Present State of Sufism in Kyrgyzstan

Yıl 2013, Cilt: 54 Sayı: 2, 159 - 170, 01.08.2013

Vahit Göktaş

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001394

Cited By: 1

Öz

Sufi movements have directly influenced the spread of Islam among the Kyrgyz people, and their struggle for independence in later periods, and also their preservation of their own cultural identity vis-à-vis the Russian anti-religious policies. The extensiveness of Sufi activities in the region as well as in Kyrgyzstan in particular today seems to be very limited compared with the past. Yet Sufism can be said to have an influential role in the course of the region’s rebuilding its own cultural identity. This paper presents a general outlook on religious education and Sufism in Kyrgyzstan along with a brief history of Sufi/religious orders there. Also offered in this study is information about the process of the spreading of Sufism and the present state of Sufism in Central Asia, and particularly in Kyrgyzstan

Anahtar Kelimeler

Kyrgyzstan, Sufism, Religion, Religious Orders

Kırgızistan’da Tasavvufî Durum

Öz

Kırgızlar arasında İslamiyet’in yayılmasında, din anlayışlarının şekillenmesinde, geç dönemlerdeki bağımsızlık mücadelelerinde ve Rusların din karşıtı politikaları karşısında kendi kimliklerini muhafaza edebilmesinde tasavvufi hareketlerin doğrudan rolü bulunmaktadır. Bugün hem bölgede hem de Kırgızistan’daki tasavvufi faaliyetlerin yaygınlık ağı, geçmişe kıyasla oldukça sınırlıdır. Ancak bölgenin kendi kültürel kimliğini yeniden inşa sürecinde kendi geçmişiyle barışabilmesi bakımından tasavvufun bugün işlevsel bir rolü söz konusudur. Bu makalede Kırgızistan’daki dini ve tasavvufi duruma dair genel bir perspektif sunulmuş; bu çerçevede tasavvufun bölgeye yayılma süreci ve günümüzde faaliyet gösteren tasavvufi hareketlere dair bilgiler verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, Tasavvuf, Din, Naḳşbendīlik

Kaynakça

• Arnold, T. W. İntişarı İslam Tarihi. Terc. Hasan Gündüzler. Ankara: Akçağ Yayınları, 1971.
• Aydar, Hidayet. Kırgızistan’da Dindarlaşma: Araşan İlahiyat Fakültesi Öğrencileri Bağlamında. Bişkek: Başak Yayınları, 2009.
• Barthold, V. V. Kırgızlar. Çev. Ufuk Deniz Aşçı. İstanbul: Kömen Yayınları, 2002.
• Cihan, Ahmet. “Kırgızistan’da Dini Bilinçlenmenin Toplumsal Tezahürleri,” Oş Teologia Fakültetinin İlmi Jurnalı 8 (2005), ss.82-93.
• Derin, Süleyman. “Tasavvufun Orta Asya’da Yakın Geçmişteki Rolü: Kırgızistan Örneği,” Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi 16 (2006), ss.7-39.
• DeWeese, Devin. Islamization and Native Religion in the Golden Horde. University Park, PA: Penn State University Press, 1994.
• Eraslan, Kemal. “Ahmed Yesevi,” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c.2, ss.158-160.
• Geniş bilgi için bkz. Hikmetullah Fethullaev, Cevşen-i Aman Ez Davrani Şamşeri Burran (Duşenbe,
• ), s.468. Bu kitap Vahhabilere bazı reddiyeleri ihtiva etmektedir.
• Erdem, Mustafa. Kırgız Türkleri: Sosyal Antropoloji Araştırmaları. Ankara: Avrasya Stratejik Araştırmalar Merkezi Yayınları, 2000.
• Erşahin, Seyfetttin. Kırgızlar ve İslamiyet: Göçebe Bir Türk Boyunun İslamlaşma Tarihi Üzerine Bir Deneme. Ankara: Sek Yayınları, 1999.
• Fethullaev, Hikmetullah. Cevşen-i Aman Ez Davrani Şamşeri Burran. Duşenbe, Tacikistan, 2013.
• Göktaş, Vahit. “Kırgızistan’da Dini Yayınlar,” Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmi Dergisi 15-16 (2013), ss.99-112.
• Jusupaliev, Ali. “Kırgızlar’ın İslamiyeti Kabülünde Tasavvuf ve Tarikatlerin Rolu,” Orta Asya’da İslam Medeniyeti II Sempozyumu. Basılmamış Tebliğ. Bişkek, 2012.
• Karasaev, H. Kamus Naama. Bişkek, 1996.
• Kırgız Respublikasının Konstitutsiyası.
• Köprülü, M. Fuat. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1976.
• Likoşin, N. S. Pol Jizniv Turkestane. Byy, 1916.
• Polat, Fazlı. “Kırgızistan’da Toplumsal Uzlaşının Dini ve Kültürel Temelleri,” Toplum Bilimleri Dergisi 6:12 (2012), ss.83-94.
• Mambetaliev, S. Sufizm Cana Amn Kirgizstandagi Agimdari. Frunze, 1972.
• Saray, Mehmet. Kırgız Türkleri Tarihi. İstanbul: Nesil Matbaacılık ve Yayıncılık, 1993.
• Saralaev, Nur & A. M. Togolokov. Sufism. Bişkek, 2013.
• Tosun, Necdet. “Orta Asya ve Kırgızistan Tarihinde Yaygın Bir Din Eğitimi Faaliyeti Olarak Tasavvuf,” Uluslararası Globalleşme Sürecinde Kırgızistan’da Din Bilimleri ve Ahlak Bilgisi Öğretiminin Meseleleri Sempozyumu (Bişkek: Başak Yayınları, 2008) içinde, c.1, ss.361-369.
• ---------. “Orta Asya’da Tasavvuf,” Muhammed Savaş Kafkasyalı (ed.), Orta Asyada İslam: Temsilden Fobiye, c.1, Tanımadan Tanımlamaya (Ankara &Türkistan: Ahmet Yesevi Üniversitesi Yayınları, 2012) içinde, ss.491-550.
• Uyanık, Mevlüt. “Kırgızistan’da Dini Hayat ve İlahiyat Öğretiminin İşlevi,” Uluslar Arası Globalleşme Sürecinde Kırgızistan’da Din Bilimleri ve Ahlak Bilgisi Öğretiminin Meseleleri Sempozyumu (Bişkek: Başak Yayınları, 2007) içinde, ss.197-216.
• Yıldırım, Ahmet. “Orta Asya’da Medreseler,” Şefkat Dergisi 21 (2013), ss.28-32.
• Zeybek, Namık Kemal. Ahmet Yesevi Colu Cana Hikmetter. Kiril terc. Bahtigil Kalambekova. Ankara, 2003.