Between Jadal and Burhān: Reading Post-Classical Islamic Intellectual History through Ibn Ṭufayl’s Novel Ḥayy b. Yaqẓān

Yıl 2013, Cilt: 54 Sayı: 2, 77 - 93, 01.08.2013

Mehmet K. Karabela

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001391

Cited By: 1

Öz

Between Jadal and Burhān: Reading Post-Classical Islamic Intellectual History through Ibn Ṭufayl’s Novel Ḥayy b. Yaqẓān This article opens a new discussion in the field of post-classical Islamic intellectual history by showing how literature and intellectual history are two inseparable and interdependent fields through an analysis of Ibn Ṭufayl’s novel, Ḥayy b. Yaqẓān. To this end, the article first examines the tension between the two concepts of jadal and burhān, which have affected much of the currents in classical Islamic intellectual history, and does so by assessing the three main figures in Ibn Ṭufayl’s novel: Ḥayy, Absāl and Salāmān. Our references to that tension are affirmed by two highly regarded scholars in post-classical Islamic intellectual history, Shams al-Dīn al-Samarqandī and Sājaqlīzāda, particularly in their clear distinction between jadal, baḥth and munāẓara. This article will show how the evidence in post-classical text analyses shows that the battle between the two concepts of jadal and burhān was won in favor of burhān in post-classical period

Anahtar Kelimeler

Ḥayy b. Yaqẓān, jadal, burhān, baḥth, munāẓara, Ibn Ṭufayl, Shams al-Dīn alSamarqandī, Sājaqlīzāda

Cedel ile Burhān Arasında: İbn Ṭufeyl’in Ḥayy b. Yaḳẓān Adlı Eseri Üzerinden Klasik Dönem Sonrası İslam Düşünce Tarihini Okumak

Öz

Bu makalenin amacı, İbn Ṭufeyl’in Ḥayy b. Yaḳẓān romanı üzerinden, düşünce tarihi ve edebiyatın birbirine ne kadar bağımlı ve birbiri içine ne kadar geçmiş iki alan olduğunu analiz ederek klasik dönem sonrası İslam düşünce tarihi çalışmalarını kavramlar tarihi açısından tartışmaya açmaktır. Bu çerçevede, ilk önce Ḥayy b. Yaḳẓān romanındaki Ḥayy, Absāl ve Salāmān karakterleri kullanılarak klasik sonrası dönemde İslam düşünce tarihini etkilemiş olan cedel ve burhān kavramları arasındaki çatışma argümanları değerlendirilecektir. Bu değerlendirmenin referansları, klasik dönem sonrası medreselerde eserleri en çok okutulan Şemsuddīn es-Semerḳandī ve Saçaḳlızāde’nin cedel, baḥs ve munāẓara kavramları arasındaki açık ve net vurgularıdır. Makalede yer alan eser analizleriyle ortaya konulan kanıtlar, İslam düşünce tarihinde; klasik dönemi şekillendiren cedel ve burhān arasındaki çatışmanın, klasik sonrası dönemde burhān lehine sonuçlandığını göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Ḥayy b. Yaḳẓān, cedel, burhān, baḥs , munāẓara, İbn Ṭufeyl, Şemsuddīn es-Semerḳandī, Saçaḳlızāde

