştay 1. Dairesi’nin 18 Mayıs, 2005 tarih ve E. 2005/307, K. 2005/668 sayılı kararı.
• Danıştay 1. Dairesi’nin 23 Eylül, 2005 tarih ve E. 2005/924, K. 2005/1073 sayılı kararı.
• Danıştay 1. Dairesi’nin 26 Eylül, 2005 tarih ve E. 2005/754, K. 2005/1075 sayılı kararı.
• Danıştay 1. Dairesi’nin E. 1995/246, K. 1996/138 sayılı kararı.
• Danıştay 10. Dairesi’nin 29 Nisan, 1993 tarih ve E. 1993/1752, K. 1991/1 sayılı kararı.
• Danıştay 6. Dairesi’nin 26 Eylül, 1947 tarih ve 47/1681 sayılı kararı.
• Danıştay 8. Dairesi’nin 26 Mayıs, 2004 tarih ve E. 2002/3788, K. 2004/2452 sayılı kararı.
• Danıştay 8. Dairesi’nin 29 Mart, 2005 tarih ve E. 2004/5701 sayılı kararı.
• Danıştay 9. Dairesi’nin 12 Aralık, 2001 tarih ve E. 2001/278, K. 2001/4848 sayılı kararı.
• Danıştay DDK’nun 23 Haziran, 1967 tarihli kararı, DDKD 115-118.
• Danıştay İdari İşler Kurulu’nun 16 Haziran, 2005 tarih ve E. 2005/1, K. 2005/1 sayılı kararı.