The System of Kurrāse Technique (Wujūhāt) in the Study of Qirāʾāt

Yıl 2024, Cilt: 65 Sayı: 2, 729 - 758, 30.11.2024

Murat Oltulu

https://doi.org/10.33227/auifd.1448251

Öz

The teaching and learning of the science of qirāʾāt have been practiced using various technics since its formation. While the method of reciting a single narration without mixing it with another (infirād) was common until the 5th century AH, the method of collecting all the narrations in one ḥātim (indirāj) began to develop thereafter. In the application of this method, mushāfahah and scribing were mostly used together, and various auxiliary methods were followed, especially in recitation the wajihs together. One of these auxiliary methods is the bookkeeping method known as the “kurrāse method.” The application of this method is mostly dependent on the practice of “extracting wujūhāt,” which constitutes the backbone of qirāʾat education. This practice, known as “the technique of extracting wujūhāt,” is the subject of this study. The study explores the technique by considering the tarīq of Miṣr and the system of Shaykh ʿAtāʾullah; in the range of narrations, only the ʿAshara method was limited, and the narrations known as tarīq and taken into account in the Taqrīb system were not included in the study. To ensure a sound foundation, the study examines the underlying principles of the technique, namely the systems of tarīq and masāliks, while also discussing the developmental process of qirāʾat education. As a result, it has been determined that the technique of extracting wujūhāt, one of the most important competencies aimed to be gained by the student in qirāʾat education, requires ten fundamental stages. Then, these stages were adapted to the first verses of the Qur’an to provide a didactic framework for those seeking to learn the technique. In the end, it was concluded that the “wujūhāt extraction technique” is identified as a highly systematic practice, requiring significant attention and precision in its application.

Anahtar Kelimeler

Qirāʾāt, Ṭarīqu Miṣr, Shaykh ʿAṭāʾullah, Kurrāsa, Technique of Wujūhāt Recitation

Kıraat İlmi Tedrisatında Suret (Vucūhāt) Çıkarma Tekniği

Öz

Kıraat ilminin tedris ve tahsili, teşekkülünden günümüze çeşitli şekillerde icra edilmiştir. Hicri 5. asra kadar bir rivayeti diğerine katmadan okuma (infirād) usulü yaygınken, bu tarihten itibaren bütün rivayetleri bir hatimde toplama (indirāc) yöntemi gelişmeye başlamıştır. Bu yöntemin tatbikinde muşāfehe ve kitābet çoğunlukla birlikte kullanılmış; özellikle vecihlerin birlikte okunmasında çeşitli yardımcı yöntemlerden yararlanılmıştır. Bu yardımcı yöntemlerden biri, “kurrāse sistemi” olarak bilinen defter tutma yöntemidir. Yöntemin tatbiki çoğunlukla, kıraat eğitiminin bel kemiğini oluşturan “vucūhāt çıkarma” uygulamasına bağlıdır. İşte “vucūhāt çıkarma tekniği” olarak bilinen ve kıraat imamlarının sıralamasını öğreten bu uygulama çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Tekniğin anlatımı, Mıṣır ṭarīḳi, Şeyḫ ʿAṭāʾullāh mesleğinin sistemi dikkate alınarak gerçekleştirilmiş; rivayet aralığındaysa yalnızca ʿaşere-i suġrā yöntemiyle yetinilmiştir. Ṭarīḳ olarak bilinen ve taḳrīb (ʿaşere-i kubrā) sisteminde dikkate alınan rivayetler anlatıma dâhil edilmemiştir. Anlatımın muallakta inşa edilmemesi için tekniğin dayandığı temeller, yani ṭarīḳ ve mesleklerin sistemi irdelenmiş ve kıraat eğitiminin gelişim seyrine değinilmiştir. Akabinde kıraat eğitiminde öğrenciye kazandırılması hedeflenen yetkinliklerin başında gelen vucūhāt çıkarma tekniğinin on temel aşamayı gerektirdiği tespit edilmiştir. Ardından bu aşamalar, teknik hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler için öğretici bir çalışma ortaya koymak maksadıyla Kur’an’ın ilk ayetlerine uyarlanmıştır. Nihayetinde “vucūhāt çıkarma tekniğinin” teorik boyutu ve tatbikatı hakkında bir değerlendirmeyle sonuca gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ḳırāʾāt, Mıṣır Ṭarīḳi, Şeyḫ ʿAṭāʾullāh Mesleği, Kurrāse Yöntemi, Vucūhāt Çıkarma Tekniği

