Apep-Ra Duel in Ancient Egyptian Mythology and the Miracle of Turning the Staff into a Snake: A Comparative Consideration

Yıl 2020, Cilt: 61 Sayı: 1, 31 - 57, 31.05.2020

İbrahim Emre Şamlıoğlu

https://doi.org/10.33227/auifd.638741

Cited By: 2

Öz

Ancient Egyptian civilization had different understandings in the area of religion and contained various beliefs and ethnic groups within its borders. There is extensive information about the Israelites, one of these religious and ethnic groups, in the Torah and in the Qur’an, according to which they were subjected to long-lasting persecutions and pressure during their stay in Egypt. Israelites finally left Egypt by revolting against the Pharaoh of the period and other rulers of Egypt under the leadership of Moses. Moses, who struggled against the Pharaoh and his magicians in this process, performed many miracles. One of these miracles, the turning of the staff into a snake, resulted in both the exodus of the Israelites from Egypt and the defeat of the pharaoh and his men. Moreover, the event of turning the staff into a snake in a duel with magicians left a profound effect on the Pharaoh and his men because they considered Moses’ miracle in the context of their myths and beliefs. The myth and belief we encounter here are related to the myth of Apep. Moses’ turning staff into a snake that swallowed the magicians’ snakes dealt a great blow on the beliefs of the Pharaoh and his men through the myth of Apep the serpent and seriously damaged the religious and political authority of the Pharaoh. In this article, the Moses’ miracle of turning staff into a snake as told in the Qur'an is discussed in the light of the myth of Apep the serpent in the ancient Egyptian literature.

Anahtar Kelimeler

Ancient Egypt, Moses, Pharaoh, Apep the Serpent, Staff, Magicians

Antik Mısır Mitolojisinde Apep-Ra Düellosu ve Hz. Musa’nın Yılana Dönüşen Asası: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme

Öz

Antik Mısır medeniyeti, dinsel alanda farklı anlayışlara sahip olmuş, çeşitli inanışları ve kavimleri sınırları içerisinde barındırmıştır. Bu kavimlerden biri olan İsrailoğulları hakkında hem Kur’an’da hem de Tevrat’ta geniş bilgiler yer almaktadır. Buna göre onlar, Mısır’da kaldıkları süre boyunca birçok zulüm ve baskı altında kalmışlar, Hz. Musa’nın öncülüğünde dönemin firavununa ve Mısır’ın diğer yöneticilerine baş kaldırarak Mısır’dan ayrılmışlardır. Bu süreçte firavun ve sihirbazları ile mücadele eden Hz. Musa, birçok mucize gerçekleştirmiştir. Bu mucizelerden biri olan asanın yılan olma hadisesi hem İsrailoğullarının Mısır’dan çıkması hem de firavun ve adamlarının yenilgisi ile sonuçlanmıştır. Dahası, sihirbazlarla girilen düelloda asanın yılan olma hadisesi firavun ve adamları arasında derin bir iz bırakmıştır. Çünkü onlar, Hz. Musa’nın asasının dev bir yılana dönüşerek sihirbazların asalarını yutmasını kendi mitos ve inanışları bağlamında değerlendirmişlerdir. Burada karşımıza çıkan mitos ve inanış, Apep yılanı ile ilgilidir. Hz. Musa’nın asasının yılan olma hadisesi, firavun ve adamlarının inanışlarına Apep yılanı mitosu üzerinden büyük bir darbe indirmiş, firavunun dinî ve siyasi otoritesini ciddi şekilde zedelemiştir. Bu makalede Kur’an’daki Hz. Musa’nın asasının yılan olma hadisesi, Antik Mısır literatüründeki Apep yılanı mitosu ışığında tartışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Antik Mısır, Hz. Musa, Apep Yılanı, Firavun, Asa, Sihirbazlar

