Esed İbnu'l-Furat Harranlı Bir Din Adamı ve Komutan

Yıl 2011, Cilt: 52 Sayı: 1, 79 - 96, 01.04.2011

Necati Avcı

https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001058

Öz

Harran’ın tarihî İpek Yolu üzerinde bulunması nedeniyle, ticaret adamlarının yanında bilim adamlarının da uğrak yeri olmuştur. Bu şehrin yetiştirdiği Sabit b. Kurra ve el-Bettani gibi pek çok bilim adamı bulunmaktadır. Bu bilim adamlarından birisi de, yazımızın konusu olan, din bilimcisi ve Sicilya adasını fatihi Esed b. el-Furat elHarranî’dir

Anahtar Kelimeler

Harran, Esed, Fatih, Esediyye, Sicilya

Kaynakça

• Abdurrahman Ebu Zeyd el-Ansari, Me’âlimu’l-İmân (th. İbrahim Şebbûh), Kahire 1968.
• Ahmet Şelebî, et-Tarihu’l-İslamî ve’l-Hadârati’l-İslamiyye, Kahire 1966.
• Ahmet Tevfik el-Medenî, el-Muslimun Fi Cezireti Sıkılliyye ve Cenubi İtalya, el-Cezair h. 1365.
• Ali Rıza, Urfa Mücadelesi, Sinop 1924.
• Ali Sevim, Suriye-Filistin Selçuklu Devleti Tarihi, Ankara 1989.
• Azimî, Tarih (yay. Ali Sevim), Ankara 1988.
• Aziz Günel, Türk Süryanileri Tarihi, Diyarbakır 1970. Maliki, 1/189; Ansari, 2/6. Maliki, 1/188; Ansari, 2/6. Maliki, 1/187. Kudatu’l-Endelüs, 54.
• Muhtasaru Siyaseti’l-Hurub, 15; Maverdi, el-Ehkamu’s-Sultaniyye, Cezayir 1915, 6. Tabba’, 2/380; Emari, 331.
• Beyhakî, Tarihu’l-Hukemâ’ (yay. M. Kurd Ali), Dimaşk 1946.
• Carl Brockelmann, GAL., Leiden 1943.
• Corci Zeydan, İslam Medeniyeti Tarihi (çev. Zeki Meğamiz), İstanbul h. 1328.
• E. Honigman, İslam Ansiklopedisi, “Urfa”, İstanbul 1986.
• Ebu Abdullah el-Bâcî el-Mes’ûdî, el-Hulâsatu’n-Nakiyye, Tunus h.1323.
• Ebu Abdullah el-Mâlikî, Riyazu’n-Nufûs (th. Huseyn Mu’nis), Kahire 1951.
• Ebu Hasan en-Nebhani, Tarihu Kudâti’l-Endelüs, Kahire 1948.
• Ebu Omar Yusuf el-Kindî, el-Vullâtu ve’l-Kudâtu, Leiden 1912.
• Faik Sabri Duran, Büyük Atlas, MEB. Ankara trz. Faruk Sümer, Oğuzlar (Türkmenler), Ankara 1972.
• Fikret Işıltan, Urfa Bölgesi Tarihi, İstanbul 1960.
• Hayruddin ez-Zirikli, el-E’lâm, Dimaşk 1957-1959.
• Huseyn Mu’nis, Fethu’l-Arabi Li’l-Mağrib, Kahire 1947.
• Işın Demirkent, Urfa Haçlı Kontluğu Tarihi, Ankara 1987.
• İbn el-Adîm, Buğyetu’t-Talebi Fi Tarihi’l- Haleb, (yn. Ali Sevim), Ankara 1989.
• İbn el-Cevzî, el-Muntazam, Haydarabat h. 1360.
• İbn Culcul, Tabakâtu’l-Atibbâ’i ve’l-Hukemâ’ (th. Fuat es-Seyyid), Kahire 1955.
• İbn Ebi Usaybi’a, Uyûnu’l-Enbâ’i Fî Tabakati’l-Atibbâ’, Kahire 1886.
• İbn Esîr, el-Kâmilu Fi’t-Tarih, Beyrut 1966.
• İbn Haldun, Mukaddime (th. Abdurrahman Vâfî), Kahire h. 1384.
• İbn Haldun, Tarihu’l-İber, Kahire h. 1284.
• İbn Hallikan, Vefeyatu’l-E’yân, Kahire 1948.
• İbn Hazm el-Endelüsî, Camharatu Ensâbi’l-Arab (th. Abdusselam Harun), Kahire h. 1382.
• İbn İzari el-Marrâkuşî, el-Beyanu’l-Muğrib (th. J. Colan ve L. Provensal), Le- iden 1948.
