Antalyalı Athenaeus’un Felsefesinde Ruh (Pneuma) ve Beden İlişkisi

Yıl 2019, Cilt: 60 Sayı: 2, 379 - 393, 30.11.2019

Nihat Durmaz

https://doi.org/10.33227/auifd.512247

Öz

Antik
Yunan’da ortaya çıkan felsefe, MÖ 4. yüzyıldan MÖ 1. yüzyıla kadarki süreçte
pek çok değişime uğrayarak gelişimini devam ettirmiştir. Felsefe, doğadan
insana geçerek ilk değişimini, Platon ve Aristoteles tarafından felsefenin
genel çerçevesinin çizildiği sistematik dönemle de ikinci değişimini gerçekleştirmiştir.
Bu süreçte çizilen genel çerçevenin felsefenin yanında tıp alanını da
etkilediği ve bu etkinin MÖ 1. yüzyılda açıkça ortaya çıktığı görülür. Bu
çalışma, söz konusu dönemde filozof olduğu kadar hekim unvanıyla da tanınan
Athenaeus’un ruh/beden düalizminde hangi düşünce okullarını benimsediğini ve ne
tür kaynaklardan beslenerek mesleğini icra ettiğini ortaya koymayı
amaçlamaktadır. Buna göre Athenaeus’un felsefesini Platon ve Stoacı görüşlerden
hareketle açıklamanın o dönemin önemli bir tartışma zeminini oluşturan
ruh/beden ilişkisini daha anlaşılır kılacağı ifade edilebilir. Nitekim Roma
İmparatorluğu’nun kuruluş döneminde hekimler, fizyolojik ve zihinsel olduğu
farz edilen pek çok hastalığı psikolojik tedavilerle gidermeye çalışmışlardır.
Ayrıca bu anlayış, bedensel hastalıkların ruhsal durumlarla ilişkili olduğunu
göstermesi açısından önemlidir. Hekimlerin psikolojik rahatsızlığı bulunan
hastaları dikkat dağıtıcı egzersizlerle iyileştirme çabaları, böyle bir
düşüncenin sonucu olarak okunabilir.

Anahtar Kelimeler

Antik Yunan Felsefesi, Antik Yunan Tıbbı, Antalyalı Athenaeus, Pneuma, Ruh, Beden, Diyet

Soul (Pneuma) and Body Relation in the Philosophy of Athenaeus of Attalia

Öz

The philosophy that emerged in Ancient Greece has
undergone many changes and continued its development. The first change in
philosophy was realized by shifting focus from nature to man, and the second
change was realized by Plato and Aristotle during the systematic period in
which the general framework of philosophy was drawn. It can be said that the
general framework drawn during this process influenced the field of medicine as
well as philosophy. This influence appeared clearly in the 1st century BC. This
study aims to reveal which schools of thought were adopted by Athenaeus, who
was also a physician as well as a philosopher, in soul/body dualism and what
kind of sources he utilized for practicing his profession. Accordingly, one can
state that explaining the philosophy of Athenaeus based on Platonic and Stoic thought
makes the relationship between soul and body that constitutes an important
basis of discussion of that period more understandable. As a matter of fact,
during the foundation period of the Roman Empire, physicians tried to cure both
mental and physiological diseases by psychological treatments. Furthermore,
this understanding is important in terms of showing that physical diseases are
also related to mental states. The efforts of physicians to cure patients with
psychological disorders through distracting exercises can be read as a result
of such a thought.

Anahtar Kelimeler

Ancient Greek Philosophy, Ancient Greek Medicine, Athenaeus of Attalia, Pneuma, Soul, Body, Diet

Kaynakça

• Akyüz, Gülseren ve Merve Akdeniz Leblebiciler. “Otonom Sinir Sistemi Anatomisi ve Değerlendirilmesi,” Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi 58:1 (2012), ss.1-5.
• Aristoteles. Ruh Üzerine. Terc. Zeki Özcan. Ankara: Sentez Yayınları, 2014.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi 3: Aristoteles. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefesi Tarihi 1: Sokrates Öncesi Yunan Felsefesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
• Aurelius, Marcus. Kendime Düşünceler. Terc. Ceyda Eskin. İstanbul: Oda Yayınları, 2009.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi. İstanbul: Say Yayınları, 2017.
• Cevizci, Ahmet. Metafiziğe Giriş. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2001.
• Coughlin, Sean. “Athenaeus of Attalia on the Psychological Causes of Bodily Health,” Chiara Thumiger ve Peter Singer (ed.), Mental Illness in Ancient Medicine (Leiden & Boston: Brill, 2018) içinde, ss.109-142.
• Eijk, Philip J. van der. Medicine and Philosophy in Classical Antiquity. New York: Cambridge University Press, 2005.
• Flemming, Rebecca. “Demiurge and Emperor in Galen’s World of Knowledge,” Christopher Gill, Tim Whitmarsh ve John Wilkins (ed.), Galen and the World of Knowledge (New York: Cambridge University Press, 2009) içinde, ss.59-84.
• Galen. Selected Works. Ed. Peter N. Singer. New York: Oxford University Press, 1997.
• Hankinson, Robert James. “Evidence, Externality and Antecedence: Inquiries into Later Greek Causal Concepts,” Phronesis 32:1 (1987), ss.80-100.
• Hankinson, Robert James. “Philosophy of Nature,” R. J. Hankinson (ed.), The Cambridge Companion to Galen (New York: Cambridge University Press, 2008) içinde, ss.210-241.
• Herophilus. The Art of Medicine in Early Alexandria. Ed. Heinrich von Staden. New York: Cambridge University Press, 1989.
• Johnston, Ian. Galen: On Diseases and Symptoms. New York: Cambridge University Press, 2006.
• Lloyd, Geoffrey. “Pneuma between Body and Soul,” The Journal of the Royal Anthropological Institute 13 (2007), ss.135-146.
• Nutton, Vivian. Ancient Medicine. Londra & New York: Routledge, 2013.
• Platon. Phaidon. Terc. Ahmet Cevizci. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1995.
• Platon. Philebos. Terc. S. Esat Siyavuşgil. İstanbul: MEB Yayınları, 1997.
• Platon. Timaios. Terc. Furkan Akderin. İstanbul: Say Yayınları, 2015.
• Preus, Antony. Historical Dictionary of Ancient Greek Philosophy. Toronto: The Scarecrow Press, 2007.
• Rocca, Julius. Galen on the Brain: Anatomical Knowledge and Physiological Speculation in the Second Century AD. Leiden & Boston: Brill, 2003.
• Runes, Dagobert D. The Dictionary of Philosophy. New York: Philosophical Library, 1942.
• Schiefsky, Mark John. Hippocrates on Ancient Medicine. Leiden & Boston: Brill, 2005.
• Shields, Christopher John. Aristotle. New York: Routledge, 2007.
• Yalçın, Bektaş Murat, Mustafa Ünal, Hasan Pirdal ve Yasin Selçuk. “Anadolu Tıp Tarihi: Bölüm I,” Türkiye Aile Hekimliği Dergisi 20:1 (2016), ss.33-44.