Kaynakça

• Adam, Baki. Yahudilik ve Hıristiyanlık Açısından Kur’ân’ın Tartışmalı Konuları. İstanbul: Pınar Yayınları, 2011.
• Arieh Tobin, Vincent. “Amun and Amun-Re,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.1, ss.82-85.
• Bonheme, Marie-Ange. “Kingship,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.2, ss.238-245.
• Borghouts, Joris Frans. “The Evil Eye of Apopis,” The Journal of Egyptian Archaeology 59 (1973), ss.114-150.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. The Gods of the Egytians. New York: Dover Publications, 1969.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. Egyptian Religion: Egyptian Ideas of the Future Life. Londra: Arkana Publications, 1987.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. Egyptian Magic. Londra: Kegan Paul, Trench, Trübner & Company, 1901.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. Antik Mısır Büyüleri. Terc. Faruk Gültekin. İstanbul: Onbir Yayınları, 2016.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. Amulets and Magic. New York: Routledge, 2011.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. An Egyptian Hieroglyphic Dictionary. Londra: J. Murray, 1920.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. The Egyptian Heaven and Hell. Chicago: The Open Court Publishing, 1906.
• Budge, Ernest Alfred Wallis. Mısır’da Ölüm Sonrası Fikri. Terc. Rengin Ekiz. İstanbul: Ege Meta Yayınları, 2001.
• Currid, John D. “The Egyptian Setting of the Serpent Confrontation in Exodus 7: 8-13,” Biblische Zeitschrift 39:2 (1995), ss.203-224.
• Doxey, Denise M. “Nephthys,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.2, ss.518-519.
• Doxey, Denise M. “Sobek,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.3, ss.300-301.
• Eliade, Mircea. Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi. Terc. Ali Berktay. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2012.
• Faulkner, Raymon Oliver. “The Bremner-Rhind Papyrus: III,” The Journal of Egyptian Archaeology 23:1 (1937), ss.166-185.
• Faulkner, Raymond Oliver. “The Bremner-Rhind Papyrus: IV,” The Journal of Egyptian Archaeology 24:1 (1938), ss.41-53.
• Faulkner, Raymond Oliver. A Concise Dictionary of Middle Egyptian. Modernleştiren Boris Jegorović. Oxford: Griffith Institute, 2017.
• Frankfort, Henri. Kingship and the Gods. Chicago & Londra: The University of Chicago Press, 1978.
• Gardin, Nanon ve Robert Olorenshaw. “Yılan,” terc. Beyza Akşit, Ömer Faruk Harman ve İsmail Taşpınar (ed.), Larousse Semboller Sözlüğü (İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları, 2014) içinde, ss.650-652.
• Goebs, Katja. “Kingship,” Toby Wilkinson (ed.), The Egyptian World (New York: Routledge, 2007) içinde, ss.275-295.
• Goedicke, Hans. “ḥarṭummîm,” Orientalia 65:1 (1996), ss.24-30.
• Graindorge, Catherine. “Sokar,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.3, ss.305-307.
• Griffiths, J. Gwyn. “Isis,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.2, ss.188-191.
• Guiley, Rosemary Ellen. The Encyclopedia of Magic and Alchemy. New York: Facts on File, 2006.
• Halman, Talat Sait. Eski Mısır’dan Şiirler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Hannig, Rainer ve Petra Vomberg. Wortschatz der Pharaonen in Sachgruppen. Darmstadt: Verlag Philipp von Zabern, 2012.
• Hansen, Nicole B. “Snakes,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.3, ss.296-299.
• Harris, Eleonar. Ancient Egyptian Divination and Magic. Boston: Weiser Books, 1998.
• Hart, George. The Routledge Dictionary of Egyptian Gods and Goddesses. New York: Routledge, 2005.
• Hornung, Erik. Kadim Mısır Ötedünya Kitapları. Terc. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2006.
• Hornung, Erik. Mısırbilimine Giriş. Terc. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2014.
• Hornung, Erik. Conceptions of God in Ancient Egypt. İng. Terc. John Baines. New York: Cornell University Press, 1996.
• Hornung, Erik. Ezoterik Mısır. Terc. İ. Yunus Soner. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi, 2011.
• Hornung, Erik, Rolf Krauss ve David A. Warburton (ed.). Ancient Egyptian Chronology. Leiden: Brill, 2006.
• Jong, Aleid De. “Feline Deities,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.1, ss.512-513.
• Karenga, Maulana. Maat: The Moral Idea in Ancient Egypt. New York & Londra: Routledge, 2004.
• Kemp, Barry. 100 Hieroglyphs: Think Like an Egpytian. Londra: Granta Books, 2005.
