–Muhammed el-‘Adnânî’nin Mu‘cemu’l-Ağlâti’l-Luğaviyyeti’l- Mu‘âsıra’sı Örneğinde Konulu Bir İnceleme–

Yıl 2010, , 189 - 214, 01.08.2010

Tahirhan Aydın

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001040

Öz

The Use of the Qur’an in Correcting Common Language Mistakes in Modern Arabic The Use of the Qur’an in Correcting Common Language Mistakes in Modern Arabic –A Study of Mu‘jam al-Aghlāš al-Lughawiyya al-Mu‘āŝira by Muģammad al–A Study of Mu‘jam al-Aghlāš al-Lughawiyya al-Mu‘āŝira by Muģammad al‘Adnān‘Adnānī–In this study, I concentrate on Mu‘jam al-aghlāŧ al-lughawiyya al-mu‘āśira by Muĥammad al-‘Adnānī. In this lexicon al-‘Adnānī explores the subject matter of how to make references to the Qur’an in correcting language mistakes commonly made in the Arabic language. Even though the author numbers his cases as 2113, he uses Qur’anic corrective testimonies only in approximately 400 cases. In the rest of his cases al-‘Adnānī refers to other sources. This situation indicates that the Qur’an is not a grammar book, nor is it the only source of the Arabic language. On the other hand, as we see in al-‘Adnānī’s work, throughout the Islamic history the Qur’an has constituted the foundation of linguistic studies, because of the fact that it has been the primary reference source of the Arabic language. In the lexicon, al-‘Adnānī presents a spectrum of language mistakes and examines them in light of the Qur’anic references: he focuses on mistakes in relation to the dialectal-classical language, words with two opposite meanings, nouns, idioms, resemblance, verbal nouns, foreign words, singularity and plurality of words, transitivity and intransitivity of verbs, and to masculinity and femininity of words

Anahtar Kelimeler

Arabic, common language mistakes, Qur’an, Muĥammad al-‘Adnānī, cor

Arapçada Yapılan Yaygın Dil Hatalarının Tashihinde Kur’ân’a Müracaat –Muhammed el-‘Adnânî’nin Mu‘cemu’l-Ağlâti’l-Luğaviyyeti’l-Mu‘âsıra’sı Örneğinde Konulu Bir İnceleme–

Öz

Bu araştırmada Muhammed el-‘Adnânî’nin “Mu‘cemu’l-Ağlâti’l-Luğaviyyeti’lMu‘âsıra” isimli sözlük çalışması örnekliğinde Arapçada yapılan yaygın dil hatalarının tashihinde Kur’an’a müracaat konusu ele alındı. Sözlükte düzeltilen hata sayısı 2113 olmasına karşın bunlardan sadece yaklaşık 400’ünün tashihinde Kur’an’a müracaat edilmiştir. Geriye kalan maddelerin tashihinde başka kaynaklara başvurulmuştur. Bu durum, Kur’an’ın bir dil yahut gramer kitabı olmadığı ve Arap dilinin yegâne kaynağı olmadığını ortaya koymaktadır. Ancak bunun yanı sıra, el-‘Adnânî’nin eserinde görüldüğü üzere, Kur’an Arapçanın öncelikli müracaat kaynağı olması münasebetiyle İslam tarihi boyunca dil ile ilgili yapılan çalışmaların esasını teşkil etmiştir. Sözlükte ammicefusha ile ilgili hataların yanı sıra anlam, “ezdad”, isimler, kalıp ifadeler, benzerlikten dolayı karıştırılan kelimeler, masdarlar, yabancı kelimeler, çoğul-tekil sorunu, fiillerin müteaddiliği-lazımlığı, kelimenin müzekker ve müennesliğinin tayini vs. hususlarında yapılan hataların tashihinde Kur’an’a müracaat edildiği saptanmıştır