Kaynakça

• Aristoteles. Topics: Books I and VIII. Terc. Robin Smith. Oxford: Oxford University Press, 1997.
• ---------. The Organon. Ed. Harold P. Cooke & Hugh Tredennick. Cambridge: Harvard University Press, 1938.
• el- Aṭṭār, Ḥasen. Ḥāşiye alā Şerḥi’l-Behnesī (Yazma), Ezher Üniversitesi, 400 Mecāmi , no.14484.
• Attar, Samar. The Vital Roots of European Enlightenment: Ibn Tufayl’s Influence on Modern Western Thought. Lanham: Lexington Books, 2007.
• Ayer, A. J. “Could Language be Invented by a Robinson Crusoe?”, Owen Roger Jones (ed.), The Private Language Argument (Londra: Macmillan, 1971) içinde, ss.50-61.
• Baltacı, Cahit. XV.-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri. İstanbul: İrfan Matbaası, 1976.
• James Heyworth-Dunne, An Introduction to the History of Education in Modern Egypt (Londra: Cass, 1967), s.65.
• Ḥasen el- Aṭṭār, Ḥāşiye alā Şerḥi’l-Behnesī (Yazma), Ezher Üniversitesi, 400 Mecāmi , no.14484 vv.71b-72a.
• Benzaquén, Adriana S. Encounters with Wild Children: Temptation and Disappointment in the Study of Human Nature. Montreal: McGill-Queen’s niversity Press, 2006.
• Bourdieu, Pierre. The Logic of Practice. Cambridge: Polity Press, 1990.
• Brockelmann, Carl. Geschichte der arabischen Litteratur (GAL). Leiden: Brill, 1996.
• Bürgel, J. C. “Ibn Ṭufayl and His Ḥayy ibn Yaqẓān: A Turning Point in Arabic Philosophical Writing,” Salma Khadra Jayyusi (ed.), The Legacy of Muslim Spain (Leiden: Brill, 1992) içinde, ss.830-846.
• Conrad, Lawrence I. “Through the Thin Veil: On the Question of Communication and Socialization of Knowledge in Ḥayy ibn Yaqẓān,” Lawrence I. Conrad (ed.), The World of Ibn Ṭufayl (Leiden: Brill, 1996) içinde, ss.238-266.
• el-Curcānī, es-Seyyid eş-Şerīf Alī b. Muḥammed. et-Ta‘rīfāt. Beyrut: Ālemu’l-Kutub, 1987.
• el-Cuveynī, İmāmu’l-Ḥarameyn. el-Kāfiye fī’l-Cedel. Tah. Fevḳiyye Ḥuseyn Maḥmūd. Kahire: Dāru İḥyā i’l-Kutub el- Arabiyye, 1979.
• el-Ebherī, Es īruddīn. Keşfu’l-Ḥaḳā iḳ. Tah. Hüseyin Sarıoğlu. İstanbul, 1998.
• Emiroğlu, İbrahim. “Cedel Nedir?”, D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (1999), ss.17-37.
• ---------. “Cedelin İşleyişi ve Değeri,” D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 13-14 (2001), ss.9- 33.
• el-Fārābī, Ebū Naṣr. İḥṣā u’l- Ulūm. Tah. s mān Emīn. Kahire: Dāru’l-Fikri’l- Arabī, 1948.
• ---------. Kitābu’l-Ḥurūf. Tah. Muḥsin Mehdī. Beyrut: Dāru’l-Meşriḳ, 1968.
• el-İazālī, Ebū Ḥāmid. Mi yāru’l- İlm fī’l-Manṭiḳ. Beyrut: Dāru’l-Kutubi’l- İlmiyye, 1990.
• Gelenbevī, İsmā īl. Risāle fī Ādābi’l-Baḥs (Yazma), Süleymaniye Kütüphanesi-Çelebi Abdullah, no.403.
• Goethe, Johann Wolfgang von. Gespräche mit Goethe in den letzten Jahren seines Lebens, ed. Johann Peter Eckermann. Leipzig: Brodhaus, 1885.
• Goichon, A.-M. “Ḥayy b. Yaḳẓān,” The Encyclopaedia of Islam (ikinci baskı) (Leiden: Brill, 1960-2002), c.3, ss.330-334.
• Gonzalez, Fransisco J. Dialectic and Dialogue: Plato’s Practice of Philosophical Inquiry. Evanston: Northwestern University Press, 1998.
• Hassan, Nawal Muhammad. Ḥayy bin Yaqẓān and Robinson Crusoe: A Study of an Early Arabic Impact on English Literature. Bağdat: Al-Rashid House, 1980.
• ---------. “A Study in Eighteenth Century Plagiarism,” The Islamic Quarterly 27 (1983), ss.31-48.
• Hawi, Sami S. Islamic Naturalism and Mysticism: A Philosophic Study of Ibn Ṭufayl’s Ḥayy bin Yaqẓān. Leiden: Brill, 1974.
• Heyworth-Dunne, James. An Introduction to the History of Education in Modern Egypt. Londra: Cass, 1967.
• İbn İẕārī el-Merrākuşī. el-Beyānu’l-MuŞrib fī Aḫbāri’l-Endelus ve’l-MaŞrib. Tah. Muḥammad İbrāhīm el-Kettānī. Beyrut, 1985.
• İbn Ruşd, Ebū’l-Velīd. Faṣlu’l-Maḳāl. Tah. Muḥammed İmāra. Kahire: Dāru’l-Ma ārif, 1972.
