Çekin İptalinin Müracaat Hakkına Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 73 Sayı: 2, 1483 - 1528, 07.08.2024

Emek Toraman Çolgar

https://doi.org/10.33629/auhfd.1437876

Öz

Bu çalışmada, çekin iptal edilmesinin müracaat borçlularının sorumluluklarına etkisi tartışılmıştır. Senedi zayi eden ve iptal kararını alan kişinin müracaat hakkını kullanıp kullanmayacağı meselesini yaratan husus, çeke uygulanacak hükümleri düzenleyen TTK m. 818/1 (s)’de açıkça m. 764/2’ye gönderme yapılmamış olmasıdır. Kanun koyucunun söz konusu tercihi nedeniyle öncelikle TTK m. 764/2’nin anlamı ortaya konulmuş ve anılan hükmün poliçe ve bonoda müracaat hakkını ortadan kaldırıp kaldırmadığı irdelenmiştir. Ardından da sorunun muhtemel yanıtları dikkate alınarak, TTK m. 764/2 hükmüne çekte atıf yapılmamış olmasının anlamı ortaya konulmuştur. Yani, acaba çeke TTK m. 764/2 hükmünün uygulanmayacağının öngörülmesi ile Türk ve mehaz İsviçre kanun koyucusu müracaat hakkı bakımından çek ile poliçe ve bonoyu ayırmakta mıdır, sorunun olumlu yanıtlanması hâlinde böyle bir ayrım yapılmasının haklı herhangi bir gerekçesi var mıdır? Mesele hakkında bir kanaatte bulunurken, Türk hukukunda mehaz İsviçre hukukundan farklılık arz eden hususlara da değinilmiş ve İsviçre öğretisinde ileri sürülen görüşler bu farklılıklar dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Ancak öncesinde müracaat hakkının kullanım şartları ve iptal davası hakkında sadece konu ile bağlantılı olduğu ölçüde bilgi verilmiştir. Son olarak, müracaat borçlularının alt ilişki nedeniyle sorumlulukları tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çek, poliçe, bono, müracaat hakkı

Kaynakça

• Bahtiyar, Mehmet. Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayın, 2018.
• Baumbach, Adolf, Wolfgang Hefermehl ve Matthias Casper. Wechselgesetz Scheckgesetz Recht des Zahlungsverkehrs. Münih: Beck, 2020.
• Bozgeyik, Hayri. Poliçede Müracaat Hakkı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2003.
• Bozer, Ali ve Celal Göle. Kıymetli Evrak Hukuku. Ankara: Bankacılık Enstitüsü Yayınları, 2020.
• Bozkurt, Tamer. Kıymetli Evrak Hukuku. Ankara: Yetkin Yayıncılık, 2022.
• Bülow, Peter. Wechselgesetz Scheckgesetz mit AGB-Sparkassen, AGB-Banken, AGB-Postbank und Scheckbedingungen Kommentar. Münih: Beck, 2013.
• Cerrahoğlu, Fadlullah. “Kıymetli Evrakın Zıyaı ve İptali.” İstİTİAD, no.1 (1973): 194-195.
• Coşkun, Muzaffer. Özel Hukukta Karşılıksız Çek ve Hamilin Hakları. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 1994. Deynekli, Adnan. Medeni Usul Hukukunda Senetlerin Üçüncü Kişilere Karşı İspat Şekli. Ankara: Turhan Kitabevi, 2006.
• Doğanay, İsmail. Türk Ticaret Kanunu Şerhi Cilt 2. Ankara: Beta Yayınları, 2004.
• Domaniç, Hayri. TTK. Şerhi IV Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul: Temel Yayınları, 1990.
• Engin, Baki İlkay. “İfa Uğruna Edim.” In Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu’na 65. Yaş Günü Armağanı. İstanbul: Beta Basım Yayın, 1999: 839-862.
• Eriş, Gönen. Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Kıymetli Evrak Poliçe – Bono – Çek – Makbuz Senedi – Varant. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2016.
• Erol, A. Nevzat. Takip Hukukunda Kambiyo Senetleri – Poliçe- Bono – Çek ve Bankalar Kanunu. Ankara: Doğuş Matbaası, 1971.
• Ertekin, Erol ve İzzet Karataş. Uygulamada Ticari Senetler Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 1992.
• Frick, A. Thomas. Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht OFK. Zürih: Orell Füssli, 2023.
• Göz Gürbüz, Diğdem. Kıymetli Evrakın Zayi Olması ve İptali. İstanbul: Beta Basım Yayın, 2017.
• Gültekin, Özkan. Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali. Ankara: Seçkin Yayınları, 2006.
• Özsoy, Ahmet. Muhatabın Çek Kanunu’na Dayalı Sorumluluğu. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020.
• Öztan, Fırat. Kıymetli Evrak Hukuku. Ankara: Turhan Yayınları, 1997.
• Öztan, Fırat. Kıymetli Evrak Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2017.
• Öztürk (Dirikkan), Hanife. Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1990.
• Poroy, Reha ve Ünal Tekinalp. Kıymetli Evrak Hukuku Esasları. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.
• Pulaşlı, Hasan. Kıymetli Evrak Hukukunun Esasları. Ankara: Adalet Yayınevi, 2018.
• Reiter Matthew: Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht. Zürih: Orell Füssli, 2023.
• Schwarz, Jörg. Kommentar zum Schweizerischen Obligationenrecht, Zürih: Orell Füssli, 2023.
• Sevi, Ali Murat. “Pay Senetleri ve İlmuhaberlerin Zayi Olması ve İptali.” Terazi Hukuk Dergisi, no.187 (Mart 2022): 97-113.
• Sönmez, Melih. “Kambiyo Senetlerinin Zıyaı Nedeniyle Alınan İptal Kararı ve Bu Kararın Senet ile İlgisi Olan Taraflar Arasındaki İlişkilere Etkisi.” TBB Dergisi, no.159 (2022): 439-474.
• Stranz, Martin. Wechselgesetz. Berlin: Walter de Gruyter, 1952.
• Teoman, Ömer. “Çek Hukukunda 5838 Sayılı Yasa ile Yapılan Değişiklikler.” In Tüm Makalelerim Cilt III: 2002-2010. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2010: 143-152.
• Tekil, Fahiman. Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1994.
• Ülgen, Hüseyin, Mehmet Helvacı, Arslan Kaya ve Füsun Nomer Ertan. Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2021.
• Yıldırım, Ali Haydar. “Türk Hukuku’nda Vadeli Çek (İleri Tarihli Çek) ve Bunun Doğurduğu Sonuçlara İlişkin Bazı Tespitler.” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, no.4 C. XXI, (2017): 91-130.