Ortaokullarda Görev Yapan Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık, Örgütsel Muhalefet ve Örgütsel Sessizlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 402 - 426, 21.10.2021

Sinan Yalçın , Emrah Sayğı

https://doi.org/10.34056/aujef.928300

Cited By: 4

Öz

Çalışmanın amacı; öğretmenlerin psikolojik dayanıklılık, örgütsel muhalefet ve örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki ve bu ilişkinin bazı değişkenlere göre değişip değişmediğinin ortaya konmasıdır. Araştırma ilişkisel (korelasyonel) tarama modelinde olup nicel bir çalışma olarak yapılandırılmıştır. Araştırma evrenini, 2020-2021 Eğitim-Öğretim yılı Erzurum ili Pasinler ilçesinde resmi ortaokullarda görev yapmakta olan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, evrenden basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle belirlenen 167 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmada veriler; Işık (2016) tarafından geliştirilmiş 21 maddeden ve üç alt boyuttan (kendini adama, kontrol ve meydan okuma) oluşan Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (PDÖ), Kassing tarafından oluşturulan ve Ergün ve Çelik (2018) tarafından Türkçeye uyarlanan ve faktör analizleri sonucu 17 maddeye indirgenen Örgütsel Muhalefet Ölçeği (ÖMÖ) ile Kahveci ve Demirtaş (2013) tarafından geliştirilen Örgütsel Sessizlik Ölçeğiyle (ÖSÖ) toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 22 programı ile analiz edilmiştir. Analizlerde T –Testi, Tek Yönlü ANOVA, korelasyon analizi ve regresyon analizi teknikleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıklarının orta düzeyde olduğu, genel örgütsel muhalefet ve yatay muhalefet algılarının orta düzeyde olduğu, dikey muhalefet algılarının yüksek düzeyde olduğu, dışa aktarılmış muhalefet algılarının ise düşük düzeyde olduğu, öğretmenlerin örgütsel sessizlik algılarının ise orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen diğer bir sonuca göre öğretmenlerin psikolojik dayanıklılıkları ile dikey muhalefet algıları arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki, dışa aktarılmış muhalefet ile negatif yönlü anlamlı bir ilişki, olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin genel örgütsel muhalefet algıları, dikey muhalefet algıları ve yatay muhalefet algıları ile örgütsel sessizlik algıları arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Psikolojik Dayanıklılık, Örgütsel Muhalefet, Örgütsel Sessizlik

A Study on the Relation between Psychological Resilience, Organizational Dissent and Organizational Silence Perceptions of Middle School Teachers

Öz

The subject of the study is the relation between psychological resilience, organizational dissent and organizational silence perceptions of teachers. The study was conducted as quantitative and in accordance with the correlation research type of method. The population of the study consists of teachers who work in official middle schools in 2020-2021 academic year in Pasinler, Erzurum. The sampling of the study consists of 167 teachers who are chosen with the simple random sampling from the study population. The study data is collected with 3 different scales. The collected data is analyzed via SPSS 22. For the analyzes, t-tests, one-way ANOVA, correlation analysis and regression analysis techniques are used. The study findings show that the level of psychological resilience of the teachers is medium, the levels of general organizational dissent and lateral dissent perceptions are medium, the level of articulated dissent perceptions is high, the level of exported dissent perceptions is low, and the level of organizational silence perceptions of teachers is medium. Another finding of the study shows that there is a positive relation between the psychological resilience of teachers and the articulated dissent perceptions, and a negative relation with the exported dissent perceptions. It is found that there is a positively significant relation between the general organizational dissent, the articulated dissent perceptions, the lateral dissent perceptions and the organizational silence perceptions of the teachers.

Anahtar Kelimeler

Teacher, Psychological Resilience, Organizational Dissent, Organizational Silence

Kaynakça

• Kavak, O.(2016). Örgütsel adalet algısının örgütsel sessizlik ve örgütsel muhalefet davranışı üzerine etkisi. Yüksek lisans tezi. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi. Kars
• ÖNDER, E. (2017). Ortaöğretim okullarında örgütsel sessizliğin yordayıcısı olarak örgütsel adalet ve örgütsel bağlılık. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 669-686.
• Chan, D. W. (2003). Hardiness and its role in the stres-burnout relationship among prospective chinese teachers in hong kong. Teaching and Teacher Education, 19, 381-395.
• Güngör, S. K., & Potuk, A. (2018). Öğretmenlerin mobbing, örgütsel adalet ve örgütsel sessizlik algıları ve aralarındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 723-742.
• Kahveci, G., & Demirtaş, Z. (2013). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları. Eğitim ve Bilim, 38(167). Demirtaş, Z., Özdemir, T. Y., & Küçük, Ö. (2016). Okulların bürokratik yapısı, örgütsel sessizlik ve örgütsel sinizm arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 22(2), 193-216.
• Nartgün, Ş. S., & Kartal, V. (2013). Öğretmenlerin örgütsel sinizm ve örgütsel sessizlik hakkındaki görüşleri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 47-67.
• Silliman B. (1994). Rationale for resilient families: Concept paper. National Network for Family Resiliency, Ames, IA.
• Ağalday, B.(2017). İlkokul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel yaratıcılık ve örgütsel muhalefet düzeyleri arasındaki ilişki. Doktora tezi. Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Yaşa, R. (2018). Liselerde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre örgütsel özdeşleşme ile örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Arayıt, E.(2020). Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefet Davranışları Ve İşe Yabancılaşma Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• İpek, M.B.(2020). Öğretmenlerin örgütsel muhalefet düzeyleri ile örgütsel sessizlik algıları arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Püsküllüoğlu, E. I., & Altınkurt, Y. (2018). Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilimleri ile örgütsel muhalefet davranışları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(4), 897-914.
• Tösten, R., Arslantaş, H. İ., & Şahin, G. (2017). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermayelerinin tükenmişliğe etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 726-744.
• Yıldırım, İ., & Tösten, R. (2020). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye algıları ile mesleki adanmışlıklarının incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (36), 10-17.
• Yalçın, S. (2019). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermaye düzeylerinin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 13-26.
• Bostancı, A. B., Çelik, K., & Kahraman, Ü. (2017). Okulların dna profilleri ile öğretmenlerin psikolojik sermayeleri arasındaki ilişki. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 140-156.
• Kelekçi, H., & Yılmaz, K. (2015). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermayeleri ile yeterlik inançları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3).
• Tösten, R., & Özgan, H. (2017). Öğretmenlerin pozitif psikolojik sermayelerine ilişkin algılarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 867-889.
• Nartgün, Ş. S., & Mor, K. D. (2015). Öğretmenlerin görüşlerine göre etik liderlik ve psikolojik dayanıklılık ilişkisi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 269-290.
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
• Acaray, A.,“Örgütsel muhalefetin kişisel değerler ve psikolojik iyi oluş ile ilişkinin incelenmesi.”, Business & Management Studies: An International Journal, 2018b/6, (3), ss.171-189.
• Dağlı, A., "Örgütsel muhalefet ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması.", Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2015/14, (53), ss.198-218.