The Perception of Captive Women in Arabic Poetry of Jāhiliyya

Yıl 2024, Cilt: 65 Sayı: 1, 363 - 395, 31.05.2024

Mehmet Yılmaz

https://doi.org/10.33227/auifd.1431001

Öz

Throughout the history, wars have continued between communities due to many reasons such as the instinct to protect their existence, the inequity in income distribution, and distorted relations based on interests. Wars based on aforementioned reasons were frequently experienced in Arab communities of Jāhiliyya. The wars mostly manifest themselves in the form of raiding enemy tribes or hand-to-hand combat in order to seize the limited number of water resources due to the harsh and arid desert conditions of the Arabian Peninsula. There are also women among those, who are captured during raids and wars. In particular, women from prominent families are targeted to be used as leverage in the future prisoner exchange negotiations. The women of the elite class, who live in prosperity in palaces or mansions, unexpectedly find themselves captured by the enemy leaving behind tearful children, parents and relatives. What are the fates and treatments that await the women who are held captive during raids or wars? This study aims to bring to light the reflections of the fate of the women who were captured during the raids and wars as well as the treatment they were subjected to on the Arabic poetry of Jāhiliyya. In this respect, the relevant couplets belonging to the Arab poets of the Jāhiliyya period constitute the basis of the study. The the poet reflects the culture of the environment he lived in, the events he witnessed and his feelings about the events in the couplets. The study is important in terms of revealing the negative stiuation caused by wars in the age of Jāhiliyya through the depictions of captive women in poems. Scanning, classification and analysis methods were used in the study.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Arabic Poetry, Jāhiliyya, War, Women

Cāhiliye Devri Arap Şiirinde Tutsak Kadın Algısı

Öz

İnsanlık tarihi boyunca varlığı koruma içgüdüsü, gelir dağılımında hakkaniyetten uzaklaşma ve çıkara dayalı çarpık ilişkiler gibi nedenlerle topluluklar arasında savaşlar sürüp gitmiştir. Cāhiliye dönemi Arap topluluklarında da benzer sebeplere dayalı savaşlar sıkça yaşanmıştır. Sınırlı sayıdaki su kaynaklarını ele geçirmek amacıyla çoğu defa hasım kabilelere baskınlar düzenlenmiş veya göğüs göğüse çarpışmalar meydana gelmiştir. Baskınlar ve savaşlar sırasında ele geçirilenler arasında kadınlar da yer almıştır. Yapılacak esir değiş tokuşu pazarlıklarında koz olarak kullanılmak üzere özellikle hatırı sayılır ailelere mensup kadınlar hedef seçilmiştir. Saray veya köşklerde refah içerisinde yaşayan elit tabakaya mensup kadınlar beklenmedik bir anda kendilerini hasım tarafın eline esir düşmüş olarak bulabilmişlerdir. Arkada gözleri yaşlı çocuklar, ebeveynler ve yakınlar bırakmışlardır. Bu çalışma, baskınlar ve savaşlar sırasında tutsak alınan kadınların akıbetlerinin ve karşılaştıkları muamelelerin Cāhiliye dönemi Arap şiirine olan yansımalarını ele almaktadır. Cāhiliye dönemi Arap şairlerine ait ilgili beyitler çalışmanın esasını oluşturmaktadır. Zira şair, yaşadığı çevrenin kültürünü, tanık olduğu hadiseleri ve hadiseler karşısındaki duygularını beyitlere yansıtır. Çalışma, şiirlerdeki tutsak kadın tasvirleri üzerinden Câhiliye döneminde savaşlar nedeniyle oluşan olumsuz durumu ortaya koymak bakımından önem arz etmektedir. Çalışmada tarama, tasnif ve tahlil yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belagati, Arap Şiiri, Câhiliye, Savaş, Kadın

Etik Beyan

Makalemi etik ilkelerine uygun gelecek biçimde hazırladığımı beyan ediyorum.

