ANONİM ŞİRKETLERDE BAĞLI NAMA YAZILI PAY SENETLERİ ÜZERINDE REHİN HAKKININ KURULMASI

Yıl 2022, Cilt: 71 Sayı: 4, 1481 - 1507, 19.12.2022

Ecem Kirkit

https://doi.org/10.33629/auhfd.1152869

Cited By: 1

Öz

Anonim şirketin en önemli özelliği, anonim olması yani kural olarak ortakların kim olduğunun önemsiz olmasıdır. Ancak şirketin menfaatinin korunması gereken bazı hallerde bu anonimliğin sınırlandırılması gerekebilir. Bağlam hükümleri ile nama yazılı pay senedinin devir kabiliyeti sınırlandırılır. Kanuni bağlam ve esas sözleşme ile öngörülen bağlam olmak üzere iki çeşit bağlam hükmü vardır. Pay bedellerinin ödenmemesi halinde payın devri kanun tarafından kısıtlanmıştır. Sermayenin korunması amacıyla getirilen bu kısıtlama kanuni bağlamdır. Bazı hallerde ise esas sözleşme ile nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması gündeme gelir. Bağlam ile korunan menfaat, şirketin ekonomik bağımsızlığının korunmasıdır. Şirket ortağının kontrolsüz değişmesine karşı önceden alınmış bir önlem olarak nitelendirmek yanlış olmaz. Payın devri ve intifa hakkı tanınması hallerinde bağlam hükümleri uygulanır. Zira yönetime ilişkin haklar, payı kullanma ve paydan yararlanma yetkileri kapsamındadır. Genel kurula katılıp oy veren intifa hakkı sahibi de bağlam ile korunan menfaati ihlal edebilir. Tüketme yetkisinin bir bölümü olan paraya çevirme yetkisi tanıyan rehin söz konusu olduğunda ise, bağlam hükümleri uygulama alanı bulmaz. Rehin hakkı sahibi, rehin süresince bağlam hükümlerinin koruduğu menfaati ihlal edemez. Ancak, rehin alan ile rehnin paraya çevrilmesi neticesinde pay sahibi olan kişi aynı kişi olmayacağından bağlam hükümlerinin rehin hakkının kurulması sırasında rehne değil; paraya çevirme sonrasında devralan kişiye uygulanması söz konusu olur.

