Bir Değişim Risâlesi: “Teṣādüfü’ş-Şerʿi ve’z-Zemān…”

Yıl 2019, Cilt: 60 Sayı: 1, 133 - 183, 31.05.2019

İsmail Hakkı Ünal

Öz

Bu araştırma notu 20.
yüzyılın başlarında Kazan bölgesinde aktif olan Tatar alimi Şākircān Ḥamīdī ve
onun Teṣādüfü’ş-Şerʿi ve’z-Zemān fī Beldetin Maʿrūfetin bi-Ḳazān (Şeriat
ve Zamanın Kazan Diye Maruf Bir Beldede Karşılaşması) başlıklı kısa eseri
hakkındadır. Yazar eserini Şeriat ve Zaman arasında zekice bir diyalog olarak
kurgulamış ve onları dönemin gelenekselcileri ve yenilikçileri arasında yaygın
olarak karşılaşılan sıcak tartışma konuları üzerinde konuşturarak değişimin
gerekliliğini vurgulamaya çalışmıştır. Ceditçi kesim içinde çok ön plana
çıkmayan bir figür olarak Ḥamīdī ve onun çeşitli eserleri bu hareket üzerine
yapılan modern çalışmalarda sıklıkla ihmal edilegelmiştir. Bu yazı temelde araştırmacıların
dikkatini bu az bilinen yazara ve onun eserlerine çekmek amacını taşımaktadır. Ḥamīdī’yi
ve Teṣādüfü’ş-Şerʿi ve’z-Zemān’ı tanıtan kısa bir girişi müteakip, adı
geçen eserin modern Türkçe tercümesi sunulmuş, metnin orijinal 1904 baskısının
tıpkıbasımı da yazının sonuna eklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şākircān Ḥamīdī, Kazan, Ceditçilik, Dinî Değişim, İslami Reform Hareketleri

An Epistle of Change: “Taṣāduf al-Sharʿ wa’l-Zamān…”

Öz

This is a
brief note about Shākirjān Ḥamīdī, a Tatar scholar of the Kazan region active
in the early 20^th century, and his short epistle entitled Taṣāduf
al-Sharʿ wa’l-Zamān fī Balda Maʿrūfa bi-Qazān (A Chance Meeting of
the Law and the Time in a City Known as Kazan). The author composed the work in
an ingenious way as a dialogue between the Law (sharīʿa) and the Time (zamān),
in which they discuss the necessity of change on a number of hot religious issues
between reformists and traditionalists of the time. A minor figure in the
Jadidist camp, Ḥamīdī and a number of works by him seem to be rather neglected
in modern studies on the reformist movement. This article aims to bring him and
his work to the attention of scholars and after a short introduction provides a
modern Turkish translation of the above-mentioned work with the facsimile of
the original 1904 publication.

Anahtar Kelimeler

Shākirjān Ḥamīdī, Jadidism, Kazan, Religious Change, Islamic Reform Movements

Kaynakça

• Ḥamīdī, Şākircān. Teṣādüfü’ş-Şerʿi ve’z-Zemān fī Beldetin Maʿrūfetin bi-Ḳazān: Şerīʿat Hem Zemān. 1.baskı, Kazan, 1904.
• Kankal, Recep. “Perm Hamidiye Camii,” Yedikıta Dergisi 126 (Şubat 2019).
• Maraş, İbrahim. “İdil-Ural Bölgesi Müslümanları ve Ceditçilik Düşüncesi”, Uluslararası Türk Dünyasının İslamiyete Katkıları Sempozyumu, Isparta, 2007.