Kaynakça

• ʿAlāvine, Şerīf Rāġıb. ʿAmr b. Berrāḳa el-Hemdānī. Ammān: Dāru’l-Menāhic, 2005.
• el-Āmidī, Ebu’l-Ḳāsim el-Ḥasen b. Bişr el-Yaḥyā. el-Muʾtelif ve’l-Muḫtelif. Tah. ʿAbdussettār Aḥmed Ferrāc. Ḳāhire: Dāru İhyāi’l-Kutubi’l-ʿArabiyye,1961.
• el-Baġdādī, ʿAbdulḳādir b. ʿUmer. Ḫızānetu’l-Edeb. Tah. ʿAbdusselām Muḥammed Hārūn. Ḳāhire: Mektebetu’l-Ḫāncī, 2000.
• el-Baṭal, ʿAli. eṣ-Ṣūratu fi’ş-şiʿri’l-ʿArabī. Beyrūt: Dāru’l-Endelus, 1981.
• el-Bekrī, Ebū ʿUbeyd. Simṭu’l-leāʾlī, Tah. ʿAbdulazīz el-Meymenī. Kāhire: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1954.
• el-Belāẕurī, Aḥmed b. Yaḥyā Cābir. Kitābu Cumel min Ensābi’l-Eşrāf. Tah. Suheyl Zekkār. Beyrūt: Dāru’l-Fikr, 1996.
• Brockelmann, Carl. Tārīḫu’ş-Şuʿūbi’l-İslāmiyye. Çev. Nebīh Emīn Fāris, Munīr el-Baʿlebekkī. Beyrūt: Dāru’l-ʿİlm Li’l-Melāyīn, 1973.
• el-Buḥturī, Ebū ʿUbāde el-Velīd. el-Ḥamāse. Tah. Muḥammed İbrāhīm Ḥūr ve Aḥmed Muḥammed ʿUbeyd. Abū Ḍabi: Heyʾetu Abū Ḍabi li’s̠- S̠eḳāfeti ve’t-Turās̠, 2007.
• Cevād, ʿAli. el-Mufaṣṣal fī Tārīḫi’l-ʿArab Ḳable’l-İslām. Baġdād: Cāmiʿatu Baġdād, 1993.
• el-Cāḥıẕ, Ebū ‘Usmān ‘Amr b. Baḥr. Kitābu’l-Burṣān ve’l-ʿUrcān ve’l-ʿUmyān ve’l-Hūlān. Tah. ʿAbdusselām Muḥammed Hārūn. Beyrūt: Dāru’l-Cīl, 1990.
• el-Cebbūrī, Yaḥyā. Ḳaṣāʾid Cāhiliyye Nādira. Beyrūt: Muessesetu’r-Risāle, 1988.
• el-Cundī, ʿAli. Şiʿru’l-Ḥarb fi’l-ʿAṣri’l-Cāhilī. Beyrūt: Dāru Mektebeti’l-Cāmiʿah el-ʿArabiyye, 1966.
• Çağatay, Neş’et. İslâm’dan önce Arap tarihi ve Cahiliye çağı. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1957.
• Ḍayf, Şevḳī. Tārīḫu’l-Edebi’l-ʿArabī el-ʿAṣru’l-Cāhilī. Ḳāhire: Dāru’l-Maʿārif, 1960.
• eḍ-Ḍabbī, el-Mufaḍḍal b. Muḥammed b. Yaʿlā b. ʿĀmir b. Sālim. el-Mufaḍḍliyyāt. Tah. Aḥmed Muḥammed Şākir ve 'Abdusselām Muḥammed Hārûn. Ḳāhire: Dāru’l-Maʿārif, 1942.
• Emīn, Aḥmed. Fecru’l-İslām. Beyrūt: Dāru’l-Kitābi’l-ʿArabī, 1969.
• el-Evdī, el-Efveh. Dīvān. Tah. Muḥammed Altuncī. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1998.
• el-Ġanevī, Ṭufeyl. Dīvānu Ṭufeyl el-Ġanevī Şerḥu’l-ʾEṣmaʿī. Tah. Ḥassān Felāḥ Oġlī. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1997.
• el-Ḥamevī, Şihābuddīn, Ebū ʿAbdillāh, Yākūt b. ʿAbdullāh. Muʿcemu’l-Buldān. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1977.