• İbn el-Kalânisî, Zeylu Tarihi Dimaşk (yay. H. F. Âmedroz), Leiden 1903.
• İbn Kesir, el-Bidayetu ve’n-Nihaye (th.Ali Şîrî), Beyrut 1988.
• İbn en-Nedim, el-Fihrist (th. Flogel), Beyrut 1964.
• İbn Teğri Berdî, en-Nücûmu’z-Zâhire, Kahire 1956.
• İhsan Abbas, el-Arabu Fi Sıkılliyye, Kahire 1959.
• İsmail Bağdadî, İzah el-Meknun, İstanbul 1945-1947.
• İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, Ankara 1975.
• İsmail Hami Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, İstanbul 1971.
• Kadri H. Togan, Turâsu’l-Arabi’l-İlmî, Kahire 1963.
• Kâtip Çelebi, Keşfu’z-Zunûn, İstanbul 1941-1943
• Komisyon, Atlasu’l-Âlem, Beyrut 1982.
• Macit Fahri, İslam Felsefesi Tarihi (çev. Kasım Turhan), İstanbul 1987.
• Mahir Abd. Muhammed, Huneyn İbn İshak ve’l-Asru’z-Zehebî Li’t-Terceme, Beyrut trz. Mahmut Şit Hattab, Beyne’l-Akîdeti ve’l-Kiyâde, Beyrut 1972.
• Mahmut Ş. Hattab, Kâdetu Fethi’l-Mağribi’l-Arabî, Beyrut 1966.
• Metin Tuncel (Prof. Dr. Danışman), İl-İl Büyük Türkiye Ansiklopedisi, İstan- bul 1991.
• Mikâîl Emari, el-Mektebeu’l-Arabiyyeu’s-Sıkılliyye, Leipzig 1957.
• Muhammed Abdullah Annân, Terâcum İslamiyye, Kahire trz. Murtaza ez-Zebîdî, Tâcu’l-Arûs, Kahire h. 1306.
• Necati Avcı, Muvaffakuddin Abdullatif el-Bağdadî’nin Dinî İlimlerde Eğitimi ve Öğretimi, Erciyes Üniv., Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayını No. 14, Kayseri 1992.
• ___, Harran’ın Yetiştirdiği Kadın ve Erkek Alimler, Erciyes Üniversitesi, Gev- her Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü Yayını No. 18, Kayseri 1995.
• ___, Harranlı Yazar ve Tarihçi Ebu’l-Hüseyn Hilâl b. el-Muhassin es-Sabi’ el-Harranî, Hayatı ve Eserleri, Edesse Kültür Dergisi, İstanbul 1999/3, sayı: 7.
• Nihat Keklik, İslam Mantık Tarihi ve Farabi Mantığı, İstanbul 1969.
• Omar Rıza Kehhale, Mucemu’l-Muellifin, Beyrut 1957.
• Osman Turan, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 1971.
• Ramazan Şeşen, Harran Tarihi, Ankara 1993.
• Salahuddin es-Safadî, el-Vâfî Bi’l-Vefeyât, Dimaşk 1953.
• Şakir Mustafa, et-Tarihu’l-Arabi ve’l-Muerrihûn, Beyrut 1979.
• Şevki Ebu Halil, Atlasu’t-Tarihi’l-Arabi, Dimaşk 1984.
• Et-Taberî, Tarihu’l-Umem ve’l-Mülûk, Kahire h. 1358.
• The Britannica Encyclopedia, “Edesse”, Manchester 1907.
• Yakut el-Hamevî, Mucemu’l-Buldan, Kahire 1905. ve Yakut el-Hamevî, el-Muştereku Vaz’an ve’l-Muftaraku Sak’an, Leiden 1846.
• Yakut el-Hamevî, Mucemu’l-Udebâ’, Kahire 1932. ve Yusuf el-Kıftî, İnbâhu’r-Ruvât Fi Enbâhi’n-Nuhât (th.M. Ebu’l-Fazl İbra- him), Kahire 1952.
• Ez-Zerkeşî, Tarihu’d-Devleteyn el-Muvahadiyye ve’l-Hıfsıyye (th. Mâzûr), Tunus 1966.
• Ez-Zehebî, Duvelu’l-İslam, Kahire 1974.
• Ez-Zehebî, Siyeru E’lâmi’n-Nübelâ’, Beyrut 1981.