The Sunnah and Its Authority and Authenticity according to Abū Yūsuf: A Comparative Study in His Responding to Ibn Abī Laylā and al-Awzāʿī

Yıl 2024, Cilt: 65 Sayı: 2, 515 - 552, 30.11.2024

Mohamad Anas Sarmını

https://doi.org/10.33227/auifd.1512726

Öz

This study aims to analyz Abū Yūsuf two books, the book of The difference of Abū Ḥanīfah and Ibn Abī Laylā, and the book of The response to Siyar al-Awzāʿī, a qualitative quantitative analysis. Knowing that Abū Yūsuf's relationship with al-Awzāʻī is a sort of high controversy as al-Awzāʿī is a part of the Hadith school. And his relationship with Ibn Abī Laylā is a sort of descending controversy as Ibn Abī Laylā is a part of the school of opinion. The questions of this study are how Abū Yūsuf dealt with the issue of the authenticity of Sunnah? Did Abū Yūsuf adopted the Muḥaddithūn's method? Are there any methodological differences in his argument with both al-Awzāʿī and Ibn Abī Laylā? The study concluded that the authority of Sunnah is first to ʿamal before narration, and its authenticity is proven by the narration of jurists and not only memorizers. His use of the term trust thiqāt in his books has been directed at trustworthy jurists, not trustworthy narrators. The study pointed out that there is a big difference between Abū Yūsuf's methodology in responding to the al-Awzāʿī as one of the people of Hadith, and his methodology in responding to Ibn Abī Laylā as one of the people of opinion. He was not expanding in assembling and authenticating of hadith evidence with Ibn Abī Laylā as much as his focus on understanding it, because the controversy with him is descending. However, in the high controversy with al-Awzāʿī, he was concerned with the narration of the hadiths and the authenticity of their isnāds as a binding argument on the other party.

Anahtar Kelimeler

The Authority of Sunnah, Abū Yūsuf, High-level Contention, Low-level Contention, The Response to al-Awzāʿī

السُّنة النبوية وحُجِّيَّتها وتوثيقها عند أبي يوسف: دراسة مقارنة لمنهجه في الرد على ابن أبي ليلى والأوزاعي

Öz

تتجه هذه الدراسة إلى تحليل كتابين من الكتب التي وصلتنا عن أبي يوسف يعقوب بن إبراهيم الأنصاري (113-182/731-798) تلميذ أبي حنيفة النعمان (80-150/699-767)، -وهما كتاب اختلاف أبي حنيفة وابن أبي ليلى، وكتاب الرد على سير الأوزاعي -، تحليلا كميا كيفيا. ولا يخفى أن علاقة أبي يوسف مع الأوزاعي (88-157/707-774) هي من جنس الخلاف العالي باعتباره قريبا من مدرسة الحديث. وأن علاقته مع ابن أبي ليلى (74-148/693-765) هي من جنس الخلاف النازل باعتباره قريبا من مدرسة الرأي. وأما عن أسئلة الدراسة فأهمها: كيف تعامل أبو يوسف في كتابيه مع سؤال توثيق السنة؟ وهل احتجَّ أبو يوسف بمنهج المحدثين في التصحيح؟ وهل هناك فروق منهجية في جدله مع كل من الأوزاعي وابن أبي ليلى؟ وخلصت الدراسة إلى أن الحجية عند أبي يوسف هي للعمل قبل الرواية، وأن التوثيق يكون برواية الفقهاء لا الحفاظ فحسب. وقد وجَّهنا استخدامه لمصطلح ثقات في كتبه إلى الفقهاء الثقات لا الرواة الثقاة. وأوضحت الدراسة أن هناك فارقا كبيرا بين منهجية أبي يوسف في الرد على الأوزاعي باعتباره من أهل الحديث، وبين منهجيته في الرد على ابن أبي ليلى باعتباره من أهل الرأي، فإنه ما كان يتوسع في حشد الأدلة الحديثية وفي توثيقها مع ابن أبي ليلى بقدر تركيزه على فهمها وتأويلها لأن الخلاف معه خلاف نازل. ولكنه في الخلاف العالي مع الأوزاعي فإنه كان يهتم بإيراد الأحاديث وبجودة أسانيدها باعتبارها حجة ملزمة للطرف الآخر.