• el-Ḫansāʾ, Tumāḍır bt. ʿAmr b. el-Ḥāris̠ b. eş-Şerīd es-Sulemī. Dīvānu’l-Ḫansāʾ. Tah. Ḥamdo Ṭammās. Beyrūt: Dāru’l-Maʿrife, 2004.
• el-Hāşimī, ʿAli. el-Merʾetu fi’ş-şiʿri’l-cāhilī. Baġdād: Maṭbaʿatu’l-Maʿārif, 1960.
• Hitti, Philip, Jurjī Edward ve Jibrā’īl Jabbūr. Tārīḫu’l-ʿArab. Beyrūt: Dāru’l-Keşşāf, 1951.
• el-Ḥūfī, Aḥmed Muḥammed. el-Ḥayātu’l-‘Arabiyye mine’ş-Şi‘ri’l-Cāhilī. Ḳāhire: Mektebetu Nahḍati Mıṣr ve Matbaʿatuhā, 1952.
• el-Ḥūfī, Aḥmed Muḥammed. el-Merʾetu fi’ş-Şiʿri’l-Cāhilī. Ḳāhire: Dāru’l-Fikri’l-ʿArabī, 1963.
• İbn ʿAbdi Rabbih, Aḥmed b. Muḥammed. el-ʿIḳdu’l-Ferīd. Tah. Muḥammed Saʿīd el-ʿAryān. Ḳāhire: el-Mektebetu’t-Ticāriyyeti’l-Kubrā, 1953.
• İbn ʿĀmir, eṭ-Ṭufeyl. Dīvān. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1979.
• İbn Baṭṭāl, Ebu’l-Ḥasen ʿAli b. Ḫalef b. ʿAbdilmelik. Şerḥu Ṣaḥīhi’l-Buḫārī. Tah. Ebū Temīm Yāsir b. İbrāhīm. Riyad: Mektebetu’r-Ruşd, 2003.
• İbn Cinnī, Ebu’l-Feth ʿUs̠mān. Sirru Ṣınāʿati’l-İʿrāb. Tah. Ḥasen Hindāvī. Dimaşḳ: Dāru’l-Ḳalem, 1993.
• İbnu'l-Es̠īr, Ebu’l-Ḥasen ʿAli b. Ebi’l-Keram, eş-Şeybānī el-Cezerī. el-Kāmil fi’t-Tārīḥ. Tah. Ebu’l-Fidāʾ ʿAbdullāh el-Ḳāḍī. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2003.
• İbn Ḥabīb, Muḥammed. Men Nusibe ilā Ummihī mine’ş-Şuʿarāʾ. Tah. ‘Abdusselām Hārūn. Ḳāhire: Muṣtafa el-Ḥalebī, 1393-1973.
• İbn Ḳays, Meymūn. Dīvānu’l-ʾAʿşā el-Kebīr. Tah. Muḥammed Ḥuseyn. Ḳāhire: Mektebetu’l-Ādāb, 1950. İbn Kuls̠ūm, ʿAmr. Dīvān. Tah. Emīl Bedīʿ Yaʿkūb. Beyrūt: Dāru’l-Kitâbi’l-ʿArabī, 1991.
• İbn Ḳuteybe, ʿAbdullāh b. Muslim. eş-Şiʿru ve’ş-şuʿarāʾ. Tah. Aḥmed Muḥammed Şākir, Ḳāhire: Dāru’l-Maʿārif, 1959.
• İbn Manẕūr, Cemāluddīn, Ebu’l-Faḍl Muḥammed b. Mukerrem. Lisānu’l-ʿArab. Ḳāhire: Dāru’l-Maʿārif, tsz. İbn Meymūn, Muḥammed b. el-Mubārek b. Muḥammed. Munteha’ṭ-Ṭaleb min Eşʿāri’l-ʿArab. Tah. Muḥammed Nebīl Ṭurayfī. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1999.
• el-Muʿaynī, ʿAbdulhamīd Maḥmūd. Şiʿru Benī Temīm fi’l-ʿAsri’l-Cāhilī. Bureyde: Nādi’l-Ḳaṣīm el-Edebī, 1982. İbnu’l-Mus̠ennā, Ebū ʿUbeyde Maʿmer. Kitābu’n-Neḳāiḍ Neḳāiḍu Cerīr ve’l-Ferezdaḳ. Tah. Ḫalīl ʿUmrān el-Mansūr. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1998.
• Ibn el-Ward, ‘Orwa. Dīvān. Accompagne du commentaire d’bn es-Sikkīt. Tah. Mohammed b. Cheneb. Cezayir: Jules Carbonel Imprimeur-Editeur, 1926.
