Uluslararası Hukuk Kaynakları Çerçevesinde İş Hukukunda Cinsiyet Ayrımcılığı

Yıl 2022, Cilt: 71 Sayı: 4, 1509 - 1557, 19.12.2022

Gülşah Konuk

https://doi.org/10.33629/auhfd.1165650

Öz

Toplumsal cinsiyet rolleri sebebiyle, çalışma hayatında cinsiyet temelli ayrımcılık, sıklıkla karşılaşılan bir durumdur. Özellikle aile sorumlulukları ve güçsüz kabul edilmeleri sebebiyle kadınlar, cinsiyete dayalı ayrımcılığa daha çok maruz kalıyor olsalar da toplumda kadının yapacağı iş olarak kabul edilen bazı meslekler bakımından erkeklerin de cinsiyet ayrımcılığı ile karşı karşıya kaldıkları durumlar olabilmektedir. Bununla birlikte son zamanlarda kendinden söz ettirmeye başlayan cinsel yönelim sebebiyle ayrımcılık da çalışma hayatında cinsiyete dayalı ayrımcılığın unsurlarından biri haline gelmiştir. Çalışma hakkı ve kendini geliştirme hakkı çerçevesinde bireylerin cinsiyete dayalı ayrımcılığa maruz kalmaları, aynı zamanda insan hakları ihlali niteliğindedir. Bu tür ayrımcı muameleleri engellemek üzere pek çok uluslararası düzenlemede konuya ilişkin hükümler yer almaktadır. Bu düzenlemeler tek başına cinsiyet ayrımcılığını engellemeye muktedir olamamakta, bu hükümlerin yargı kararlarıyla desteklenmesi ve toplumsal cinsiyet rollerinin yol açtığı kalıp yargıların önüne geçilmesi gerekmektedir. Çalışmamızda, ilgili uluslararası düzenlemeler ve yargı kararları ile birlikte, Türk iş hukukundaki düzenlemeler ve yargı kararları çerçevesinde inceleme yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

cinsiyet aayrımcılığı, iş hukuku, uluslararası hukuk, insan hakları, eşitlik ilkesi

Kaynakça

• Avrupa Konseyi/Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı. “Avrupa Ayrımcılık Yasağı Hukuku El Kitabı”. Erişim 13 https://www.echr.coe.int/documents/handbook_non_discri_law_tur.pdf Mart, . 2022.
• Bakırcı, Kadriye. “İstanbul Sözleşmesi”, Ankara Barosu Dergisi, 2015/4 (2015): s.133-204.
• Bozkurt, Metin. İşverenin Eşit Davranma Borcu, İstanbul: Seçkin Yayıncılık, 2020.
• Centel, Tankut. “Kıdem Tazminatında Pozitif Ayrımcılık”, Sicil İş Hukuku Dergisi, 15 (2009): s. 5-10.
• Cin Karagöz, Emine. “Kadın-Erkek Eşitliği ve Ayrımcılık Yasağı Bağlamında Türkiye Eşitlik ve İnsan Hakları Kurumu‟nun Yetkileri”, Yasama Dergisi, 32 (2017): s. 21-41.
• Doğan Yenisey, Kübra: “İş Kanununda Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı”, Çalışma ve Toplum, 4/11 (2006): s. 63-82 (Eşitlik İlkesi).
• Doğan Yenisey, Kübra: “Kadın-Erkek Eşitliği Bakımından Türk İş Hukukunun Avrupa Birliği Hukuku ile Olası Uyum Sorunları”, Kamu-İş, 6/4 (2002).
• Eyrenci, Öner, Savaş Taşkent ve Devrim Ulucan. Bireysel İş Hukuku, İstanbul: Beta, 2020.
• Gökçeoğlu Balcı, Şebnem. “Koruma mı Dışlama mı? Çalışma Mevzuatımızda Kadını Koruyucu Kimi Düzenlemelerin Kadın İstihdamı ve AB Normları Açısından Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, 3/54 (2017): s. 1263-1298.
• Kaçan, Gizem. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türk Mahkemeleri Kararları Işığında Cinsel Yönelim Temelinde Ayrımcılık Yasağı”, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2019.
• Karadeniz, Oğuz ve Hakan Yılmaz. “Kadının İşgücüne Katılımını Etkileyen Faktörler”, İş Dünyasında Kadın Raporu, (2007): s. 23-42.
• Kaya, Gözde. “Avrupa Birliği İş Hukuku‟nda Cinsiyet Ayrımcılığı”, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2010.
• Kaya, Pir Ali. Çalışma Hukukunda Eşitlik ve Ayrımcılık Karşılaştırmalı Teorik Bir Bakış, Kocaeli: Umuttepe Yayınları, 2020.
• Manav, Eda. “2000/43, 2000/78, 2006/54 Sayılı AB Direktifleri Çerçevesinde İş Hukukunda Ayrımcılıkla Mücadele ve Türkiye‟deki Uygulamalar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15/Özel S. (2013): s.731-779.
• Onaran Yüksel, Melek. Karşılaştırmalı Hukuk Işığında Türk İş Hukukunda Kadın-Erkek Eşitliği, İstanbul: Beta, 2000.
• Senyen Kaplan, Emine Tuncay. “İş Hukukunda Eşitlik İlkesi ve Cinsiyet Ayrımcılığı”, TBB Dergisi, Özel S. (2017): s. 225-268.
• Şimşek, A. Aslı. “Bir İnsan Hakları İhlali ve Ayrımcılık Biçimi Olarak Toplumsal Cinsiyet Rolleri ve Kalıpyargıları: CEDAW Çerçevesinde Bir İnceleme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11/2 (2020): s. 496-513.
• Terzioğlu, Ahmet ve Fatmanur Aksöz. “Çalışma Hayatında Cinsiyet Ayrımcılığı ve Türk İş Hukukunda Kadınları Korumaya Yönelik Düzenlemeler”, Çalışma ve Toplum, 1/72 (2022): 267-298.
• Tezcan, Durmuş, Mustafa Ruhan Erdem ve Oğuz Sancaktar. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2004.
• Tuncay, Can. İş Hukukunda Eşit Davranma İlkesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1982.
• Ulucan, Devrim. “Eşitlik İlkesi ve Pozitif Ayrımcılık”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15/Özel S. (2014): 369-383.
• Yıldız, Gaye Burcu. İşverenin Eşit İşlem Yapma Borcu, Ankara: Yetkin, 2008.
• Yuvalı, Ertuğrul. “4857 Sayılı İş Kanunu‟nun ve İlgili Mevzuatın Kadın İşçiler İle İlgili Hükümlerine Genel Bir Bakış”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 106 (2013): 93-114.
• Yüksel, Murat. “Hukuk Düşüncesinde Feminist Yaklaşım”, Prof. Dr. Fahiman Tekil’in Anısına Armağan, 1 (2003): s. 897-910.