Tanrı ve Ahlaki Müeyyide

Yıl 2023, , 137 - 162, 31.05.2023

Münteha Beki

https://doi.org/10.33227/auifd.1142701

Öz

Ahlakın bir müeyyide gücü olarak kendisini insanlara dayattığı, bir olgu olarak kabul edilir. İnsanların ahlaken yanlış yapmaları durumunda birtakım tepkilerle karşılaşmaları veya yaşadıkları iç sıkıntı ya da huzursuzluk ahlakın bir yaptırım gücüne sahip olduğunu doğrular niteliktedir. Ahlaki yaptırımın gücünü ahlaki değer ve yükümlülüklerin nesnel ve zorunlu olmasından aldığı söylenebilir. Bu çalışmada, ahlaki yükümlülükler ile müeyyide arasında bir ilişkinin olup olmadığı, ahlakın tabiatı gereği bağlayıcılığının temelinin ne olduğu, bir müeyyide gerektirip gerektirmediği, gerektiriyorsa ahlakın müeyyideye nasıl konu olabileceği ve ahlaki müeyyidenin kaynağının ne olabileceği sorularına yanıt aranmaktadır. Bu bağlamda, realist bir ahlak anlayışı çerçevesinde ahlak, müeyyide ve Tanrı arasında bir ilişki kurulup kurulamayacağı ele alınmakta ve buna bağlı olarak ahlaki müeyyidenin Tanrı’ya dayandırılabileceği savunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tanrı, Müeyyide, Ahlak, Yükümlülük, Sorumluluk, Nesnellik

God and Moral Sanction

Öz

It is a well-known phenomenon in which morality imposes itself on people as a sanctioning power. The fact that people encounter certain reactions or inner distress or uneasiness when they do morally wrong confirms that morality has a sanctioning power. It can be said that moral sanction derives its power from objective and necessary moral values and obligations. This paper is dealed with the questions of whether there is a relationship between moral obligations and sanction, what is the ground of the binding nature of morality, whether it requires a sanction, if so, how morality can be subject to sanction, and what the source of moral sanction can be. In this context, it is considered whether a relationship can be established between morality, sanction, and God within the framework of moral realism and, accordingly, argued that moral sanction can be based on God.