• el-İṣfahānī, Ebu’l-Ferec. Kitābu’l-Eġānī. Tah. ʿAbd ʿAli Muhannā ve Semīr Cābir. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1971.
• el-Kelbī, Zuheyr b. Cenāb. Dīvān. Tah. Muḥammed Şefīḳ el-Bayṭār. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1999.
• el-Kilābī, Ḳattāl. Dīvān. Tah. İḥsān ʿAbbās. Beyrūt: Dāru’s̠-S̠eḳāfe, 1989.
• el-Merzūḳī, Aḥmed b. Muḥammed el-Ḥasen. Şerḥu Dīvāni’l-Ḥamāse li Ebī Temmām. Tah. Ġarīd eş-Şeyḫ. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2003.
• el-Mes‘ūdī, Ebu’l-Ḥasen ʿAli b. el-Ḥuseyn b. ʿAli. Murūcu’ẕ-Ẕeheb. Tah. Kemāl Ḥasen ʿAli. Beyrūt: el-Mektebetu’l-ʿAṣriyye, 2005.
• Meymūn b. Ḳays. Dīvānu’l-ʾAʿşā el-Kebīr. Tah. Muḥammed Ḥuseyn. Ḳāhire: Mektebetu’l-Ādāb, 1950. en-Nuveyrī, Şihābuddīn Aḥmed b. ʿAbdulvehhāb. Nihāyetu’l-Ereb fī Funūni’l-Edeb. Tah. İbrāhīm Şemsuddīn. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2004.
• Ṣeḳḳāl, Dīrīze. el-ʿArab fi’l-ʿAṣri’l-Cāhilī. Beyrūt: Dāru’s̠-S̠eḳāfeti’l-ʿArabiyye, 1995.
• Şemsuddīn, İbrāhīm. Mecmūʿu Eyyāmi’l-ʿArab fi’l-Cāhiliyyeti ve’l-İslām. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2002. eş-Şimşāṭī, Ebu’l-Ḥasen ʿAli b. Muḥammed b. el-Muṭahhar el-ʿAdevī. el-Envār ve Mahāsinu’l-Eşʿār. Tah. Ṣāliḥ Mehdī el-ʿAzzāvī. Baġdād: Menşūrātu Vuzārāti’l-İʿlām, tsz.
• eş-Şinḳīṭī, Muḥammed Maḥmūd b. et-Telāmīd et-Turkuzī. Dīvānu’l-Huẕeliyyīn. Tah. Aḥmed ez-Zeyn. Kāhire: Dāru’l-Kutub, 1950.
• Ṭaḳḳūş, Muḥammed Suheyl. Tārīḥu’l-ʿArab Ḳable’l-İslām. Beyrūt: Dāru’n-Nefāis, 2009.
• Te’ebbaṭa Şerran. Dīvān. Tah. ʿAli Ẕulfiḳār Şākir. Beyrūt: Dāru’l-Ġarbi’l-İslāmī, 1984.
• et-Tebrīzī, el-Ḫaṭīb. Şerḥu Dīvāni ʿAntera. Tah. Mecīd Ṭarrād. Beyrūt: Dāru’l-Kitābi’l-ʿArabī, 1992.
• et-Ṭufeyl, İbn ʿĀmir. Dīvān. Beyrūt: Dāru Ṣādır, 1979.
• Ṭuleymāt, Ġāzī ve ʿİrfān 'el-Eşḳar. el-Edebu’l-Cāhilī Ḳaḍāyāh, Aġrāḍuh Aʿlāmuh Funūnuh. Dimaşḳ: Mektebetu’l-Īmān, 1992.
• ez-Zevzenī, Ebū ʿAbdillāh el-Ḥuseyn b. Aḥmed. Şerḥu’l-Muʿallaḳāt es-Seb‘. Tah. Lecnetu’t-Tahḳīḳ fi’d-Dāri’l-ʿĀlemiyye. Beyrūt: ed-Dāru’l-ʿĀlemiyye, 1992.
• ez-Zevzenī, Ebū ʿAbdillāh el-Ḥuseyn b. Aḥmed. Şerḥu’l-Muʿallaḳāti’l-ʿAşr. Beyrūt: Dāru Mektebeti’l-Ḥayāt, 1983.
• eẕ-Ẕubyānī, en-Nābiġa. Dīvān. Tah. Muḥammed Ebu’l-Faḍl İbrāhīm. Ḳāhire: Dāru’l-Maʿārif, tsz.