• Kılıç, Mahmut Erol. Hermesler Hermesi. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2010.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. Terc. Halil Altuntaş ve Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2005.
• Kutsal Kitap (Tevrat, Zebur, İncil). Seul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi, Yeni Yaşam Yayınları, 2011.
• Lurker, Manfred. “Snakes,” Mircea Eliade (ed.), The Encyclopedia of Religion (New York: Macmillan, 1987) içinde, c.13, ss.370-374.
• Mcbride, Daniel R. “Nun,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.2, ss.557-558.
• Meltzer, Edmund S. “Horus,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.2, ss.119-122.
• Meral, Yasin. “Hz. Lokman’ın Öğütleri ve Antik Mısır’ın Sebayt Metinleri,” Milel ve Nihal Dergisi 15:1 (2018), ss.7-32.
• Meral, Yasin. “‘Senin derdin neydi ey Sāmirī?’ (20/Ṭā-Hā:95),” Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 58:2 (2017), ss.183-192.
• Meral, Yasin. Sâmiri’nin Buzağısı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2018.
• Meral, Yasin. Yahudilerin Ahir Zamanı: Yahudilikte Gog-Magog, Deccal ve Mesih. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2019.
• Morenz, Ludwig D. “Apophis: On the Origin, Name, and Nature of an Ancient Egyptian Anti‐God,” Journal of Near Eastern Studies 63:3 (2004), ss.201-205.
• Mysliwiec, Karol. “Atum,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.1, ss.158-160.
• Noegel, Scott B. “Moses and Magic: Notes on the Book of Exodus,” Journal of the Ancient Near Eastern Society 24 (1996), ss.45-59.
• Noegel, Scott B. “Musa ve Sihir: Çıkış Kitabı Üzerine Notlar.” Terc. Esra Erdoğan ve İbrahim Emre Şamlıoğlu. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 58:2 (2017), ss.161-182.
• O’Connor, David ve David P. Silverman (ed.). Ancient Egyptian Kingship. Leiden: E. J. Brill, 1995.
• Ogden, Daniel. Dragons, Serpents and Slayers in the Classical and Early Christian Worlds. New York: Oxford University Press, 2013.
• Olgun, Hakan. “Hz. Musa’nın Yüzleştiği Statüko: Kadim Mısır’ın Ma’at Doktrini,” Milel ve Nihal Dergisi 15:2 (2018), ss.149-169.
• Pinch, Geraldine. Handbook of Egyptian Mythology. Santa Barbara: ABC-CLIO Press, 2002.
• Pritchard, James Bennett. Ancient Near Eastern Texts Relating to the Old Testament. Princeton: Princeton University Press, 1969.
• Quaegebeur, Jan. “On the Equivalent of Biblical Hartummim,” Sarah Israelit Groll (ed.), Pharaonic Egypt: The Bible and Christianity (Kudüs: The Magnes Press, 1985) içinde, ss.162-172.
• Remler, Pat. Egyptian Mythology A to Z. New York: Chelsea House Publishers, 2010.
• Renouf, Peter le Page. Mısır’ın Ölüler Kitabı. Çev. Erhan Altunay. İstanbul: Onbir Yayınları, 2015.
• Ritner, Robert Kriech. The Mechanics of Ancient Egyptian Magical Practice. Chicago: The Oriental Institute, 2008.
• Roberts, Jeremy. Chinese Mythology A to Z. New York: Facts on File Inc., 2004.
• Schweizer, Andreas. The Sungod’s Journey Through the Netherworld. Ithaca: Cornell University Press, 2010.
• Simon, Catherine. “Neith,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.2, s.516.
• Spalinger, Anthony John. “Festivals,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.1, ss.521-525.
• Teeter, Emily. “Maat,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.2, ss.319-321.
• The Chronicle of John, Bishop of Nikiu. İng. Terc. R. H. Charles. Londra: The Text and Translation Society, 1916.
• Moşe Farsi (ed.). Tora ve Aftara. İstanbul: Gözlem Yayıncılık, 2004.
• Ulmer, Rivka. Egyptian Cultural Icons in Midrash. Berlin: Walter De Gruyter, 2009.
• Velde, Herman Te. “Seth,” Donald B. Redford (ed.), The Oxford Encyclopedia of Ancient Egypt (New York: Oxford University Press, 2001) içinde, c.3, ss.269-271.
• Velde, Herman Te. Seth, God of Confusion. Leiden: Brill Publisher, 1967.
• Verbrugghe, Gerald P. ve John M. Wickersham. Berossos and Manetho, Introduced and Translated: Native Traditions in Ancient Mesopotamia and Egypt. Ann Arbor: The University of Michigan Press, 2003.
• Wiedemann, Alfred. Religion of the Ancient Egyptians. New York: Dover Publications, 2003.
• Wilkinson, Richard H. The Complete Gods and Goddesses of Ancient Egypt. New York: Thames & Hudson, 2003.
• “The Book of The Hidden Chamber,” http://www.sofiatopia.org/maat/hidden_chamber03.htm (23.10.2019).
• “The Egypt Studio,” http://www.maat.sofiatopia.org/studio.htm (23.10.2019).