DİN VE VİCDAN ÖZGÜRLÜĞÜ İLE HAYVAN REFAHI ARASINDAKİ DENGE ARAYIŞI: AVRUPA ÖZELİNDE BİR İNCELEME

Yıl 2024, Cilt: 73 Sayı: 4, 2571 - 2620, 11.03.2025

Merve Ağzıtemiz

https://doi.org/10.33629/auhfd.1577695

Öz

Din ve vicdan özgürlüğü ve hayvan refahı, Avrupa hukuk sisteminde tartışmalara konu olan ve aralarında hassas bir denge kurulmasını gerektiren iki önemli kavramdır. Avrupa Birliği Adalet Divanı (ABAD) ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), bu konularda verdikleri kararlarda, din ve vicdan özgürlüğünün yanı sıra ayrımcılığa ilişkin hususları kısmen içeren bir karar yöntemi belirlemişlerdir. Mahkemeler tarafından verilen bu kararlar, belirli dini inanca sahip kesimlerde tartışmalara sebep olmuştur. Bu nedenle, söz konusu durumun ayrıca değerlendirilmesi gerekli görülmüştür. Bu çalışmada öncelikle, hayvan refahı ile din ve vicdan özgürlüğü kavramları ve bunların Avrupa Birliği (AB) hukuku ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) çerçevesinde nasıl ele alındığı üzerinde kısaca durulacaktır. Sonraki başlıklar altında, ABAD ve AİHM'nin bu konuyla ilgili kararları incelenecek ve güncel kararlara kadar olan süreç ortaya koyulacaktır. Bu arka planda ve verilen kararlar üzerinden din ve vicdan özgürlüğünün korunması ile hayvan refahı arasındaki dengenin nasıl kurduğu, bu denge çerçevesinde yorum ve hukuka uygunluk denetiminin nasıl yapıldığı ve ayrımcılığa/orantılılığa ilişkin kuralların nasıl ele alındığı değerlendirilmeye çalışılacaktır. Sonrasında ise güncel kararlar ele alınacaktır. Bu sayede, din ve vicdan özgürlüğü ile hayvan refahı arasındaki karmaşık ilişki ele alınırken, ayrımcılık ve orantılılık ilkelerine dayanarak dengeli bir yaklaşım benimsenip benimsenmediği ortaya koyulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Din ve vicdan özgürlüğü, hayvan refahı, Avrupa Birliği Hukuku, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Ayrımcılık Yasağı, Orantılılık İlkesi

Kaynakça

• Chinnéide, Harriet Ní, Van de Graaf, Cathérine, Prohibition Of Religious Slaughter In Executief Van De Moslims Van Belgıë and Others V. Belgium: Process-Based Review and A New Legitimate Aim, (Strasbourg Observers, April 26, 2024) https://strasbourgobservers.com/2024/04/26/prohibition-of-religiousslaughter-in-executief-van-de-moslims-van-belgie-and-others-v-belgiumprocess-based-review-and-a-new-legitimate-aim/
• - EPRS, European Parliamentary Research Service, Animal welfare, PE 754.644
• – (December 2023): https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/ 2023/754644/EPRS_BRI(2023)754644_EN.pdf
• - EPRS, European Parliamentary Research Service, Religious slaughter: Reconciling Animal Welfare With Freedom of Religion or Belief, PE 751.418, (July 2023).
• - European Commission - Press release, Commission Proposes New Rules to Improve Animal Welfare, (Brussels, 7 December 2023), https://ec.europa.eu/commission/presscorner/api/files/document/print/en/ip_23 _6251/IP_23_6251_EN.pdf
• - European Commission, Directorate-General for Health and Food Safety, Preparation of Best Practices On The Protection Of Animals At The Time Of Killing – Final report, EU Publications Office, 2017.
• - European Court of Auditors, Special Report, Animal Welfare In The EU: Closing The Gap Between Ambitious Goals and Practical Implementation, No.31, 2018.
• - European Parliament, Briefing, Review of the Rules on the Protection of Animals During Transport, PE 760.360, March 2024.
• - Göçmen, İlke, Avrupa Birliği Hukukunun Temelleri, (Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021)
• - Hazar, Zeynep, “Hayvan Refahı: Din ve İnanç Özgürlüğüne Getirilen Yeni Bir Sınırlandırma Nedeni mi?” AkdHFD 13, no.2, (Aralık 2023): 807-846.
• - Hurka, Steffen, Steinebach, Yves, “Legal Instrument Choice in the European Union,” JCMS 59, no.2, (2021): 278–296.
• - Kaya, Gözde, Göçmen, İlke ve Ağzıtemiz, Merve, Avrupa Birliği Ayrımcılıkla Mücadele Hukuku, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2024.
• - Kiviorg, Merilin, “Dangers of the Changing Narrative of Human Rights: Why Democracy and Security Need Religious Freedom.” İçinde Research Handbook on Law and Religion, Ed. Rex Ahdar, 331-355. Edward Elgar Publishing, 2018.