Analysis of Aḥmad Shawqī's Dīwān al-Aṭfāl in Terms of Language and Theme

Yıl 2022, Cilt: 63 Sayı: 2, 1097 - 1134, 30.11.2022

Emine Merve Aytekin

https://doi.org/10.33227/auifd.1107866

Öz

Poetry is seen as a genre that stimulates the senses and gives pleasure in both world literature and Arabic literature. For this reason, special attention has been paid to the poets and their poems in the Arab society, both in the Jāhiliyya period and in the contemporary period. Aḥmad Shawqī (1870-1932), who is the author of the collection called Dīwān al-Aṭfāl/Children’s Poems, which is the subject of the article, is a popular poet in the contemporary period. Aḥmad Shawqī, who has an important place in contemporary Arabic literature with his artistic talent and the literary power of his poems, is an important person for Arabic literature and many studies have been done on him. Each study helps to get to know the poet better. The aim of this article is to bring the poet’s style, which is considered one of the pioneers in Arabic children’s literature and his Dīwān al-Aṭfāl, which is about children, to Turkish, and to analyzes his language and style, formal features, and content. Dīwān al-Aṭfāl, which is the subject of this article, is found in the poet's most famous work, his divan called al-Shawqiyyāt, in which his poems are found. In this famous divan of the poet, there are odes written on various subjects. The content of this poetry collection, which is the subject of the study, consists of children's poems, as the name suggests. In the study, descriptive, classification and sampling methods were used.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Arabic Children’s Literature, Contemporary Arabic Poetry, Aḥmad Shawqī, al-Shawqiyyāt, Dīwān al-Aṭfāl

Aḥmed Şevḳī’nin Dīvānu’l-Eṭfāl’inin Dil ve Tema Yönünden Tahlili

Öz

Şiir hem dünya edebiyatında hem de Arap edebiyatında hisleri harekete geçiren, haz veren bir tür olarak görülür. Bu sebeple Arap toplumunda da gerek Cahiliye döneminde gerek modern dönemde şairlere ve onların şiirlerine özel ilgi gösterilmiştir. Makalenin konusunu oluşturan Dīvānu’l-Eṭfāl/Çocukların Dīvānı isimli şiir koleksiyonunun yazarı olan Aḥmed Şevḳī (1870-1932) de modern dönemin ilgi odağı olan şairlerindendir. Çağdaş Arap edebiyatında sanat yeteneği ve şiirlerinin edebî gücü ile önemli bir yer tutan Aḥmed Şevḳī, Arap edebiyatı için önemli bir şahıstır ve onun üzerine pek çok çalışma yapılmıştır. Her bir çalışma şairi daha iyi tanımaya yardımcı olmaktadır. Bu makalenin amacı, Arap çocuk edebiyatında da öncülerden sayılan Aḥmed Şevḳī’nin çocukları konu edinen Dīvānu’l-Eṭfāl’ini Türkçeye kazandırmak, dil ve üslubunu, biçimsel özelliklerini ve muhtevasını analiz etmektir. Dīvānu’l-Eṭfāl şairin en meşhur eseri olan ve şiirlerinin bulunduğu eş-Şevḳiyyāt adlı divanının içinde bulunmaktadır. Şairin bu meşhur divanında çeşitli konularda yazdığı kasideleri bulunmaktadır. Çalışmaya konu olan bu şiir koleksiyonunun muhtevasını adından da anlaşılacağı üzere çocuk şiirleri oluşturmaktadır. Çalışmada betimleme, tasnif ve örnekleme yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Arap Çocuk Edebiyatı, Modern Arap Şiiri, Aḥmed Şevḳī, eş-Şevḳiyyāt, Dīvānu’l-Eṭfāl