Anahtar Kelimeler

حجية السنة, أبو يوسف, الخلاف العالي, الخلاف النازل, الرد على الأوزاع

Ebū Yūsuf’a Göre Nebevī Sünnetin Hücciyeti ve Tevs̠īḳi -İbn Ebī Leylā ve el-Evzāʿī'ye Yaptığı Reddiyeler Özelinde-

Öz

Bu çalışma, Ebū Ḥanīfe’nin öğrencisi Ebū Yūsuf’un İḫtilāfu Ebī Ḥanīfe ve İbn Ebī Leylā ve Kitābu’r-Red ʿalā Siyeri’l-Evzāʿī adlarıyla bilinen iki eserinin muhtevalarını tahlil etmeyi amaçlamaktadır. Ebū Yūsuf ve el-Evzāʿī arasındaki tartışmanın, el-Evzāʿī’nin ehl-i hadis yöntemini benimsemesinden dolayı metodolojik olduğu açıkken, ehl-i reye mensup olan İbn Ebī Leylā ile yaptığı tartışmalar usule taalluk etmediği için metodolojik değildir. Çalışmada şu sorulara cevap aranmaktadır: Sünnetin güvenirliği hususunda Ebū Yūsuf’un yaklaşımı nedir? Hadislere dönük sıhhat araştırmasında Ebū Yūsuf hadisçile-rin metodunu kullanmış mıdır? Onun el-Evzāʿī ve İbn Ebī Leylā ile yaptığı tartışmalar arasında yöntemsel bir farklılık var mıdır? Çalışmada, Ebū Yūsuf’a göre sünnetin delil teşkil etmesi için tevarüs edilen amelin yeterli olduğu, rivayetin ikincil konumda olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma ayrıca hadislere dönük sıhhat araştırmasının muhaddis-lere mahsus olmadığını, bilakis fakihlerin rivayetleriyle de bunun yapılabileceğini ifade etmektedir. Son olarak, Ebū Yūsuf’un, ehl-i hadis olan el-Evzāʿī’ye yapmış olduğu reddi-ye ile ehl-i reyden olan İbn Ebī Leylā’ya yapmış olduğu reddiye arasında metodolojik bir fark olduğu açıkça görülmüştür. Zira Ebū Yūsuf, İbn Ebī Leylā ile yapmış olduğu tartış-mada, hadislerin sıhhatini, onların doğru anlaşılması kadar ön planda tutmamaktadır. Dolayısıyla Ebū Yūsuf’un İbn Ebī Leylā ile yapmış olduğu tartışma üst ilkelerle ilişkili değil, aksine ilkelerin uygulaması ile alakalıdır. Buna karşılık, Ebū Yūsuf, el-Evzāʿī ile yapmış olduğu tartışmada hadislerin sıhhat araştırmasına, karşı tarafa göre ilzam edici bir delil teşkil etmesinden dolayı, daha fazla önem göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Sünnetin Hücciyeti, Ebū Yūsuf, el-Ḫılāfu’l-ʿĀlī, el-Ḫılāfu’n-Nāzil, el-Evzāʿī’ye Reddiye

