Tammām Ḥassān’s Linguistic Theory: Contextual Evidence

Yıl 2015, Cilt: 56 Sayı: 2, 149 - 164, 01.08.2015

Yaşar Daşkıran

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001438

Öz

This study aims to examine the various dimensions of Tammām Ḥassān’s linguistic theory of contextual evidence that centers on the idea of taḍāfur al-qarā in and its effect on linguistic analysis. Ḥassān is a linguist who ushered in a new direction within Arabic linguistic studies by stressing the significance of the ḳarīnas (contextual clues) in Arabic grammatical structures as an alternative to the classical i rāb theory without totally ignoring it. Included also in the study are such topics as the place of the ḳarīnas in the syntactic theory, the significance of ḳarīnas in semantics, the relationship between ḳarīnas and Arabic grammar. Finally, Arabic linguistic studies are structured anew in a way to bringing together the form and meaning. The study also attempts to link the term ḳarīna with el-Jurjānī’s naẓm theory of semantic formation and its relationship to linguistic analysis

Anahtar Kelimeler

Tammām Ḥassān, ḳarīna, literal clues, contextual clues, Arabic syntax

Temmām Ḥassān’ın Dil Anlayışı: Karineler Teorisi

Öz

Temmām Ḥassān klasik Arap dilcilerinin dil tahlilinde esas kabul ettikleri i rāb’ın yanı sıra ḳarīnelerin merkezî rolüne ve önemine dikkat çeken, böylelikle de Arapça dil çalışmalarının şekil ve anlamı buluşturan bir yapıya kavuşmasında dönüştürücü bir rol oynayan bir Arapça dilbilimcidir. Bu makalede onun geliştirdiği karineler teorisi (نئارقلا ةيرظن) ele alınmış, bu teoride öne çıkan karinelerin Arapça gramer üzerindeki yansımaları ve dil tahlillerindeki etkisi tahlil edilmiştir. Bu çerçevede gramer teorisinde karinelerin yeri ve karinelerin anlambilimle olan ilişkisi üzerinde durulmuş, Ḥassān’ın teorisinin el-Curcānī’nin naẓm teorisiyle benzeşen ve ayrışan yönleri ortaya konulmaya çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Temmām Ḥassān, lafzî karine, manevî karine, Arapça sözdizimi