Kaynakça

• Adonis. Arap Poetikası. çev. Emrullah İşler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2014.
• Aktaş, Şerif. Şiir Tahlili -Tema ve Uygulama-. Ankara: Akçağ Yayınları, 2011.
• Aygün, Uğur. “La Fable en Tant Qu’un Genre Litteraire et L’analyse de Fable.” Turkish Studies -International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8:10 (2013): 115-121.
• Ayyıldız, Esat. “Ahmet Şevki’nin Mısır İstiklalinin Müdafaası İçin Sömürge Yöneticisine Hitaben Nazmettiği Lâmiyye’sinin Tahlili.” Arap Edebiyatında Vatan ve Bağımsızlık Mücadelesi, ed. Ahmet Hamdi Can ve İhsan Doğru, içinde 1-26. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler, 2021.
• Badawī, Muḥammad Muṣṭafa. “Aḥmad Shawḳi, A Critical Introduction to Modern Arabic Poetry, Cambridge 1975.” Çev. Azmi Yüksel. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 31:2 (1987): 479-493.
• el-Buḫārī, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed b. İsmāʿīl. Ṣaḥīḥu’l-Buḫārī. Beyrūt: Dāru İbn Kes̱īr, 2002.
• Bulut, Ali. Belâgat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2021.
• el-Cevherī, Ebū Naṣr İsmāʿīl b. Ḥammād. Tācu’l-Luġa ve Ṣıḥāḥu’l-ʿArabiyye. Tah. Aḥmed ʿAbdulġafūr ʿAṭṭār. Kāhira: Dāru’l-Hadīs̠, 2009.
• el-Ceyyūsī, Selmā el-Ḫaḍrā. el-İtticāhāt ve’l-Ḥarakāt fī’ş-Şiʿri’l-ʿArabiyyi’l-Ḥadīs̠. Çev. Dr. ʿAbdu’l-Vāḥid Lu’lue. Merkezu Dirāsātu’l-Vaḥdetu’l-ʿArabiyye: Beyrūt, 2001.
• Çetin, Nurullah. Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Akçağ Yayınları, 2019.
• Ḍayf, Şevḳī. el-Fennu ve Meẕāhibuhu fī’ş-Şiʿri’l-ʿArabi. Ḳāhira: Dāru’l-Maʿārif, 1987.
• Ḍayf, Şevḳī. Şevḳī Şāʿiru’l-ʿAṣri’l-Hadīs̠. Ḳāhira: el-Hey’etu’l-Mıṣriyyetu’l-ʿĀmmetu li’l-Kitāb, 2010.
• Dilçin, Cem. Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2005.
• Doğru, İhsan. Emîri’ş-Şuʿarâ Ahmet Şevkî ve Şevkiyyât’ında Toplum ve Siyaset. Konya: Palet Yayınları, 2019.
• Durmuş, İsmail, Mürsel Öztürk ve İskender Pala. “Kafiye.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi [DİA]. 24:149-153.
• Ebu’l-Ferec, Ḳudāme b. Caʿfer. Naḳdu’ş-Şiʿr. Tah. Dr. Muḥammed ʿAbdulmunʿim Ḫafācī. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, tsz. Ertürk, Mustafa. “Havz-ı Kevser.” Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi [DİA]. 16:546-549.
• Fidan, İbrahim. “Arap Şairlerden İbnu’n-Nakîb ve Şiiri.” Doktora Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya, 2014.
• el-Ḥadīdī, ʿAlī. Fī Edebi’l-Eṭfāl. Mıṣr: Mektebetu’l-Enclū el-Mıṣriyye, 1988.
• el-Hāşimī, Aḥmed. Cevāhiru’l-Belāġa fi’l-Meʿānī ve’l-Beyān ve’l-Bedīʿ. Beyrūt: Mektebetu’l Aṣriyye, 1999.
• el-Hīṭī, Hādī Nuʿmān. Edebu’l-Eṭfāli Felsefetuhu, Funūnuhu Vesāʾiṭuhu. Ḳāhira: el-Hey’etu’l-Mıṣriyyetu’l-ʿĀmmetu li’l-Kitāb, 1986.
• Ḫafācī, Muḥammed ʿAbdulmunʿim. Dirāsāt fī’l-Edebi’l-ʿArabiyyi’l-Ḥadīs̠ ve Medārisih. Beyrūt: Dāru’l-Cīl, 1992.
• Heykel, Aḥmed. Taṭavvuru’l-Edebi’l-Ḥadīs̠ fī Mıṣr: Min Evāili’l-Ḳarni’t-Tāsiʿa ve ʿAşera ilā Ḳiyāmi’l-Ḥarbi’l-Kubrā es-Saniye. Ḳāhira: Dāru’l-Maʿārif, 1994.