Kaynakça

• Aça, Mithat. Takrib Kaideleri. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2022.
• Ahırşan, Emre ve İmran Çelik. “Türkiye’de Sürdürülen Kıraat Tedrisatı Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme.” Kilitbahir 23 (2023): 219-246.
• Akdemir, M. Atilla. Kırâat İlmi Eğitim ve Öğretim Metotları. İstanbul: İFAV, 2015. Akdemir, M. Atilla. “Hamid b. Abdulfettah el-Paluvi, Hayatı, İlmi Şahsiyeti, Eserleri ve Zübdetü’l-İrfan Adlı Eserinin Metodolojik Tanıtımı ve Tahkiki.” Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 1999.
• Akkuş, Murat. “İbnü’l-Cezerî’de İndirâc Usulü”. Uluslararası İbnü’l-Cezerî Sempozyumu 01-04 Kasım 2018.
• Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2021.
• Altıkulaç, Tayyar. Mesâhîfi Kadîme. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2022.
• Altıkulaç, Tayyar. “Nâfi‘ b. Abdurrahman.” DİA, 32:287-289.
• Altıkulaç, Tayyar. “Kālûn.” DİA, 24:268-269.
• Altıkulaç, Tayyar. “Verş.” DİA, 43:63.
• Altıkulaç, Tayyar. “İbn Kesîr.” DİA, 20:131-132.
• Altıkulaç, Tayyar. “Ebû Amr b. Alâ.” DİA, 10:94-96.
• Altıkulaç, Tayyar. “Sûsî,” DİA, 37:576.
• Altıkulaç, Tayyar. “Hamza b. Habîb.” DİA, 15:511-513.
• Altıkulaç, Tayyar. “Ruveys.” DİA, 35:274.
• Altıkulaç, Tayyar. “Ravh b. Abdülmü’min.” DİA, 34:472.
• Başkan, Ömer. Anlamı Etkileyen Kıraat Farklılıklarının Tevcîhi. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2015.
• Çetin, Abdurrahman. Yedi Harf ve Kıraatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2013.
• Çetin, Abdurrahman. Endülüslü Âlim Ebû ‘Amr ed-Dânî ve Kıraat İlmindeki Yeri. İstanbul: Ensar Yayınları, 2015.
• Çetin, Abdurrahman. “Lahn.” DİA, 27:55-56.
• ed-Dānī, Ebū ʿAmr. et-Teysīr fī’l-Ḳırāʾāti’s-Sebʿ. Tah. Otto Pretzl. Beyrūt: Dāru’l-Kitābi’l-ʿArabī, 1984.
• Durmuş, İsmail. “el-Avâmilü’l-Mie.” DİA, 4:106-107.
• Efendi, Muhammed Emin. ʿUmdetu’l-Ḫullān fī Īzāḥi Zubdeti’l-ʿİrfān. Tah. Mehmet Çaba. 2 c. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2021.
• Feyizli, H. Tahsin. Kırâat-i Aşere. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
• el-Hamed, Ğanim Kaddûrî. Mukaddime-i Cezeriyye Şerhi. Çev. Mücella Hacımısıroğlu. İstanbul: İFAV, 2021.
• el-Ḳasṭallānī, İmām Şihābuddīn. Leṭāʾifu’l-İşārāt li Funūni’l-Ḳırāʾāt. Tah. ʿĀmir Seyyid ʿOsmān, ʿAbduṣṣabūr Şāhin. Ḳāhire, 1972.
• Kılıç, Hulusi. “Sarf.” DİA, 36:136-137.
• Koyuncu, Recep. Teoriden Pratiğe Vakf ve İbtida. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2022.