Kaynakça

• Acar, Ömer. “Anlamı Tayin Eden Karîne,” EKEV Akademi Dergisi 15:49 ( 2011), ss.183-202.
• Alī, Muḥammed Muḥammed Yūnus. el-Ma nā ve Ẓilālu’l-Ma nā: Enẓimetu’d- Delāle fī’l- Arabiyye. Bingâzî: Dāru’l-Medāri’l-İslāmī, 2007.
• Azīz, Kūlīzār Kākil. el-Ḳarīne fī’l-LuŞati’l- Arabiyye. Amman: Dāru Dicle, 2009.
• el-Curcānī, Ebū’l-Ḥasen es-Seyyid eş-Şerīf Alī b. Muḥammed b. Alī. et-Ta rīfāt. Tah. Muḥammed Ṣadīḳ el-Minşāvī. Kahire: Dāru'l-Faḍīle, 2004.
• Dilaçar, Agop. Dil, Diller ve Dilcilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1968.
• Ḥassān, Temmām. “el-Ḳarā inu’n-Naḥviyye,” el-Lisānu’l- Arabī 11:1 (1974) ss.24- 62.
• ---------. el-Beyān fī Ravā i i’l-Ḳur ān. Kahire: Ālemu’l-Kutub, 1993.
• ---------. el-LuŞa beyne’l-Mi yāriyye ve’l-Vaṣfiyye. Kahire: el-Mektebetu’l- Miṣriyye, 1958.
• ---------. el-LuŞatu’l- Arabiyye: Ma nāhā ve Mebnāhā. El-MaŞrib: Dāru’s̱ -S̱eḳāfe, 1994.
• Ḫalīl b. Ahmed. Kitābu’l- Ayn. Tah. İbrāhīm es-Sāmerrā ī. Bağdat: Dāru’r-Raşīd, 1981.
• İbn Cinnī, Ebū’l-Fetḥ Us̠mān b. Cinnī el-Mevṣilī. el-Ḫaṣā iṣ. Tah. Muḥammed Alī en-Neccār. Beyrut: Dāru’l-Kitābi’l- Arabī, tsz.
• İbn Fāris, Ebū l-Ḥuseyn Aḥmed b. Fāris b. Zekeriyyā. Mu cemu Meḳāyīsi'l-LuŞa. Tah. Abdusselām Muḥammed Hārūn. Beyrut: Dāru’l-Cīl, tsz.
• İbn Hişām, Ebū Muḥammed Cemāluddīn Abdullāh b. Yūsuf en-Naḥvī. Ḳaṭru’n- Nedā ve Bellu’ṣ-Ṣadā. Beyrut: el-Mektebetu’l- Aṣriyye, tsz.
• -----------. MuŞnī’l-Lebīb an Kutubi’l-E ārīb. Kahire: Dāru’l-Fikr, 1985.
• -----------. Evḍaḥu’l-Mesālik ilā Elfiyyeti İbn Mālik. Beyrut: Dāru İḥyā i’t-Turās̠ i'l- Arabī, 1980.
• İbn Manẓūr. Lisānu’l - Arab. Kahire: Dāru’l-Ma ārif, tsz.
• İbn Ya īş, Ebū’l-Beḳā Muvaffaḳuddīn Ya īş b. Alī b. Ya īş el-Esedī. Şerḥu’l- Mufaṣṣal. Beyrut: Ālemu’l-Kutub, tsz.
• Ḳadūr, Aḥmed Muḥammed. Mebādi u’l-Lisāniyyāt. Kahire & Dimeşḳ: Dāru’l-Fikr, 2008.
• el-Muberrad, Ebū’l- Abbās Muḥammed b. Yezīd b. Abdulekber el-Ezdī. el- Muḳteḍab. Tah. Muḥammed Abdulḫāliḳ Uḍayme. Beyrut: Ālemu'l-Kutub, tsz. en-Neccār, Nādiye Ramaḍān. el-Ḳarā in beyne’l-LuŞaviyyīn ve’l-Uṣūliyyīn. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 2015.
• Onan, Bilginer. Anlama Sürecinde Türkçenin Yapısal İşlevleri. Ankara: Nobel Yayınları, 2011.
• es̠-S̠e ālibī, Ebū Manṣūr Abdulmelik b. Muḥammed b. İsmā īl. Fiḳhu’l-LuŞa ve Esrārul- Arabiyye. Tah. Yāsīn el-Eyyūbī. Ṣaydā, Lübnan: el-Mektebetu’l- Aṣriyye, 1999.
• Sībeveyhi, Ebū Bişr Amr b. Us̠ mān b. Ḳanber el-Ḥāris̠ī. el-Kitāb. Tah. Abdusselām Muḥammed Hārūn. 2. Baskı. Kahire: Mektebetu’l-Ḫāncī, 1977.
• es-Suyūṭī, Celāluddin. Hem u’l-Hevāmi fī Şerḥi Cem i’l-Cevāmi . Beyrut: Dāru’l- Kutubi’l- İlmiyye, 1998.
• Şimşek, Mehmet Ali. “Arap Dilinde Çok Anlamlılık ve Karine İlişkisi,” Basılmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, 2000.
• et-Tehānevī, Muhammed b. Ali. Keşşāfu İṣṭilāḥāti’l-Funūn. Tah. Ali Daḥrūc, Beyrut: Mektebetu Lubnān, 1996.
• Yūnus Muḥammed Muḥammed Alī. el-Ma nā ve Ẓilālu’l-Ma nā: Enẓimetu’d-Delāle fī’l- Arabiyye. Bingâzî: Dāru’l-Medāri’l-İslāmī, 2007.
• ez-Zemaḫşerī, Ebū’l-Ḳāsim Cārullāh Maḥmūd b. Umer b. Muḥammed. Esāsu'l- BelāŞa. Beyrut: Dāru’t-Tenvīri’l- Arabī, 1984.