Anahtar Kelimeler

Bağlam, Pay rehni, Nama yazılı pay, Bağlı nama yazılı pay

Kaynakça

• ALTAY, Sıtkı Anlam, (2009). “İsviçre Türk Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda Esas Sözleşmesel Bağlam”, İsviçre Borçlar Kanunu’nun İktibasının 80. Yılında İsviçre Borçlar Hukuku’nun Türk Ticaret Hukuku’na Etkileri, İstanbul, 563-622.
• ARSLANLI, Halil, (1960). Anonim Şirketler, I. Umumi Hükümler (3. Bası). İstanbul.
• AYTAÇ, Zühtü, (1988). Sermaye Piyasası Hukuku ve Hisse Senetleri, Ankara.
• BIRCHER, Eugen, (1946). Gutgläubiger Erwerb des Forderungspfandrechtes, Bern.
• BOZKURT, Tamer, (2016). Anonim Şirketlerde Pay Devrinin Sınırlandırılması (Bağlam), İstanbul.
• BOZKURT, Tamer, (2021). Şirketler Hukuku (13. Bası). Ankara. (Şirketler Hukuku)
• BÖCKLI, Peter, (2009). Schweizer Aktienrecht (4. Aufl.). Zurich.
• CANSEL, Erol, (1967). Türk Menkul Rehni Hukuku-Teslim Şartlı Menkul Rehni, Ankara.
• DAVRAN, Bülent, (1972). Rehin Hukuku Dersleri, İstanbul.
• EGLE, Carlo, (2018). Das schleichende Ende der Anonymität des Aktionärs, Zürich.
• ERDEM, Ercüment, (2012). “Nama Yazılı Hisse Senetlerine İlişkin Olarak Uygulamada Ortaya Çıkan Bazı Sorunlar ve Yeni TTK’nin Çözüm Önerileri”, XXV. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Ankara, 97-127.
• ERGÜNE, Mehmet Serkan, (2016). “Anonim Şirket Payı Üzerinde Rehin Hakkı Kurulması”, İÜHFM, LXXIV, 739-755.
• ERGÜNE, Mehmet Serkan, (2020). Hukukumuzda Taşınır Rehninin Özellikle Teslime Bağlı Taşınır Rehninin Kuruluşu (2. Bası). İstanbul. (Taşınır Rehni)
• FISCHER, Willi / DRENCKHAN, Helke / GWELESSIANI, Michael / THEUS SIMONI, Fabiana, (2014). Handbuch Schweizer Aktienrecht, Basel.
• FORSTMOSER, Peter / MEIER-HAYOZ, Arthur / NOBEL, Peter, (1996). Schweizerisches Aktienrecht, Bern. GENCER, Abdullah Revaha, (2020). Kıymetli Evrakta Ciro Kavramı, İstanbul.
• GÖKSOY, Y. Can, (2001). Anonim Ortaklıkta Payın Rehni, Ankara.
• HANDSCHIN, Lukas (Hrsg.), (2016). Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht (Zürcher Kommentar), Allgemeine Bestimmungen, Art. 620-659b OR – Die Aktiengesellschaft, 2. Auflage, Zürich. (HANDSCHIN/İlgili Bölüm Yazarı, ZK)
• HENNRICH, Stephan, (2011). Die Aktienverpfändung im grenzüberschreitenden Effektengiroverkehr, Berlin.
• HONSELL, Heinrich (Hrsg.) / VOGT, Nedim Peter (Hrsg.) / WATTER, Rolf, (2016). Basler Kommentar – Obligationenrecht – II (5. Aufl.). Basel. (HONSELL/VOGT/WATTER/İlgili Bölüm Yazarı, BSK OR II)
• İMREGÜN, Oğuz, (1989). Anonim Ortaklıklar (4. Bası). İstanbul.
• KARASU, Rauf, (2008). “Türk Ticaret Kanunu Tasarısına Göre Nama Yazılı Payların Devrinin Sınırlandırılması”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XII( 1-2).
• KENDİGELEN, Abuzer, (1994). Anonim Ortaklık Payı Üzerinde İntifa Hakkı, İstanbul.
• KESKİN ŞERBETÇİOĞLU, Damla, (2019). Yediemin Sözleşmesi Yoluyla Anonim Şirket Payı Üzerinde Rehin Kurulması, İstanbul.
• KİRKİT, Ecem, (2022). Anonim Şirket Payının Rehni, Ankara.
• KLÄY, Hanspeter, (1997). Die Vinkulierung «Theorie und Praxis im neuen Aktienrecht», Basel, Frankfurt a.M.
• KÖPRÜLÜ, Bülent / KANETİ, Selim. (1982-83). Sınırlı Aynî haklar (2. Bası). İstanbul.
• KREN KOSTKIEWICZ, Jolanta (Hrsg.) / WOLF, Stephan (Hrsg.) / AMSTUTZ, Marc (Hrsg.) / FANKHAUSER, Roland (Hrsg.), (2016). ZGB Kommentar - Schweizerisches Zivilgesetzbuch (3. Aufl.). Zürich. (KREN KOSTKIEWICZ/WOLF/AMSTUTZ/FANKHAUSER/İlgili Bölüm Yazarı, OFK)
• MARTINI, Claudia K., (2013). Doktrin und Praxis der Wertpapierverpfändung, Basel.