• İbn Manẓūr, Ebū’l-Faḍl Muḥammed b. Mukerrem b. ʿAlī Cemāluddīn er-Ruveyfiʿī. Lisānu’l-ʿArab. 15 Cilt. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1993.
• “İzci, İzcilik.” Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr (10.04.2022).
• el-Ḳayravānī, Ebū ʿAlī el-Ḥasen b. Reşīḳ. El-ʿUmde fī Meḥāsini’ş-Şiʿri ve Ādābihi ve Naḳdihi. 2 c. Tah. Muḥammed Muḥyiddīn Abdulḥamīd. Byy: Dāru’l-ceyl, 1981.
• el-Ḳazvīnī, el-Ḫaṭīb Muḥammed b. Abdurrahmān. Telḫīsu’l-Miftāh. İstanbul: Dāru’ş-Şifā, 2017.
• Keḥḥāle, ʿUmer Riḍā. Muʿcemu’l-Muellifīn. 4 c. Beyrūt: Muessesetu’r-Risāle, 1993.
• Köşeli, Yusuf. “Arap Çocuk Edebiyatı.” Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum, 2011.
• Kur’ân Yolu Diyanet Kuran Meali. https://kuran.diyanet.gov.tr (02.02.2022).
• Levend, Agâh Sırrı. Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2016.
• Mubārek, Zekī. Aḥmed Şevḳī. Beyrūt: Dāru’l-Cīl, 1988.
• Özer, Y. Ziya. Mısır Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1987.
• Öznurhan, Halim. “Kudâme b. Ca’fer’e Göre Şiir Kusurları.” Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7:12 (2005): 131-155.
• Saraç, M. Yekta. Klâsik Edebiyat Bilgisi -Belagat-. İstanbul: Bilimevi Basın Yayın, 2019.
• es-Sekkākī, Ebū Yaʿḳūb Yūsuf b. Ebī Bekr Muḥammed b. ʿAlī. Miftāḥu’l-ʿUlūm. Tah. Naʿīm Zarzūr. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1987.
• Seyyid, Eymen Fuâd. “Nil.” DİA. 33:122-123.
• Şaban, İbrahim ve Abdussettar al-Hajhamad. “Ahmet Şevki ve Endülüs’te Kaleme Aldığı Şiirler.” Doğu Göç Edebiyatı, ed. Onur Kılıçer ve Hatice Görgün, içinde 248-256. İstanbul: Demavend Yayınları, 2017.
• Şevḳī, Aḥmed. Dīvānu Aḥmed Şevḳī, 4 c. Beyrūt: Dāru Ṣadr, tsz.
• Şevḳī, Aḥmed. eş-Şevḳiyyāt. 4 c. Ḳāhira: Muessesetu Hindāvī li’t-Taʿlīm ve’s̠-S̠ekāfe, 2011. https://www.hindawi.org/books/70706142/ Şevḳī, Ḥuseyn. Ebī Şevḳī. Ḳāhira: Mektebetu’n-Nehḍati’l-Mıṣriyye, 1947.
• Şiḥāte, Ḥasen. Edebu’t-Ṭıfli’l-ʿArabī: Dirāsāt ve Buhūs. Ḳāhira: ed-Dāru’l-Mıṣriyyeti’l-Lubnāniyye, 1994.
• et-Tebrīzī, el-Ḫaṭib Ebū Zekeriyyā Yaḥyā b. ʿAlī. El-Vāfī fi’-ʿArūḍ ve’l-Ḳavāfī. Tah. Faḫreddīn Ḳabāve. Dımaşḳ: Dāru’l-Fikr, 1986.
• Uralgiray Yusuf. “Ahmed Şevki.” Ankara Üniversitesi Doğu Dilleri Dergisi 1:4 (1970): 213-260.
• Uylaş, Rümeysa Zeynep. “Arap Edebiyatında Çocuk Şiiri.” Doğu Esintileri 15 (2021): 327-350.
• Uylaş, Rümeysa Zeynep. “Arap Edebiyatında Çocuk Şiiri.” Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2017.
• Ürün, Ahmet Kâzım. 1868-1932 Mısır’da Türk Bir Şair: Ahmet Şevki. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2002.
• Yalar, Mehmet. Modern Arap Şiiri -Kavram, Kaynak, Yapı-. Bursa: Arasta Yayınları, 2003.
• Yazıcı, Hüseyin. “Mısırlı Bir Arap Şairi Ahmed Şevki ve Şiirlerinde Sultan II. Abdulhamid.” İlmî Araştırmalar Dergisi 4 (1997): 179-192.
• Yılmaz, İbrahim. “Klasik Arap Şiirinde Nazım Şekilleri.” Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 22 (2004): 108-133.
• Zelaṭ, Aḥmed. Edebu’l-Eṭfāl beyne Aḥmed Şevḳī ve ʿUs̠man Celāl. Mansūra: Mektebetu’l-Vefā, 1994.