İş Dünyası ve İnsan Hakları: Zorunlu İnsan Hakları Durum Tespit Yükümlülükleri

Yıl 2022, Cilt: 71 Sayı: 3, 1183 - 1225, 20.10.2022

Zeynep Derya Tarman

https://doi.org/10.33629/auhfd.1082256

Öz

Bu çalışmada çok uluslu şirketlerin ticari faaliyetlerinin sebep olabileceği insan hakları ihlallerinin ve çevresel tahribatın engellenmesi amacına hizmet eden insan hakları durum tespit yükümlülükleri incelenmiştir. Bu çerçevede, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği bünyesinde olmak üzere uluslararası alandaki gelişmeler ele alınmış, ardından ülkesel düzenlemelere yer verilmiştir. Ülkesel düzenlemeler bakımından Türkiye ile olan ihracat hacimleri göz önünde bulundurularak Almanya, İngiltere, Fransa ve Hollanda’daki iş dünyası ve insan hakları durum tespit yükümlülükleri kapsamında yaşanan gelişmeler incelenmiştir. Son olarak, Türk hukukundaki durum ve söz konusu gelişmelerin özellikle Türkiye’de yerleşik şirketler üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İnsan Hakları, Çok Uluslu Şirket, Tedarik Zinciri, Ruggie Prensipleri, İnsan Hakları Durum Tespit Yükümlülükleri

Teşekkür

Bu çalışmanın kaynakça araştırmasındaki yardımlarından ötürü Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Doktora Programı öğrencisi Nilay Dağdelen'e teşekkür ederim.

Business and Human Rights: Mandatory Human Rights Due Diligence Obligations

Öz

While multinational companies contribute to the economies of the
countries in which they operate, they can also cause negative effects such as
environmental pollution, unsafe and unhealthy working conditions,
insufficient wages, child labor and forced displacement of indigenous people,
and as a result, human rights violations. In this paper, corporate human rights
due diligence obligations, which serve the purpose of preventing human rights
violations and environmental damage that may be caused by the commercial
activities of multinational companies, are examined. In this context, nonbinding and voluntary legal texts, especially the United Nations Guiding
Principles on Business and Human Rights are discussed. Then, the
developments within the European Union are explained, and then certain
national regulations are included. In terms of the national regulations,
considering the export volumes with Turkey, the corporate human rights due
diligence obligations under German, English, French and Dutch laws are
examined. Finally, the effects of these developments especially on companies
located in Turkey and in this regard the need for a reform under Turkish law
are evaluated.

Anahtar Kelimeler

Human Rights, Multinational Corporation, Supply Chain, Ruggie Principles, Human Rights Due Diligence Obligations

Kaynakça

• Bueno, Nicolas, and Christine Kaufmann. “The Swiss Human Rights Due Diligence Legislation: Between Law and Politics’ Business and Human Rights Journal 6, (2021): 542-549.
• Bueno, Nicolas. “The Swiss Responsible Business Initiative and its Counter-Proposal: Texts and Current Developments.” Business and Human Rights Journal, (2018): 1-5.
• Calster, Geert, Clarie Bright, Diana Lica, and Axel Marx. Options for Mandatory Due Diligence in Belgium. 2020. Erişim Tarihi 23 Aralık 2021. https://www.researchgate.net/publication/342424416_Options_for_Mandatory_Human_Rig hts_Due_Diligenc e_in_Belgium.
• Ersoy, Çiçek and Hatice Camgöz Akdağ. “Recent Developments in Supply Chain Compliance and in Europe and Its Global Impacts on Businesses.” In Digitizing Production Systems, edited by Numan M Durakbaşa and M Güneş Gençyılmaz, 578-584. Springer, 2022.
• Haynes, Jason, “The Modern Slavery Act (2015): A Legislative Commentary.” Statute Law Review 37, (2016): 33-56.
• Karagedik, Betül. “Uluslararası İnsan Hakları Hukukunda, Ulusötesi Şirketlerin ve Diğer Ticari Teşebbüslerin Faaliyetlerini Düzenleyen Hukuken Bağlayıcı Belge’nin İkinci Kez Gözden Geçirilmiş Taslağı’nın Türkçe Çevirisi* ve Taslağa İlişkin Genel Bir Yorum.” PPIL 41, no.2 (2021): 1017-1047.
• Krajewski, Markus, Kristel Tonstad, and Franziska Wohltmann. “Mandatory Human Rights Due Diligence in Germany and Norway: Stepping, or Striding, in the Same Direction?” Business and Human Rights Journal 6, (2021): 550-558.
• Krajewski, Markus. “A Nightmare or a Noble Dream? Establishing Investor Obligations Through Treaty-Making and Treaty- Application” Business and Human Rights Journal 5, no.1 (2020): 105-129.
• Newman, David. “Litigation Update: Wiwa v. Royal Dutch Petroleum Co.” Sustainable Development Law and Policy 3 (2002): 20.
• Oba, Meltem Ece. “Çok Uluslu Şirketlerin Sınır Ötesi Faaliyetleri ve Haksız Fiil Sorumluluğu: Vedanta v Lungowe ve Okpabi v Shell Kararları Çerçevesinde İngiliz Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi.” PPIL 41 (2021 ): 159-189.
• Roorda, Lucas, and Daniel Leader. “Okpabi v Shell and Four Nigerian Farmers v Shell: Parent Company Liability Back in Court.” Business and Human Rights Journal 6, no. 2 (2021): 368–376.
• Tarman Zeynep Derya. “İş Dünyası ve İnsan Hakları Uyuşmazlıklarında Tahkim” PPIL 40, no.2 (2020):1545-1577.
• Williams, Oliver F. “The UN Global Compact: The Challenge and The Promise.” Business Ethics Quarterly 1484, (2004): 755-774.