A New Understanding of ‘Right to Repair’ at the Intersection of Law and Sustainability and Evaluation of the European Union Regulations on the Right to Repair

Yıl 2025, Cilt: 74 Sayı: 2, 1141 - 1174, 19.09.2025

Hanım Yıldırım Soysal

https://doi.org/10.33629/auhfd.1651301

Öz

Proje Numarası

122K871

Hukuk ve Sürdürülebilirlik Kesişiminde Yeni Bir ‘Onarım Hakkı’ Anlayışı ve Onarım Hakkına İlişkin Avrupa Birliği Düzenlemelerinin Değerlendirilmesi

Öz

Sanayi devriminden bu yana mevcut ‘al-kullan-at’ esaslarına dayanan doğrusal ekonomi, üreticileri mümkün olduğunca fazla mal satmaya ve tüketicileri de mümkün olduğunca fazla mal satın almaya teşvik etmektedir. Bu sistemde firmaların kârlılıklarının merkezinde kısa ömürlü ürünlerin üretilmesi yer alır. Bu anlayışın sebep olduğu çevresel sorunlar neticesinde, gezegenin kaynaklarının daha sürdürülebilir bir şekilde kullanılması gerekliliği son yıllarda küresel ölçekte yoğun biçimde tartışılmaktadır.
Sürdürülebilirliğin en işlevsel araçlarından biri onarımdır. Bu doğrultuda bir süredir, tüketicilerin mülkiyet hakkı ve çevre bilincinin kesişiminde şekillenen yeni bir ‘onarım hakkı’ anlayışına dair tartışmalar sürmektedir. Avrupa Birliği’nde (AB) 2024 yılında yasalaşan bir dizi düzenleme ile onarım hakkı yasal zemine taşınmış; çevresel sürdürülebilirlik ve tüketici hakları arasındaki ilişki yeniden tanımlanmıştır.
Aşağıda ilk olarak onarımın sürdürülebilirlik için önemi, onarımın önündeki engeller ve hukuk ve sürdürülebilirlik kesişiminde etkin bir onarım hakkının içeriği kısaca açıklanacaktır. Daha sonra Avrupa Birliği hukukunda onarım hakkını merkeze alan yasal çerçeve incelenecek ve etkin bir onarım hakkının tesisi bakımından yeterli olup olmadığı değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Onarım Hakkı , Sürdürülebilirlik , Döngüsel Ekonomi , Tüketici Hukuku , Onarım Hakkı Direktifi.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

122K871

Kaynakça

• Augenhofer, Susanne ve Rebecca Küter. “Recht auf oder Pflicht zur Reparatur?- Gedanken zum Vorschlag für eine RL über gemeinsame Vorschriften zur Förderung der Reparatur von Waren.” VuR, (2023): 243-253. Arnold, Stefan. Recht auf Reparatur: Vertragliche Umsetzung und Herausforderungen für das Handwerk. Baden Baden: Nomos, 2024.
• Atamer, Yeşim ve Gökçe Kurtulan Güner. “Avrupa Birliği Tüketici Hukukunda Yeni Bir Ayrım: Dijital İçerik ve Hizmetler ile Dijital Unsurlu Mallar.” BATİDER 38, no. 4, (2022): 617-650.
• Atamer, Yeşim ve Semir Hermidas. “Die neue EU-Richtlinie zum Verbrauchsgüterkauf.” AJP, (2020): 48-67. Bach, Ivo ve Maren Wöbbeking. “Das Haltbarkeitserfordernis der Warenkauf-RL als neuer Hebel für mehr Nachhaltigkeit?.” NJW, (2020): 2672-2678.
• Croon-Gestefeld, Johanna. “Das Recht auf Reparatur-Vorschläge aus Brüssel.” ZEuP, (2024): 379-406.
• Croon-Gestefeld, Johanna. “Die nachhaltige Beschaffenheit der Kaufsache.” NJW, (2022): 497-502.
• Çelebi Çakır, Fatma Betül. Tasarım Hukukunda Eşdeğer Parça İstisnası. Ankara: Adalet Yayınevi, 2022.
• De Franceschi, Alberto. “The Sustainability of Consumer and Market Law: Green Claims, Greenwashing and the Right to Repair.” EuCML, (2023): 45-48.
• European Commission. “Sustainable consumption of goods – promoting repair and reuse.” Erişim tarihi 16.12.2024, https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/13150-Sustainable-consumption-of-goods-promoting-repair-and-reuse_en.
• Grinvald, Leah Chan ve Ofer Tur-Sınai. “Intellectual Property Law and the Right to Repair.” Fordham Law Review 88, no. 1, (2019): 63-128.
• Han, Işık Aslı. “Dijital İçerik ve Hizmetlerin Sunulmasına İlişkin Sözleşmelerde Güncelleme Yükümlülüğü.” İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, no. 1, (2024): 1-14.
• Kalamees, Piia. “Goods With Digital Elements And The Seller’s Updating Obligation.” JIPITEC, no. 12, (2021): 131-142.
• Kirchefer-Lauber, Anna. “Nachhaltigkeit im deutschen Kaufrecht zwischen Verbraucherschutz, Ökodesign-VO und Warenreparatur-RL.” JuS, (2024): 915-918.