A Sociological Analysis of Islamist Music Since 1980s

Yıl 2016, , 145 - 174, 01.04.2016

Cemal Özel

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001448

Öz

This article offers an analysis of a type of music which is known as march, ezgi or green pop, and which once left its mark in Turkey since 1980s from the viewpoint of sociology of art. To that effect, we first focus on how to evaluate music from a sociological perspective. Secondly, we examine works of most remarkable musicians of the period in terms of their musical form and lyrics. And finally we present the results of investigation about the current music preferences of those who listened to this kind of music during that period. Our findings reveal that the music preferences of individuals are not independent of social development and change, that there is a meaningful relationship between social stratification and music preferences, and that artistic activities do not occupy an important place within the religious people’s hierarchy of needs. It is also pointed out that Islamist music, which provides us with a productive content to understand the transformation the religious people have experienced since 1980s, only served to express the sentiments of the like-minded people rather than produce something new

Anahtar Kelimeler

Sociology of Art, Music, Islamist Music, Turkey, Social Change, Religiosity

1980’lerden Günümüze İslamcı Müziğin Sosyolojik Analizi

Öz

Bu çalışmada, marş, ezgi, yeşil pop olarak da bilinen ve bir döneme damgasını vurmuş müzik türünün sanat sosyolojisi açısından analizi yapılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, ilk olarak müziğin sosyolojik olarak nasıl ele alınabileceği üzerine durulmuştur. İkinci olarak, söz konusu dönemde en çok iz bırakan müzisyenlerin eserleri biçim ve içerik açısından incelenmiştir. Son olarak da, bir dönem bu tür müzikleri takip edenlerin şimdilerdeki müzik zevk ve tercihleri araştırılmıştır. Araştırma sonuçları, müzik zevki ve tercihlerinin toplumsal gelişmelerden bağımsız kalamadığını, sanatsal faaliyetlerin dindarların ihtiyaçlar hiyerarşisinde önemli bir yer tutmadığını ve sosyal tabakalaşma ile müzik tercihi arasında anlamlı bir ilişkinin var olduğunu göstermektedir. 1980’lerden günümüze dindar kesimin yaşadığı dönüşümünü anlamak için verimli bir içerik sağlayan İslamcı müzik, yeni bir şey üretmekten ziyade, aynı şeyi hisseden insanların duygularına tercüman olma vazifesi yüklenmiştir

