İDARİ YARGIDA KANUN YOLLARINDAKİ İÇTİHAT FARKLILIKLARININ HUKUKİ GÜVENLİK İLKESİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 72 Sayı: 1, 343 - 380, 28.03.2023

Çolpan Mücahit Küçük

https://doi.org/10.33629/auhfd.1185211

Cited By: 1

Öz

Eylem ve işlemleri hukuka uygun, insan haklarına saygı gösteren, bu hak ve özgürlükleri koruyup güçlendiren, her alanda adaletli bir hukuk düzeni kurup bunu geliştirerek sürdüren devlet anlamına gelen hukuk devletinde bu ilkenin gerçek anlamda var olabilmesi eşitlik ve hukuki istikrar ilkelerinin gözetilmesiyle mümkün olabilecektir. Bu gereklilik hukuk normları ihdas edilirken olduğu gibi bu normlara aykırılık iddiaları karşısında çözüm mercii olan yargı açısından da geçerlidir. Zira aynı ya da benzer içerikteki uyuşmazlıklar hakkında, gerekçesiz biçimde, yargı yerlerince farklı hükümlere varılması adalet idesini zedeleyebilecektir.
Hukuki güvenlik kavramı yalnızca ulusal hukuk bakımından değil aynı zamanda uluslararası hukuk bakımından da önem taşıyan evrensel bir kavram haline gelmiştir. Bu nedenle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi de önünde gelen uyuşmazlıklarda hukuki güvenliğin ihlal edilmesini adil yargılanma hakkının ihlali olarak değerlendirmektedir. Elbette Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi sadece ihlal konusunda değerlendirme yaparken değil kendi uygulaması bakımından da bu ilkeyi gözetmekle mükelleftir. Bu sebeple Mahkeme, hukuki güvenlik ilkesinin bir yansıması olan içtihat birliğini sağlayabilmek açısından tedbirler öngörmektedir. Benzer uygulamalar ve arayışlar Kıta Avrupası ve Anglo-Sakson Hukuku bakımından da geçerlidir.
Makalede hukuki güvenlik ilkesi ile içtihat birliği oluşturma konusundaki ilişki ile yargısal hükümler arasında oluşabilecek farklılıkların giderilmesi noktasında mevcut düzenlemeler ve ülke uygulamaları tartışılarak yeterliliği ve alternatif yöntemler irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Hukuk devleti ilkesi, İçtihat, Hukuki güvenlik ilkesi, İstinaf, İdari yargı.

