Masumiyet Karinesi ile Basının Haber Verme Hakkı Arasındaki İlişkinin Ceza Hukuku Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 74 Sayı: 2, 695 - 772, 19.09.2025

Yeşim Yılmaz

https://doi.org/10.33629/auhfd.1657704

Öz

Masumiyet karinesi adil yargılamanın en önemli güvencelerinden biridir. Yargı mercileri ile birlikte tüm kamu görevlileri masumiyet karinesine saygı göstermeli ve ayrıca basın açıklamalarında kişilerin suçluluğunu ilan eden önyargılı beyanlara yer verilmemelidir. Basın da haber verme hakkını kullanarak toplumu bilgilendirirken masumiyet karinesinin gereklerine riayet etmelidir. Devletin pozitif yükümlülüğü çerçevesinde masumiyet karinesinin ihlalinin önlenmesi için haber verme hakkına birtakım sınırlamalar getirilmektedir. Basın özgürlüğüne yapılan bu müdahalelerin ise demokratik toplumda zorunlu ve ölçülü olması gerekmektedir. Bu bakımdan haberin kamu yararına yönelik bir tartışmaya olan katkısı, haberin içeriği ile bilginin elde edinme yöntemi ve doğruluğu, ceza yargılaması üzerindeki etkisi, özel hayatın gizliliğinin ihlali ve uygulanan yaptırımın orantılılığı gibi kriterler değerlendirilerek bir sonuca ulaşılmaktadır. Türk hukukunda masumiyet karinesi ve lekelenmeme hakkı ceza hukuku normlarıyla korunmaktadır. Çalışmamızda masumiyet karinesi, basın özgürlüğü ve basının haber verme hakkı üzerinde durulmakta; adil yargılanma hakkı ve masumiyet karinesinin korunması ile basının haber verme hakkı arasındaki dengenin nasıl kurulacağı ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Adil yargılanma hakkı , masumiyet karinesi , lekelenmeme hakkı , basın ve ifade özgürlüğü , basının haber verme hakkı

Kaynakça

• Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü. “‘Basın Sözcülüğü ile Medya İletişim Büroları’ hakkındaki Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan 22/12/2015 tarih ve 153/1 No.lu Genelge.” Accessed Mart 13, 2025. https://cigm.adalet.gov.tr/Resimler/SayfaDokuman/1822020142433153_1nolu. pdf.
• Akıncı, Fatih. “Lekelenmeme Hakkı.” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 11, no. 43 (2020): 177-202.
• Altunkaş, Aysun. Basın ve Yayın Yoluyla İşlenen Suçlar ve Hukuka Uygunluk Nedenleri. Yetkin Yayınları, 2022.
• Anayurt, Ömer. “Adil Yargılanma İlkesi Olarak Masumiyet Karinesi.” içinde Dr. Şükrü Alpaslan’a Armağan. İstanbul Barosu Yayınları, 2007.
• Artuk, Mehmet Emin, Ahmet Gökcen, Mehmet Emin Alşahin ve Kerim Çakır. Ceza Hukuku Özel Hükümler. 20. Baskı, Adalet Yayınevi, 2022.
• Atlıhan, Özen. “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Sisteminde Adil Yargılanma Hakkının Temel Unsuru Olarak Masumiyet Karinesi.” Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi VIII, no. 3-4 (2004): 291-328.
• Aydın, Aslı. “Aleniyet İlkesi ve Basın Özgürlüğü Kapsamında Ses veya Görüntülerin Kayda Alınması Suçu (TCK m. 286).” Kırıkkale Hukuk Mecmuası 4, no. 1 (Nisan 2024): 401-431.
• Basın Konseyi. “Basın Meslek İlkeleri.” Accessed Mart 13, 2025. https://basinkonseyi.org.tr/basin-meslek-ilkeleri/.
• Bayındır, Sinan, ve Özge Apiş. “Bir Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Haber Verme Hakkının Yazılı Basın Yoluyla İşlenen Hakaret Suçları Açısından Değerlendirilmesi.” Türkiye Barolar Birliği Dergisi, no. 91 (2010): 67-109.
• Bezgin, Yüksel Ertürk. Soruşturmanın Gizliliği İlkesi Kapsamında Lekelenmeme Hakkı. Adalet Yayınevi, 2021.
• Bostancı Bozbayındır, Gülşah. “Yargı Görevi Yapanı, Bilirkişiyi veya Tanığı Etkilemeye Teşebbüs.” içinde Özel Ceza Hukuku C. X, Adliyeye Karşı Suçlar (TCK m. 267-298). On İki Levha Yayıncılık, 2021.
• Cebre, Ayvaz. “Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Haber Verme Hakkı.” Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, no. 7 (2016): 287-319.
• Centel, Nur, ve Hamide Zafer. Ceza Muhakemesi Hukuku. 20. Bası, Beta Yayınevi, 2021.
• Centel, Nur. “5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Yargı Görevi Yapanı Etkileme Suçu.” içinde Uğur Alacakaptan’a Armağan C. I. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.