Anahtar Kelimeler

Sanat Sosyolojisi, İslamcı Müzik, Türkiye, Toplumsal Değişim, Dindarlık

Kaynakça

• Akman, M. Kubilay. “İçtimai Bir Müessese Olarak Sanatın İşleyişi: Sanat Sosyolojisi’nin Fikri Dairesi İçinden Bir Analiz,” Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 6 (2013), ss.145-156.
• Antal Frederick. Florentine Painting and its Social Background. Boston: Harvard University Press, 1986.
• Attali, Jacques. Gürültüden Müziğe, Müziğin Ekonomi-Politiği Üzerine. Çev. Gülüş Gülcügil Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2005.
• Batuk, Cengiz. “Din ve Müzik: Dinler Tarihi Bağlamında Din - Müzik İlişkisine Genel Bir Bakış Denemesi,” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35 (2013), ss.45-70.
• Bilici, Ebru Nida. “İslâmî Gençlik Kabuk Değiştiriyor,” Aksiyon 276 (2000), ss.32
• Bloch, Herbert A. “Towards the Development of a Sociology of Literary and Art- Forms,” American Sociological Review 8:3 (1943), ss.313-320.
• Georg Simmel, “Fashion,” American Journal of Sociology 62:6 (1957), s.543.
• Deinhard, Hanna. Meaning and Expression: Toward a Sociology of Art. Boston: Beacon Press, 1970.
• Düzenli, Pehlül. İslam Kültür Tarihinde Mûsikî. İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2014.
• Erdal, Barış ve Üzeyir Ok. “Müzik Tercihinde İnanç Biçimlerinin Rolü,” The Journal of Academic Social Science Studies 5:3 (2012), ss.59-74.
• Faruki, Lois Lamia. İslam’a Göre Müzik ve Müzisyenler. Çev. Ü. Taha Yardım. İstanbul: Akabe Yayınları, 1985.
• Frith, Simon. The Sociology of Rock. London: Constable, 1978.
• Göher, Feyzan. “Müziğin Toplumsal İşlevi: Müzik, Siyaset, Din ve Ekonomi,” Müzik Kültürü ve Eğitimi. 2 c. Ankara: Fayton Tanıtım Yayınları, 2009.
• Göle, Nilüfer. Melez Desenler: İslam ve Modernlik Üzerine. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
• Gürbilek, Nurdan. Vitrinde Yaşamak: 1980’lerin Kültürel İklimi. İstanbul: Metis Yayınları, 1993.
• İmik, Ünal. “Sosyal Statünün Müziksel Beğeniye Etkileri,” Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Kayseri, 2007.
• Karaoğlu, Ömer. Sahne Geri(ci)si’nden Bir Vaaz Bir Diyalog. İstanbul: Pınar Yayıncılık, 2011.
• Kutluk, Fırat. Müzik ve Politika. Ankara: Doruk Yayımcılık, 1997.
• Kutub, Muhammed. İslam Düşüncesinde Sanat. Çev. Akif Nuri. İstanbul: Fikir Yayınları, 1974.
• Marx, Karl. Felsefenin Sefaleti. Çev. Ahmet Kardam. Ankara: Sol Yayınları, 1999.
• Odabaşı, Fatma. “Türk Toplumunda Müzik ve Eğlence Anlayışı ile Din Duygusu Arasındaki İlişki: İstanbul Örneği,” Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2001.
• Özarslan, Sevinç. “Ney Mümin Değil, Gitar da Gâvur,’’ Aksiyon 469 (2003), ss.64
• Özcan, Nuri. “Tekke Mûsikîsi,” TDV İslam Ansiklopedisi, c.40, ss.384-385. Saito, Mitsuri. “Japon Dini ve Bu Dinin Japon Müziğine Etkileri Üzerine Kısa Bir Tanıtım,” Folklor/Edebiyat 21 (2000) (Mistik Müzik Özel Bölümü), ss.141
• Schuessler, Karl F. Musical Taste and Socio-Economic Background. New York: Arno Press, 1980.
• Selanik, Cavidan. Müzik Sanatının Tarihsel Serüveni. Ankara: Doruk Yayınları, Simmel, Georg. “Fashion,” American Journal of Sociology 62:6 (1957), ss.541-558. ---------. Bireysellik ve Kültür. Çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2009.
• Sorokin, Pitirim. Bir Bunalım Çağında Toplum Felsefeleri. Çev. Mete Tunçay. İstanbul: Bilgi Yayınevi, 1972.
• Talay, Feyha. Musiki Tarihi. İstanbul: Orhan Mete ve Ort., 1959.
• Taş, Hakkı. “Melodies of Resistance: Islamist Music in Secular Turkey,” Social Compass 61 (2014), ss.368-383.
• Turhanlı, Halil. Müzik ve Muhalefet. İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları, 1996.
• Uçan, Ali. İnsan ve Müzik: İnsan ve Sanat Eğitimi. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1996.
• Uludağ, Süleyman. İslam Açısından Mûsikî ve Sema. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, Uluskan, Seda Bayındır. Atatürk’ün Sosyal ve Kültürel Politikaları. Ankara: ATAM, Ulusoy, M. Demet. Sanatın Sosyal Sınırları. Ankara: Ütopya Yayınevi, 2005. ---------. “Sanat Sosyolojisinde Temel Yaklaşımlar,” Hacettepe Üniversitesi
• Edebiyat Fakültesi Dergisi 10:1 (1993), ss.247-259.
• Weber, Max. Sociology of Religion. Boston: Beacon Press, 1993.