Kaynakça

• AKBABA, Ahmet. “Fransız İdari Yargı Sistemine Bir Bakış”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı: 2, 2014.
• AKİL, Cenk. İstinaf Kavramı, Yetkin Kitabevi, Ankara, 2010.
• AKYILMAZ, Bahtiyar / SEZGİNER, Murat / KAYA, Cemil. Türk İdari Yargılama Hukuku, 6. B., Savaş Yayınevi, Ankara, Ekim 2021.
• AKYILMAZ, Bahtiyar / SEZGİNER, Murat / KAYA, Cemil. Türk İdare Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2017.
• ATAY, Ender Ethem. İdare Hukuku, 7. B., Turhan Kitabevi, Ankara, 2021.
• ATAY, Ethem Ender. İdari Yargılama Hukuku, 1. B., Seçkin, Ankara, 2021.
• AVCI, Mustafa. “İdari Yargıda İstinaf”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 96, 2011.
• ÁVİLA, H., Certainty in Law, Springer International Publishing, Switzerland, 2016.
• AYDIN, Devrim. “Ceza Muhakemesi Kanunu’nda İtiraz”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı: 65, 2006, (61-72).
• BABACAN, Talip. “Medeni Yargılama Hukukunda Seri Davalar”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Haziran 2019
• BECKER-EBERHOOARD, Ekkehard. “İstinaf Mahkemeleri Uluslararası Toplantı”, 7-8 Mart 2003, Türkiye Barolar Birliği, Kasım 2003.
• BEREKET BAŞ, Zuhal. “İdari Yargılama Hukuku Açısından İstinaf ve Kabulü Sorunu”, Danıştay Dergisi, Cilt: 27, Sayı: 11, Ankara, 1996.
• BİLGİN, Hüseyin. Bölge İdare Mahkemelerinin Kararları Arasındaki İçtihat Farklılığı, Seçkin, Ankara, 2021.
• BİLGİN, Hüseyin. “Bölge İdare Mahkemesi Kararları Arasındaki Aykırılık ve Uyuşmazlığın Giderilmesi Sorunu”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XXV, Sayı: 3, 2021.
• CENTEL, Tankut. “İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuna İlişkin Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararlarının Uygulamadaki Yönlendirici Etkileri”, Yargıtay Dergisi , Ocak 1989.
• ÇAPTUĞ, Mehpare. İdari Usul Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi, 1. B, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2020.
• ÇAPTUĞ, Mehpare. “Hukuki Güvenlik İlkesinin Kavramsal Gelişimi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 17, Haziran 2021, s. 133-160. ÇINAR, Ali Rıza. Türk ve Alman Ceza Yargılama Hukukunda İstinaf, Adalet Yayınevi, Ankara, 2010 .
• ÇINARLI, Serkan. İdari Yargılamada İstinaf, Seçkin, Ankara, Ocak 2017.
• EDİŞ, Seyfullah. "Hukukun Uygulanmasında Yargıca Tanınmış Takdir Yetkisi", Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı: 30, 1973.
• GÖZÜBÜYÜK, Şeref / TAN, Turgut. İdare Hukuku, C.I, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019.
• GÜLAN, Aydın. “Mühendislik Bilimlerinin İş Akış İyileştirmeleri için Kullandığı ‘Kısıtlar Teorisi’ Yaklaşımıyla İdari Yargıda Zaman Yönetimine Bir Bakış”, İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, Sayı 18 (1) (ss 23–30).
• GÜLAN, Aydın. “Ülkemizde Kanuni Düzenlemeleri Sonrasında İstinaf Kanun Yolu Hakkında Yeniden Ve Farklı Düşünmek”, Danıştay ve İdarî Yargı Günü Sempozyumu: 148. Yıl Danıştay ve İdarî Yargı Günü 148. Yıl Sempozyumu 10 Mayıs 2016, Ankara, Danıştay Yayınları No:91.
• GÜLÇÜR, Abdulkadir. “AİHM ve Türk Anayasa Mahkemesi’nin Kararları Işığında Hukuki Kesinlik (Belirlilik) İlkesinin İncelenmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 1, Haziran 2018, ss. 197-214.
• GÜRDAL Temel / EKERYILMAZ Şebnem. “Vergilemede Hukuki Güvenlik İlkesinin Danıştay Kararları Işığında İncelenmesi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 2, Ağustos 2018, 205 – 226.
• KAPLAN, Gürsel. Fransız İdari Yargılama Hukukunda Kararlara Karşı Başvuru Yolları, 1.B., Ekin, Bursa, 2016.