• İbn Sa īd el-MaŞribī. el-MuŞrib fī Ḥulā el-MaŞrib. Tah. Şevḳī Ḍayf. Kahire, 1985.
• İbn Sīnā, Ebū Alī. Kitābu’l-Cedel. Tah. Aḥmed Fu ād el-Ehvānī. eş-Şifā : el-Manṭiḳ. Kahire: General Egyptian Book Organization, 1965.
• İbn Ṭufeyl. Risāletu Ḥayy ibn Yaḳẓān. Tah. Léon Gauthier. Frankfurt: Ma hedu Tārīḫi’l- lūmi’l- Arabiyye ve’l-İslāmiyye, 1999.
• İbn Vehb el-Kātib, İsḥāḳ b. İbrāhīm. el-Burhān fī Vucūhi’l-Beyān. Tah. Aḥmed Maṭlūb & Ḫadīce el-Ḥadīs ī. Bağdat: Maṭba atu’l- Ānī, 1967.
• İzgi, Cevat. Osmanlı Medreselerinde İlim. 2 cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997.
• Kapp, Ernst. Greek Foundations of Traditional Logic. New York: Columbia University Press, 1942.
• Kemal, Salim. “Justification of Poetic Validity: Ibn Ṭufayl’s Ḥayy ibn Yaqẓān and Ibn Sīnā’s Commentary on the Poetics of Aristotle,” Lawrence I. Conrad (ed.), The World of Ibn Ṭufayl: Interdisciplinary Perspectives on Ḥayy ibn Yaqẓān (Leiden: Brill, 1996) içinde, ss.195-228.
• King, D. L. (ed.). Where the Girls Are. San Francisco: Cleis Press, 2009.
• Kocache, Riad. The Journey of the Soul: The Story of Hai bin Yaqzan as Told by Abu Bakr Muhammad bin Tufail. Londra: Octagon Press, 1982.
• Mallet, Dominique. La préférence pour les images: Aspects de la dialectique dans les philosophies d’Alfarabi, d’Ibn Ṭufayl et d’Averroès. Beyrut: Orient-Institut der Deutschen Morgenländischen Gesellschaft, 1998.
• Masud, Muhammad Khalid. Shāṭibī’s Philosophy of Islamic Law. Islamabad: Islamic Research Institute, 1995.
• el-Merrākuşī, Abdulvāḥid. el-Mu jib fī Telḫīṣi Aḫbāri’l-MaŞrib. Kahire, 1963.
• Müller, Gustav Emil. Plato: The Founder of Philosophy as Dialectic. New York: Philosophical Library, 1965.
• Owen, G. E. L. Aristotle on Dialectic. Oxford: Clarendon Press, 1968.
• Pehlivan, Necmettin. “Şemsu’d-Dīn Muḥammed b. Eşref es-Semerḳandī’nin Ḳısṭāsu’l-Efkār fī Taḥḳīḳi’l-Esrār Adlı Eserinin Tahkiki, Tercümesi ve Değerlendirilmesi,” Yayınlanmamış doktora tezi, 3 cilt, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2011.
• Reeve, C. D. C. “Dialectic and Philosophy in Aristotle,” Jyl Gentzler (ed.), Method in Ancient Philosophy (Oxford: Clarendon Press, 2001) içinde, ss.227-252.
• Rhees, Rush. Ludwig Wittgenstein: Personal Recollections. Totowa: Rowman and Littlefield, 1981.
• Saçaḳlızāde, Muḥammed b. Ebī Bekr. Risāletu’l-Velediyye (Yazma), Süleymaniye Kütüphanesi-Hacı Mahmud Efendi, no.6150.
• --------. Taḳrīru’l-Ḳavānīni’l-Mutedāvele min İlmi’l-Munāẓara. İstanbul, 1322.
• --------. Tertību’l- Ulūm. Tah. Muḥammed b. İsmā īl es-Seyyid Aḥmed. Beyrut: Dāru’l- Beşā iri’l-İslāmiyye, 1988.
• es-Semerḳandī, Şemsuddīn b. Eşraf. Ḳisṭāsu’l-Efkār (Yazma), Topkapı 3. Sultan Ahmed Kütüphanesi, no.3339.
• ---------. Risāle fī Ādābi’l-Baḥs (Yazma), Süleymaniye Kütüphanesi-Ayasofya, no.4437. ----------.
• Şerḥu’l-Muḳaddimeti’l-Burhāniyye (Yazma), Süleymaniye Kütüphanesi
• Reisülküttâb, no.1203.
• Shihadeh, Ayman. “From al-Ghazālī to al-Rāzī: 6th/12th Century Developments in Muslim Philosophical Theology,” Arabic Sciences and Philosophy 15 (2005), ss.141-179.
• eş-Şirvānī, Kemāluddīn Mes ūd er-Rūmī. Şerḥu Ādābi’s-Semerḳanḍī (Yazma), Süleymaniye Kütüphanesi-Ayasofya, no.2537.
• Terkan, Fehrullah. Çatışmanın Dinamikleri: Din ve Felsefe Uzlaşmazlığı Üzerine. Ankara: Elis Yayınları, 2007.
• eṭ-Ṭūsī, Naṣīruddīn. Telḫīṣu’l-Muḥaṣṣal. Beyrut: Dāru’l-Aḍwā , 1985.
• Ünver, A. Süheyl. Fatih Külliyesi ve Zamanı İlim Hayatı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1946.
• van Cleve, Thomas Curtis. The Emperor Frederick II of Hohenstaufen: Immutator Mundi. Oxford: Oxford University Press, 1972.