Anahtar Kelimeler

God, Sanction, Morality, Obligation, Responsibility, Objectivity

Kaynakça

• Adams, Robert Merrihew. Finite and Infinite Goods: A Framework for Ethics. Oxford: Oxford University Press, 1999.
• Anscombe, G. E. “Modern Moral Philosophy.” Philosophy 33:124 (1958): 1-19.
• Ayer, A. J. Language, Truth and Logic. New York: Dover Publications, Inc., 1952.
• Clarke, Randolph. “Free Will and the Conditions of Moral Responsibility.” Philosophical Studies: An International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition 66:1 (1992): 53-72.
• Coates, D. Justin ve Neal A. Tognazzini. “The Contours of Blame.” Blame: Its Nature and Forms, ed. D. Justin Coates ve Neal A. Tognazzini, içinde 3-26. Oxford: Oxford University Press, 2013.
• Çağrıcı, Mustafa. “Ahlaki Müeyyide.” İslam Ahlakı: Temel Konular Güncel Yorumlar, içinde 173-200. Ankara: DİB Yayınları, 2016.
• Darwall, Stephen. The Second- Person Standpoint: Morality, Respect and Accountability. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2006.
• Edwards, Rem Blanchard. Freedom, Responsibility and Obligation. The Hague: Martinus Nijhoff, 1969.
• Evans, C. Stephen. God and Moral Obligation. Oxford: Oxford University Press, 2013.
• Haji, Ishtiyaque. Moral Appraisability: Puzzles, Proposals and Perplexities. New York: Oxford University Press, 1998.
• Heimsoeth, Heinz. Kant’ın Felsefesi. Çev. Takiyettin Mengüşoğlu. Ankara: Doğubatı, 2012.
• Hospers, John. “Why Be Moral?”. Reading in Ethical Theory, ed. Wilfrid Sellars ve John Hospers, içinde 730-746. New Jersey: Prentice-Hall, Inc., 1970.
• Kant, Immanuel. Ahlak Metafiziğinin Temellendirilmesi. Çev. İoanna Kuçuradi. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 2020.
• Lewis, C. S. Mere Christianity. New York: HarperCollins, 2001.
• Mill, John Stuart. On Liberty, Utilitarianism and Other Essays. ed. Mark Philp, Frederick Rosen. Oxford: Oxford University Press, 2015.
• Moore, G. E. Principia Ethica. Ed. Thomas Baldwin. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.
• Nuttall, Jon. Ahlâk Üzerine Tartışmalar: Etiğe Giriş. Çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1997.
• Özturan, Hümeyra. “İdeal Bir Müeyyide Teorisi Nasıl Olabilir?”. Ahlak ve Müeyyide: Ahlakın Anlamı ve Sınırları Üzerine Konuşmalar, ed. Ömer Türker, içinde 137-156. İstanbul: Nobel Yayınları, 2017.
• Plantinga, Alvin. “Naturalism, Theism, Obligation and Supervenience.” Faith and Philosophy 27:3 (2010): 247-272.
• Pojman, Louis P. ve James Fieser. Ethics: Discovering Right and Wrong. Boston: Cengage Learning, 2017.
• Rachels, James. “Subjectivism.” A Companion to Ethics, ed. Peter Singer, içinde 432-441. Malden: Blackwell Publishers, 1993.
• Reçber, M. Sait. “Değerlerin Aşkınlığı Üzerine.” Felsefe-Edebiyat ve Değerler, ed. C. Kabakcı ve S. Yakar, içinde 463-473. Ankara: Öncü Basımevi, 2014.
• Robinson, Daniel N. Praise and Blame: Moral Realism and its Applications. Princeton: Princeton University Press, 2002.
• Scanlon, T. M. Moral Dimensions: Permissibility, Meaning, Blame. Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2008.
• Scanlon, T. M. “Interpreting Blame.” Blame: Its Nature and Forms, ed. D. Justin Coates ve Neal A. Tognazzini, içinde 85-99. Oxford: Oxford University Press, 2013.
• Sher, George. In Praise of Blame. Oxford: Oxford University, 2006.
• Smith, Angela M. “Moral Blame and Moral Protest.” Blame: Its Nature and Forms, ed. D. Justin Coates ve Neal A. Tognazzini, içinde 27-48. Oxford: Oxford University Press, 2013.
• Stevenson, C. L. “Emotive Meaning of Ethical Terms.” Readings in Ethical Theory, ed. Wilfrid Sellars ve John Hospers, içinde 254-266. New Jersey: Prentice-Hall, Inc., 1970.
• Strawson, P. F. Freedom and Resentment and other Essays. New York: Routledge, 2008.
• Ülken, Hilmi Ziya. Ahlâk. İstanbul: Ülken Yayınları, 2001.
• Wainwright, William J. Religion and Morality. Burlington: Ashgate, 2005.
• Wallace, R. Jay. Responsibility and the Moral Sentiments. Cambridge: Harvard University Press, 1998.
• Wallace, R. Jay. “Dispassionate Oppbrobrium: On Blame and Reactive Sentiments.” Reasons and Recognition: Essays on the Philosophy of T. M. Scanlon, ed. R. J. Wallace, R. Kumar ve S. Freeman, içinde 348-37. Oxford: Oxford University Press, 2011.
• Watson, Gary. “Two Faces of Responsibility.” Philosophical Topics 24:2 (1996): 227-248.
• Wong, David. “Relativisim.” A Companion to Ethics, ed. Peter Singer, içinde 442-450. Malden: Blackwell Publishers, 1993.