• KAPLAN, Gürsel. Yargısal Görüş (Avis Contentieux) Kurumu”, Danıştay Dergisi, Sayı: 119, s. 1-12 (2008) (https://www.idare.gen.tr/kaplan-avis.htm E.T. 25.08.2022).
• KIZILYEL, Serkan. “Danıştay İçtihatları Birleştirme Usulünün Formel İşleyişi Üzerine”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 119, Temmuz-Ağustos 2015, ss. 115-142.
• KOÇ, Emel / GEDİK Fırat, "Hüküm Kurma ve İçtihat", Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 67 , Sayı: 2, 2009.
• KÖKÜSARI, İsmail. “Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Pilot Karar Uygulaması”, EBYÜHFD, Cilt: XXIII, Sayı: 3–4 , 2019.
• MERCİMEK, Fulya. “Hukuki Güvenlik İlkesi ve Karşılaştırmalı Vergi Hukuku Bağlamında Değerlendirilmesi”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2019.
• ODUNCU, Leyla Nur. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Pilot Karar Usulü”, İnsan Hakları Yıllığı, Cilt: 38, 2020, (ss 83-121).
• ÖZPOLAT, Haşim. “Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Kararlarında Maddi Anlamda Kanun Kriteri”, TAAD, Yıl:9, Sayı:33, Ocak 2018.
• PIAZZON, Thomas. “La sécurité juridique”, Thèse, Paris, Université Paris II, 2006, no 48.
• POPELİER, P. Five Paradoxes on Legal Certainty and the Lawmaker, Legisprudence, Volume 2, 2008 – Issue1, (https://www.researchgate.net/publication/233701447_Five_Paradoxes_on_Legal_Certainty_ and_the_Lawmaker )
• RAINEY, Barnadette / McCORMICK, Pamela / OVEY, Clare, Jacobs, White, Ovey. The European Convention on Human Rights, 5. Edition, New York, Oxford, 2010.
• SANCAKDAR, Oğuz. “İdari Yargı İstinaf Sistemindeki Olası Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Danıştay ve İdarî Yargı Günü Sempozyumu: 148. Yıl Danıştay ve İdarî Yargı Günü 148. Yıl Sempozyumu 10 Mayıs 2016, Ankara, Danıştay Yayınları No:91.
• SANCAKDAR, Oğuz. “İdari Yargıda İstinaf Sistemi Üzerine Düşünceler”, https://journal.yasar.edu.tr/wp-content/uploads/2014/01/4-O%C4%9Fuz-SANCAKDAR.pdf
• SANCAKDAR, Oğuz. İdari Yargılama Hukuku Genel Esaslar, Sorubankası Yayınları, 2019.
• SEZGİNER Murat. “İdari Yargıda İstinaf İncelemesinin Esasları ile İstinaf Uygulamasında İçtihat Ayrılıkları Sorunu ve Çözüm Yolları”, 150. Yıl Danıştay ve İdari Yargı Günü Sempozyumu 10 - 11 Mayıs 2018, Danıştay Yayınları No:99.
• TÜRKOĞLU ÜSTÜN, Kamile. “Alman İdari Yargılama Usulünde Grup Dava Uygulaması”, Memleket Siyaset Yönetim (MSY), Cilt:10, Sayı: 24.
• UYSAL, Zeki. “Türk İdari Yargısında İçtihat Aykırılığının Önlenmesi ve Giderilmesine Yönelik Çözüm Önerileri”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl: 9, Sayı: 18, Aralık 2021.
• VAUBAN, Patrick. “İstinaf Mahkemeleri Uluslararası Toplantı”, 7-8 Mart 2003, Türkiye Barolar Birliği, Kasım 2003.
• YENİSEY, Feridun / NUHOĞLU, Ayşe. Ceza Muhakemesi Hukuku, 5. B.,Seçkin Yayınları.
• YILDIRIM, Kamil. “İstinaf Mahkemeleri Uluslararası Toplantı”, 7-8 Mart 2003, Türkiye Barolar Birliği, Kasım 2003.
• YILDIZ AKGÜL, Şerife. “İçtihadı Birleştirme Kurumu ve İptal Kararı Üzerine Fiili Çalışmaya Bağlı Döner Sermaye Ek Ödemelerinin Davacıya Ödenmesi Gerektiğine İlişkin Danıştay İçtihatları Birleştirme Kurulunun 2013/2 Esas ve 2018/2 Sayılı Kararı Üzerine Değerlendirme”, AndHD , Cilt: 6, Sayı: 1, Ocak 2020.
• YILMAZ, Oğuz Gökhan. "Yargı Uygulamasında Yapay Zekâ Kullanımı- Yapay Zekâ Hâkim Cübbesini Giyebilecek mi?", Adalet Dergisi, Sayı: 66, Mayıs 2021, ss: 379-415.
• https://rm.coe.int/opinion-ccje-en-20/16809ccaa5
• https://minorityrights.org/wp-content/uploads/old-site-downloads/download-382-Hasan-and Chaush-v- Bulgaria.pdf.
• https://www.echr.coe.int/documents/pilot_judgment_procedure_eng.pdf
• https://sozluk.gov.tr/