Bölünmüş Toplumlarda Anayasa Yapımı: Güney Afrika Deneyimi

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 13 - 27, 28.06.2022

Sevtap Yokuş

Öz

Bölünmüş toplumlarda anayasa yapım süreçleri, demokratik anayasa bakımından çok daha büyük önem taşır. Anayasal düzenlemeler ve tercihler kadar anayasa yapım yöntemleri de demokratik anayasa açısından belirleyicidirler. Demokratik anayasa yapımı süreçleri, toplumun bütün kesimlerinin katılımına açık olarak yürütülür. Katılımcı anayasa yapım örneklerinden en orijinal ve en çarpıcı olanı, Güney Afrika Anayasası inşa sürecidir. Bu süreç, ayrımcı apartheid rejiminden demokrasiye geçişi sağladı. Kurucu Meclis, Anayasa inşa sürecini güvenilir kılmak amacıyla, şeffaflık ve katılımcılık ilkelerini sürece hâkim kılmaya çalıştı. Güney Afrika anayasa yapım süreci, başarılı bir demokratikleşme örneğidir. Güney Afrika deneyimi, çatışma çözümünde anayasa yapım yönteminin ne denli belirleyici olduğunu göstermesi bakımından da önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Bölünmüş toplumlar, Anayasa yapım süreci, Demokratikleşme, Katılımcılık, Çatışma Çözümü

The Constitution-Making Processes in Divided Societies: The South African Experience

Öz

In divided societies, the constitution-making processes is important in the context of democratic constitution. Constitution-making methods are as important as constitutional regulations and preferences in terms of the democratic constitution. Processes of democratic constitution-making must be open to participants from all sections of society. The most original and striking example of participatory constitution-making is the South African constitution-making process. This process provided a transition from the apartheid regime to democracy. To make the constitution-making process reliable, the Assembly endeavoured to make the principles of transparency and participation prevail during the process. The South African constitution-making process is an example of successful democratization. The South African experience is also of important in demonstrating how decisive the constitution-making method is in conflict resolution.

Anahtar Kelimeler

Divided societies, Constitution-making process, Democratization, Participation, Conflict resolotion

Kaynakça

• Çattık, M. (2018) Anayasacılık ve Kutuplaşmış Toplumlarda Anayasa Yapımı, İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5 (1), Bahar. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1102272
• Doidge, G. (2009) “Sivil Bir Anayasa Hazırlamayı Gözünüzde Büyütmeyin”, Serkan Köybaşı:söyleşi. http://www.anayasa.org/index.php?view=article&catid=37%3Aspanya&id=154%3As...
• Ebrahim, E. (2019) “Müzakere Sürecinin başlamasını Sağlayan Koşullar”, Democratic Progress Institute Comparative Study, Güney Afrika, Pretoria 10 Haziran toplantı notları.
• Erdem, F. H. (2021) “Kutuplaşmış Toplumlarda Aşamalı Anayasa Yapım Yöntemi: Türkiye Örneği”, Türkiye’de Çatışma çözümü ve Anayasa Yapımı, Democratic Progress Institute Yayınları.
• Erdem, F. H. (2022) “Constitution Making Process in a Polarised Society”, Democratic Progress Institute Online Assessment Meeting, 16 July.
• Frost M. (2011) Democratic Progress Institute Comparative Study, King’s College Londra 25 Temmuz toplantı notları.
• Gülener, Serdar “Anayasa Yapımında Yeni Bir Paradigma: Kapsayıcı, Katılımcı, Uzlaşmacı Anayasa yapım Süreçleri ve Çeşitli Örnekler”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:15, Yıl:2011, Sayı:3. https://www.yumpu.com/tr/document/view/24500209/anayasa-yapamanda-yeni-bir-paradigma-gazi-aniversitesi
• Gümüş, İ. (2020) “Apartheid Döneminde Güney Afrika ve Uluslararası Çalışma Örgütü İlişkileri”, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, Cilt:5, Sayı:10, Haziran, E-ISSN 2602-215X. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1173137
• Hayner, P. (2011) “Türkiye’de Çatışma Çözümü ve Anayasal Süreçler” Konferansı, Galatasaray Üniversitesi- İstanbul 18 Haziran 2011 sunum notları.
• Lerner, H. (2011) Making Constitutions In Deeply Divided Societies, Cambridge University Press.
• Meyer, R. (2019) “Güney Afrika Barış Sürecine Genel Bir Bakış” Democratic Progress Institute Comparative Study, Güney Afrika, Pretoria 10 Haziran toplantı notları.
• Murray, Christina “Çok Katmanlı Yönetim Sistemi Tasarlamak İki Yakın Dönem Ortak Yönetim Denemesi”, Anayasa Hukuku Dergisi, Legal Yayınları, Cilt1, Sayı:1, 2012, s. 533-587.
• Özbudun, E. (2019) Anayasalcılık ve Demokrasi, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Sachs, A. (2021) “Barışın Hukuki Temelleri: Güney Afrika Deneyimi”, Barışın Hukuki Temelleri: Kutuplaşmış Toplumlarda Anayasa Yapımı, Democratic Progress Institute, Online Meeting,10.8.2021.
• Sachs, A. (2019) “Güney Afrika Haklar Bildirgesini Taslak, Yapılan Tartışmalar ve Varılan Anlaşma Bakımından Tartışmak”, Democratic Progress Institute Comparative Study, Güney Afrika, Cape Town 14 Haziran toplantı notları.
• Sak G. ve Özçer, Ö. (2007) “Güney Afrika Anayasası: “Bir Ülkenin Ruhu”, https://www.tepav.org.tr/upload/files/1271250920r3257.Anayasa_Calisma_Metinleri_1.pdf
• Sancar, M. (2011) Barış ve Çözüm Sürecinin Dinamikleri, Democratic Progress Institute Yayınları, London.
• Spence, J. (2012) "Bölünmüş Toplumlarda Anayasa Yapımı: Güney Afrika Tecrübesi", Democratic Progress Institute Comparative Study, Kent, United Kingdom, 24 Haziran toplantı notları.
• Thomashausen, A. (2011) “Güney Afrika’nın Siyasi Evriminde Anayasal İktidar ve Meşruluk”, Çeviren: Ersoy Kontacı, Anayasa Yapımı ve Anayasal Değişim, Türkiye Barolar Birliği Uluslararası Sempozyum19-20 Mart 2010, Ankara, s. 109-136.
• Uluşahin, N. (2011) “Kutuplaşmış Bir Siyasal Sistemde Anayasa Yapmanın Güçlükleri e Türkiye’de Yeni Bir Temel Oydaşmaya Ulaşmayı Sağlayacak Çözüm Yolları”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, No: 1, ISSN: 2146-0817. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hiad/issue/7649/100135
• Yokuş, S. (2013) Türkiye’de Çatışma Çözümünde Anayasal Arayışlar, Seçkin Yayınları, Ankara.