• MEIER, Robert, (2005). Die Aktiengesellschaft, Ein Rechtshandbuch für die praktische Arbeit in der schweizerischen Aktiengesellschaft (3. Aufl.). Zürich.
• MEIER-HAYOZ, Arthur/VON DER CRONE, Caspar Hans, (2018). Wertpapierrecht (3. Aufl.). Bern.
• MOROĞLU, Erdoğan, (1996). “Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri ve Yargıtay Kararları”, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XIII, Ankara, 39-64. (Nama Yazılı)
• NAGEL, Thomas, (2015). “Die statutarische Vinkulierung nicht kotierter Namenaktien”, AJP/PJA, 190-202.
• OFTINGER, Karl /BÄR, Rolf, (1981). Das Fahrnispfand, Art. 884-918 ZGB, mit ergänzender Darstellung der im Gesetz nicht geordneten Arten dinglicher Sicherung mittels FahrnisKommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Das Sachenrecht, Die beschränkten dinglichen Rechte (3. Aufl.), Zürich.
• ÖZTAN, Fırat, (1997). Kıymetli Evrak Hukuku (2. Bası). Ankara.
• POROY, Reha / TEKİNALP, Ünal /ÇAMOĞLU, Ersin, (2017). Ortaklıklar Hukuku (13. Bası) C. II. İstanbul. (C. II)
• PULAŞLI, Hasan, (1992). Bağlı Nama Yazılı Hisse Senetleri, Ankara. (Bağlı)
• PULAŞLI, Hasan, (2021). Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları (9. Bası), Ankara. (Kıymetli Evrak)
• PULAŞLI, Hasan, (2022). Şirketler Hukuku Şerhi (4. Bası). C. III, Ankara. (Şerh C. III)
• ROBERTO, Vito (Hrsg.)/TRÜEB, Hans Rudolf (Hrsg.), (2016). Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Zürich. (ROBERTO/TRÜEB/İlgili Bölüm Yazarı, CHK).
• SCHWERI, Rene, (1973). Die Verpfändung von Namenaktien, Bern.
• SIEGWART, Alfred, (1975). Das Obligationenrecht. 5.Teil: Die Aktiengesellschaft a: Allgemeine Bestimmungen (Art.620-659). Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch. Band 5, Zürich.
• SİRMEN, Lale, (1990). Alacak Rehni, Ankara.
• SEVİ, Ali Murat, (2018). Anonim Ortaklıkta Payın Devri (4. Bası). Ankara.
• SPOERLÉ, Philip, (2015). Die Inhaberaktie: Ausgewählte Aspekte unter Berücksichtigung der GAFI-Gesetzesrevision (Schweizer Schriften zum Handels- und Wirtschaftsrecht), Zürich.
• ŞENOCAK, Kemal, (2007). “Anonim Ortaklıkta Iskat Kararının Sonuçları”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi HFD, 11, (1-2), 279-296.
• TEKİNALP, Ünal, (2012). Anonim Ortaklıkta Yeni Bağlam Sisteminin Esasları Pay Defteri Hukuku ile, İstanbul.
• UZEL, Necdet, (2013). Anonim Ortaklıkta Esas Sözleşmesel Bağlam, İstanbul.
• WIBMER, Jeannette K., (2016). Aktienrecht Kommentar, Zürich. (WIBMER/İlgili bölüm Yazarı, OR OFK)
• WÜRZER, Walter, (1982). Die Zuordnung der Rechte aus gespaltenen Aktien, Bern Stuttgart.
• VISCHER, Markus/LIEBERHERR, Samuel, (2016). “Due diligence bezüglich Eigentum an den Aktien beim Aktienkauf”, AJP/PJA, 293-304.
• VON BALLMOOS, Thomas, (1993). Der wertpapierrechtliche Verkehrsschutz, Bern Stuttgart Wien.
• VON DER CRONE, Hans Caspar, (2014). Aktienrecht, Bern.
• YASAMAN, Hamdi, (2013). Şirketler Hukuku ve Sermaye Piyasası Hukuku ile İlgili Makaleler, Mütalaalar, Bilirkişi Raporları C. II, İstanbul.
• YILMAZ, Abdüssammed, (2020). Anonim Ortaklık Payının Rehin ve Hapis Haklarına Konu Olması, İstanbul.
• YÜKSEL, Sinan H., (2013). “Borsaya Kote Edilmemiş Bağlı Nama Yazılı Payların Devrinde Şirketin Alım Önerisinde Bulunarak Onay İstemini Reddetme Hakkı(Kaçış Klozu)”, GÜHFD, (2), 159-218.
• ZOBL, Dieter, (1996). Berner Kommentar IV, Das Sachenrecht, Die beschränkten dinglichen Rechte: Das Fahrnispfand (Fortsetzung), mit kurzem Überblick über das Versatzpfand, Art. 888-915 ZGB), Bern.