YENİ PAY ALMA HAKKININ KISITLANMASINA İLİŞKİN GENEL KURUL KARARI SERMAYE ARTIRIM KARARINDAN AYRILABİLİR Mİ?

Yıl 2022, Cilt: 71 Sayı: 4, 1459 - 1480, 19.12.2022

İbrahim Bektaş

https://doi.org/10.33629/auhfd.1133670

Öz

Anonim ortaklıklarda her pay sahibinin yeni pay alma hakkı (rüçhan hakkı) vardır. Bu sayede pay sahipleri ihraç edilen yeni payları, mevcut paylarının sermayedeki oranına uygun olarak alabilirler (TTK m. 461.1). Bununla birlikte Kanun belirli koşullar altında bu hakkın kısıtlanmasına da izin vermektedir. TTK m. 461.2’de kısıtlamanın koşulları şu şekilde düzenlenmiştir: “Genel kurulun, sermayenin artırımına ilişkin kararı ile pay sahibinin rüçhan hakkı, ancak haklı sebepler bulunduğu takdirde ve en az esas sermayenin yüzde altmışının olumlu oyu ile sınırlandırılabilir veya kaldırılabilir ...”

Maddedeki koşullardan biri kısıtlamanın “genel kurulun sermayenin artırımına ilişkin kararı ile” yapılmasıdır. Bu ifade bir yönüyle kısıtlamanın bağımsız bir karar olmadığına, daha ziyade artırım kararının bir parçası (onun bir koşulu) olduğuna işaret etmektedir. Buna göre sermaye artırım kararı ve kısıtlama kararı, aralarındaki sıkı ilişki nedeniyle kural olarak birbirinden ayrılamamaktadır. Ayrılma yasağı ya da bütünlük ilkesi olarak ifade edebileceğimiz bu durum, kanımızca genel kuruldaki oylamanın usulünü de etkilemekte ve iki kararın kural olarak birlikte oylanmasını gerektirmektedir. Ayrılma yasağının bir diğer sonucu ise yeni pay alma hakkının kısıtlanmasına ilişkin kanunî koşullara uyulmadığında, sermaye artırımının bu hukuka aykırılıktan bir bütün olarak etkilenmesidir. Diğer bir deyişle, kısıtlama hukuka aykırı ise sermaye artırım kararının da kural olarak hükümsüz kılınması; tek başına icra edilmemesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yeni Pay Alma Hakkı, Rüçhan Hakkı, Sermaye Artırımı, Kısıtlama, Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlüğü

Kaynakça

• Adıgüzel, Burak. “Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkının Sınırlanması veya Kaldırılması”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 28, 1 (2014): 1-48.
• Bektaş, İbrahim. “Anonim ve Limited Ortaklıklarda Yeni Pay Alma Hakkının Şirket Sözleşmesiyle Kısıtlanması Sorunu”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 37, 2 (2021): 147-176.
• Değirmencioğlu Aydın, Nihan. Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkı. İstanbul: On İki Levha, 2021.
• Devellioğlu, Ferit. Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lûgat. 30. Baskı. Ankara: Aydın Kitabevi, 2013.
• Dindar, Koray. Anonim Şirketlerde Rüçhan Hakkı, Ankara: Yetkin, 2022.
• Ekkenga, Jens. “AktG § 186.” İçinde Kölner Kommentar zum Aktiengesetz - Band 4/1: § 179-191 AktG, editörler Jens Ekkenga ve Dirk Zetzsche. 3. Auflage. Köln: Wolters Kluwer, 2020.
• Forstmoser, Peter ve Meier-Hayoz, Arthur ve Nobel, Peter. Schweizerisches Aktienrecht, Bern: Stämpfli, 1996.
• Göksoy, Yaşar Can. “Anonim Ortaklıkta Pay Sahibinin Yeni Pay Alma Hakkının Kaldırılması.” İçinde Bilgi Toplumunda Hukuk-Ünal Tekinalp’e Armağan, editörler Hüseyin Ülgen, Arslan Kaya ve Gül Okutan Nilsson, 363-440. İstanbul: Beta, 2003.
• Görmez, Onur. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na Göre Rüçhan Hakkının Kısıtlanması. İstanbul: Beta, 2017.
• Harrer, Herbert ve Grabowski, Olaf. “Bezugsrechtsausschluß bei Maßnahmen der Kapitalbeschaffung von Aktiengesellschaften”, Deutsche Zeitschrift für Wirtschafts- und Insolvenzrecht 5, 1 (1995): 10-19.
• Kendigelen, Abuzer. “Sermaye Benzeri Kredinin Sermayeye Dönüştürülmesi.” İçinde Hukukî Mütalâalar (Mahkeme Kararlarıyla Birlikte), Cilt XIV: 2014-2016, 60-68. İstanbul: On İki Levha, 2018.
• Koch, Jens. “AktG § 186.” İçinde Aktiengesetz, editörler Uwe Hüffer ve Jens Koch. 14. Auflage, München: C. H. Beck, 2020.
• Korkmaz, Melih Can. Anonim Ortaklıkta Rüçhan Hakkı. Ankara: Seçkin, 2022.
• Liebert, Ulrike. Der Bezugsrechtsausschluss bei Kapitalerhöhungen der Aktiengesellschaften. Baden-Baden: Nomos, 2003.
• Maier, Niels. Faktischer Bezugsrechtsausschluss. Berlin: Duncker & Humblot 2014.
• Moroğlu, Erdoğan. Anonim Ortaklıklarda Esas Sermaye Artırımı. 2. Baskı. İstanbul: Vedat 2003.
• Moroğlu, Erdoğan. Anonim Ortaklıklarda Sermaye Artırımı. 4. Baskı. İstanbul: On İki Levha, 2018.
• Schaller, Philipp ve Kessler, Martin A.: “Art. 652b.” içinde Aktienrecht Kommentar: Aktiengesellschaft, Rechnungslegungsrecht, VegüV, GeBüV, VASR, editör Jeannette K. Wibmer. Zürich: Orell Füssli, 2016.
• Schürnbrand, Jan. “AktG § 186.” İçinde Münchener Kommentar zum Aktiengesetz, editörler Wulf Goette, Mathias Habersack ve Susanne Kalss. 4. Auflage. München: C. H. Beck, 2016.
• Soykan, İsmail Cem. Türk Ticaret Kanununa Göre Anonim Ortaklıklarda Sermaye Taahhüdü Yoluyla Sermaye Artırımı. İstanbul: On İki Levha, 2019.
• Tekil, Fehiman. Anonim Şirketler Hukuku. 2. Baskı. İstanbul: Alkım, 1998.
• Teoman, Ömer. “Karar İncelemesi (Yargıtay Ticaret Dairesi, 25.1.1972 Gün, E. 1971/4843, K. 1972/356)”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 7, 4 (1974): 939-968.
• Veil, Rüdiger. “AktG § 186.” İçinde Aktiengesetz Kommentar, II Band, § § 150-410 SpruchG, editörler Karsten Schmidt ve Marcus, Lutter. 3. Auflage. Köln: Otto Schmidt, 2015.
• von Planta, Thomas. Der Schutz der Aktionäre bei der Kapitalerhöhung. Basel: Helbing & Lichtenhahn 1992.
• Wolfgang, Müller: “Art. 652b.” İçinde Handkommentar zum Schweizer Privatrecht Personengesellschaften und Aktiengesellschaft - Vergütungsverordnung - Art. 530-771 OR – VegüV, editörler Vito Roberto ve Hans Rudolf Trüeb. 3. Auflage. Zürich: Schulthess 2016.
• Yıldız, Şükrü. Anonim Ortaklıkta Yeni Pay Alma Hakkı. İstanbul: Beta, 1996.
• Zindel, Gaudenz. Bezugsrechte in der Aktiengesellschaft. Zürich: Schulthess, 1984.