• Kudat, Aydın. “Kur’an kırâatı ile Arap dilbilimi münasebeti üzerine”. Turkish Studies Religion 15:1 (2020): 63-75.
• el-Lebedī, Muḥammed Sumeyr Necīb. Es̠eru’l-Ḳur’ān ve’l-Ḳırāʾāt fī’n-Naḥvi’l-ʿArabī. Ḳuveyt: Dāru’l-Kutubi’s̠-S̠eḳāfe, 1978.
• Maşalı, M. Emin. Tarihi ve Temel Meseleleriyle Kıraat İlmi. Ankara: OTTO, 2016.
• Maşalı, M. Emin. Kur’an’ın Metin Yapısı. Ankara: OTTO, 2015.
• Maşalı, M. Emin. “İbn Haldûn’un Gözüyle Mushaf İmlası.” Usul İslam Araştırmaları 22:22 (2014): 7-24.
• el-Pālūvī, Ḥāmid b. ʿAbdu’l-Fettāḥ. Zubdetu’l-ʿİrfān. İstanbul: Hilal Yayınları, ts.
• Tugantay, Mustafa. “Ali el-Mansuri’nin Kırâat İlmindeki Yeri ve Tahrîru’t-turuk ve’r-Rivayat Adlı Eserin Tahlili.” Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2018.
• Temel, Nihat. Kıraat ve Tecvit Istılahları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
• Temel, Nihat. Kur’an Kıraatında Vakf ve İbtida. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
• Tetik, Necati. Kıraat İlminin Talimi Başlangıçtan 19. Asra Kadar. İstanbul: İşaret Yayınları, 1990.
• Öden, İsmail. “Mısır Tariki Şeyh Ataullah Mesleği’nin el-Aşru’s-Suğrâ ve el-Aşru’l-Kubrâ Öğretim Usulleri.” Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2019.
• İbnu’l-Cezerī, Şemsuddīn Ebū’l-Ḫayr Muḥammed b. Muḥammed. Muncidu’l-Muḳriʾīn ve Murşidi’t-Ṭālibīn. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1980.
• İbnu’l-Cezerī, Şemsuddīn Ebū’l-Ḫayr Muḥammed b. Muḥammed. Taḥbīru’t-Teysīr fī’l- Ḳırāʾāti’l-ʿAşr. Tah. Aḥmed Muḥammed Mufliḥ. Ürdün: Dāru’l-Furḳān, 2000.
• İbnu’l-Cezerī, Şemsuddīn Ebū’l-Ḫayr Muḥammed b. Muḥammed. en-Neşr fī’l-Ḳırāʾāti’l-ʿAşr. Tah. ʿAlī Muḥammed Dabbāʿ. 2 c. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2002.
• İbnu’l-Cezerī, Şemsuddīn Ebū’l-Ḫayr Muḥammed b. Muḥammed. Taḳrību’n-Neşr fī’l-Ḳırāʾāti’l-ʿAşr, Tah. İbrāhīm ʿAtve ʿIvāẓ. Kāhire: Dāru’l-Ḥadīs̠, 2004.
• İbnu’l-Cezerī, Şemsuddīn Ebū’l-Ḫayr Muḥammed b. Muḥammed. Ṭayyibetu’n-Neşr fī’l-Ḳırāʾāti’l-ʿAşr. Muḥammed Temīm ez-Zuġbī. Cidde: Dāru’l-Hudā, 1994.
• İbn Ebī Dāvūd, ʿAbdullāh b. Suleymān. Kitābu’l-Meṣāḥīf. Çev. Abdulkadir Karakuş. Ankara: Ankara Okulu, 2018.
• Fırat, Yavuz. “Kırâat İlmi ve Tarikler.” Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29:2 (2011): 37-55.
• Yüksel, A. Osman. İbn Cezerî ve Ṭayyibetü’n-Neşr. İstanbul: İFAV, 1996.
• ez-Zurḳānī, Muḥammed ʿAbdu'l-ʿAẓīm. Menāhilu’l-ʿİrfān fī ʿUlūmi’l-Ḳur’ān. 2 c. Maṭbaʿatu ʿĪsā el-Bābī el-Ḥalebī. yy. ts.