Anahtar Kelimeler

Arapça, yaygın dil hataları, Kur’an, Muhammed el-‘Adnânî, tashih

Kaynakça

• ‘ABBÂS, ‘Arefe Hilmî, Tasvibât Luğaviyye, Mektebetu’l-Âdâb, Kahire, 2008.
• ‘ABDULGANÎ, Eymen Emîn, es-Nahvu’l-Kafî, Dâru İbn Haldûn, Kahire, 2008.
• ___, Eymen Emîn, es-Sarfu’l-Kafî, Dâru İbn Haldûn, Kahire, ty.
• ‘ABDULHALİM, Muhyiddin, Hasan Muhammed Ebu’l-‘Ayneyn el-Fakî, el-‘Arabiyyetu fi’l-İ’lam – el-Usûl ve’l-Kavâ‘id ve’l-Ahtâi’ş-Şâi‘a, Dâru’ş-Şa’b, ty.
• ‘ABDUTTEVVÂB, Ramadan, et-Tetavvuvu’l-Luğavî –Mazâhiruhu ve ‘İleluhu ve Kavânînuhu-, Mektebetu Hancî, Kahire, 1983.
• el-‘ADNÂNÎ, Muhammed, Muhammed, Mu‘cemu’l-Ahtâi’ş-Şâi‘â, Mektebetu Lubnân, Beyrut, 1973.
• ____, Mu‘cemu’l-Ağlât’l-Luğaviyyeti’l-Mu‘âsıra, Mektebetu Lubnân, Beyrut, 1989.
• el-CEVHERÎ, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh Tâcu’l-Luğati ve Sıhâhu’l- ‘Arabiyyeti, Thk. Ahmed ‘Abdulgafûr Attâr, Dâru’l-‘İlmi’l-Melâyîn, Beyrût, 1990.
• DANNÂVÎ, Sa’dî, el-Mu‘cemu’l-Mufassal fi’l-Muarreb ve’d-Dahîl, Beyrut, 2004.
• DAYF, Şevkî, Tahrîfâtu’l-Ammiyye li’l-Fushâ fi’l-Kavâidi ve’l-Binyât ve’l- Hurûf ve’l-Harekât, Dâru’l-Ma‘ârif, Kahire, 1994.
• EBU’S-SU‘ÛD, ‘Abbâs, el-Faysâl fî Elvâni’l-Cumûu’, Dâru’l-Ma‘ârif bi Mısır, Kahire, ty.
• el-FÎRÛZÂBÂDÎ, Mecduddin Muhammed b. Yâkûb eş-Şirâzî, el-Kâmûsu’l- Muhît, el-Hey’etu’l-Mısriyyeti’l-Amme li’l-Kitab, 1978.
• el-HÛLÎ, Muhammed Ali, A Dictionary of Theoretical Lingustics, Libarairie du Liban, 2009.
• el-HUVEYSKÎ, Zeyn Kâmil, Fetâvâ Luğaviyye, Dâru’l-Mârifeti’l-Camii’yye, İskenderiye, 1995.
• İBN KESÎR, İmaduddin Ebu’l-Fidâ İsmail, Tefsîru’l-Kur’ani’l-‘Azîm, Thk. Kurul, Muessesetu Kurtuba, Kahire, 2000.
• İBN MANZÛR, Lisânu’l-‘Arab, Thk. ‘Abdullah Ali el-Kebîr, Muhammed Ahmed Hasaballah, Haşim Muhammed eş-Şâzilî, Dâru’l-Ma‘arif, Kahire, ty.
• İBN NASR, Nâcî, Ahtâunâ’l-Luğaviyyeti’l-Mustefhale –İslahu 100 Hatâ Şâi’, y.y., t.y.
• İBNU’L-ENBÂRÎ, Ebu’l-Berekat, el-Bulğa fi’l-Fark Beyne’l-Muzekker ve’l- Muennes, Thk. Ramadan ‘Abduttevvâb, Mektebetu’l-Hancî, Kahire, 1996.
• İBRAHİMÎ, Receb ‘Abdulcevvad, el-Medhal ilâ Ta‘allumi’l-‘Arabiyyeti, Dâru’l-Âfâki’l-‘Arabiyye, Kahire, 2008.
• el-MAHALLÎ, Celaluddin Muhammed b. Ahmed b. Muhammed, Celaluddin ‘Abdurrahman b. Ebi Bekr es-Suyûti, Tefsîru’l-İmameyni’l-Celâleyn, Dâru İbn Kesîr, ty., Yy.
• MA‘UN, Müştâk ‘Abbâs, el-Mu‘cemu’l-Mufassal fî Fıkhi’l-Luğa, Dâru’l- Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 2001.
• el-Mu‘cemu’l-Vasît, Mecma‘u’l-Luğati’l-‘Arabiyye, el-İdâretu’l-‘Âmme li’l- Mu’cemât ve İhyâi’t-Turâs, Mektebetu’ş-Şurûki’d-Devliyye, Kahire, 2004.
• MUHAMMED, Sa’d Muhammed, fî ‘İlmi’d-Dilâle, Mektebetu’z-Zehrâ’ş- Şark, 2008.
• el-MUHENDİS, Mecdi Vehbe ve Kamil, Mu‘cemu’l-Mustalahâti’l-‘Arabiyye fi’l-Luğa ve’l-Edeb, Mektebetu Lubnan, Lubnan, 1984. es-SÛSE, ‘Abbâs, el-‘Arabiyyetu’l-Fushâ’l-Mu‘âsara ve Usûsuhâ’t-Turâsiyye, Dâru’l-Garîb, Kahire, 2002.
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1998.
• YAKUB, İmîl Bedi’, el-Mu‘cemu’l-Mufassal fi’l-Muzekker ve’l-Mu’ennes, Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 2001.
• ZAYED, Fehd Halil, el-‘Arabiyyetu Beyne’t-Ta‘rîb ve’t-Tehvîd, Dâru Yâfâ ve Dâru Mekîn, Ürdün, 2006.
• ez-ZEBÎDÎ, es-Seyyid Muhammed Murtadâ, Tâcu’l-‘Arûs min Cevâhiri’l- Kâmûs, Thk. ‘Abdulfettah el-Hilv, Matba‘âtu Hukûmeti’l-Kuveyt, 1986.
• ez-ZEBÎDÎ, Ebû Bekr, Tabakâtu’n-Nahviyyîn ve’l-Luğaviyyîn, Thk., Muhammed Ebû’l-Fadl İbrahîm, Dâru’l- Ma‘ârif, Kahire, 1973.
• ez-ZECCÂC, Ebû İshâk, Mâ Yensarifu ve mâ lâ Yensarifu, Thk. Hudâ Mahmud Karra‘â, Kahire, 1971.
• ZEYDÂN, Corcî, el-Luğatu’l-‘Arabiyyetu –Kâinun Hayy-, Dâru’l-Cîl, Lubnan, 1988.