Kaynakça

• Aḥmed İbn Ḥanbel. el-Musned. Tah. Şuʿayb el-Arnavūt v. dğr. Beyrūt: Muʾessesetu’r-Risāle, 2001.
• Aʿzamī, Muḥammed Muṣṭafā. Dirāsāt fi'l-Ḥadis̠i'n-Nebevī ve Tārīḫi Tedvīnihī. Beyrūt: el-Mektebu'l-İslāmī, 1980.
• Ebū Dāvūd, Ebū Bekr ʿAbdullāh b. Suleymān b. Eşʿas es-Sicistānī. Sunen. Tah. Muḥammed Muḥyiddīn ʿAbdulḥamīd. Beyrut: el-Mektebetu’l-ʿAṣriyye, tsz.
• Ebū Yūsuf, Yaʿkūb b. İbrāhīm b. Habīb el-Kūfī. er-Red ʿalā Siyeri’l-Evzāʿī. Tah. Ebu’l-Vefā el-Efeġānī. Ḥayderābād: Lecnetu Iḥyāʾi'l-Meʿārifi'n-Nuʿmānīyah, tsz.
• Ebū Yūsuf, Yaʿkūb b. İbrāhīm b. Habīb el-Kūfī. İḫtilāfu Ebī Ḥanīfe ve İbn Ebī Leylā. Tah. Ebu’l-Vefā el-Efgānī. Ḥayderābād: Lecnetu Iḥyāʾi'l-Meʿārifi'n-Nuʿmānīyah, tsz.
• el-Enṣārī, Ẓafer Isḥāḳ. “el-Iṣṭilāḥ el-Uṣūlī ḳable el-Ṣāfiʿī,” Meḳālāt f't-Tārīḫi'l-Mubekkir li-Uṣūli'l-Fiḳh. Beyrūt: Merkez Nuhūḍ, 2022.
• el-Ḥākim el-Naysābūrī, Muḥammed b. ʿAbdullāh. Maʿrifetu ʿUlūmi'l-Ḥadīs̠. Beyrūt: Dāru'l-Kutub’ul-ʿIlmiyye, 1977.
• el-Ḫalīlī, Abū Yaʿlā el-Ḳazvīnī, Ḫalīl b. ʿAbdullāh. el-Irṣād fī Maʿrifeti ʿUlemāʾi'l-Ḥadīs̠. Tah. Muḥammed Sāʿid ʿUmar. Riyāḍ: Mektebetu'r-Ruşd, 1409.
• el-Makdisī, ʿAbdulğanī. el-Kemāl fī Esmāʾi’r-Ricāl. Tah. Şādī el-Nuʿmān. Kuveyt: yy, 2016.
• el-Mizzī, Yūsuf b. ʿAbdurraḥman. Tehẕību’l-Kemāl. Tah. Beşşār ʿAvvād Maʿrūf. Beyrūt: Muʾessesetu’r-Risāle, 1980.
• eş-Şāfiʿī, Muḥammed b. İdrīs. el-Umm. Beyrūt: Dāru'l-Fikr, 1983.
• ez-Ẕehebī, Şemsuddīn Muḥammed b. Aḥmed. el-Kāşif fī Maʿrifeti men lehū Rivāye fi’l-Kutubi’s-Sitte. Tah. Muḥammed ʿAvvāme ve Aḥmed Muḥammed Nemir Ḫatīb. Cidde: Dāru’l-Ḳıble li’s̠-S̱eḳāfeti’l-İslāmiyye/Muessesetu ʿUlūmi’l-Ḳurʾān, 1992.
• Hallaq, Wael. Origins and Evolution of Islamic Law. 4th ed. Cambridge: Cambridge University, 2007.
• Ibn ʾEbī Ḥātim, ʿAbdurraḥmān el-Rāzī. Ādāb el-Ṣāfiʿī ve Menāḳibuhu. Tah. ʿAbdulġanī ʿAbdulḫāliḳ, Beyrūt: Dāru'l-Kutub’l-ʿIlmiyye, 2003.
• İbn Ḥacer, Şihābuddīn Aḥmed b. ʿAlī b. Muḥammed el-ʿAsḳalānī. Fetḥu’l-Bārī bi-Şerḥi Ṣaḥīḥi’l-Buḫārī. Ḳāhire: el-Mektebe es-Selefīyye, 1380.
• İbn Ḥacer, Şihābuddīn Aḥmed b. ʿAlī b. Muḥammed el-ʿAsḳalānī. Tehẕību't-Tehẕīb, Hindistan: Matbaʿatu'l-Maʿārif en-Nizāmiyye, 1365.
• Lemīn, en-Nājī. es-Sunne en-Nebeviyye ve Ṣilathā bil-ʿAmel ve el-Meẕāhib el-Fiḳhiyye. Dubay: Merkez el-Muveṭṭa', 2018.
• Özşenel, Mehmet. Ebû Yûsuf'un Hadis Anlayışı, 3. Baskı. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2023.
• Sarmini, Mohamad Anas. “Işkāliyyāt es-Serdiyye el-Istişrāḳiyye fī Naḳdi’l-Ḥadīs̠: Medrasetu Şāḫt Unmuẕecen.”Ṣaḥīḥ el-Buḫārī beyne Neḳd el-Muḥaddis̠īn ve Neḳd Du'āti’t-Tacdīd, içinde 255-290. Fes: Merkez Fāṭime el-Fehriyye, 2020.
• Sarmini, Mohamad Anas. “Menziletu Merviyyāt es-Ṣaḥābī el-Calīl Enes b. Mālik fī'l-Mudevvene el-Ḥanefiyye." Mecelletu Kulliyeti'ş -Şerīʿa ve ed-Dirāsāti'l-İslāmiyye Qatar, 36: 1 (2018): 49-70.
• Sarmini, Mohamad Anas. “Menziletu'ṣ-Ṣaḥābī Ġayr el-Faḳīh ʿInde el-Ḥanefıyye beyne en-Naẓar ve et-Teṭbīḳ." Mecelletu Kulliyeti'ş -Şerīʿa ve ed-Dirāsāti'l-Islāmiyye Kuveyt 33: 115 (2018): 219-247.
• Sarmini, Mohamad Anas. “el-Ḫaberu’l-Āḥād fī Siyāḳi ʿUmūmi’l-Belvā, Taḥrīru’l-Mesʾele ve Teʾṣīluhā ʿinde Muteḳaddimi’l- Ḥanefiyye." Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 55:1 (2018): 27-51.
• Sarmini, Mohamad Anas. el-Ḳaṭʿī ve’ẓ-Ẓannī beyne Ehli’r-Reʾy ve Ehli’l-Ḥadīs̱. 2. Baskı. Beyrūt: Merkezu Nemāʾ li'l-Buḥūs̱ ve’d-Dirāsāt, 2023.
• Vekīʿ b. el-Cerrāḥ er-Ruʾāsī. Cuzʾ fi’l-Ḥadīs̱. Nusḫatu Vekīʿ ʿani’l-Aʿmeş. Tah. Fehd el-Ḥammudi. Beyrūt: eş-Şebeketu’l-ʿArabiyye li’l-Ebhās̱ ve’n-Neşr, 2014.