Development of Sea Public Transportation in İstanbul in the Context of Organic Transportation Strategy

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 63 - 93, 28.06.2024

Ceyhun İlsever Ayşe Buse Cılız

https://doi.org/10.62393/aurum.1470990

Öz

Urban mobility development through public transportation modes is a widely discussed topic, particularly in major cities. While there are global decisions and practices influenced by technological advancements, each city's unique historical development and geographical features play a significant role. Istanbul, as one of the world's prominent metropolises, presents distinct characteristics that are pivotal in shaping its approach to enhancing urban mobility, especially through public transportation.
Despite Istanbul's extensive coastline, which historically facilitated transportation over water, sea transportation is currently underutilized. This raises questions about the city's utilization of its unique geographical advantages.
This study aims to propose concrete recommendations for improving intra-city maritime transportation in Istanbul. It aligns with the principles and criteria of the organic transportation approach, which emphasizes integration, accessibility, and governance. The analysis includes a review of the organic transportation strategy, a discussion on Istanbul's maritime transportation history, an assessment of its current role in the city's mobility, and an examination of existing sea public infrastructure.
Based on these insights, specific recommendations have been developed to boost sea public transportation in Istanbul.

Anahtar Kelimeler

public sea transportation, organic transportation, integration

Organik Ulaşım Stratejisi Bağlamında İstanbul’da Deniz Yolu Toplu Taşımacılığının Geliştirilmesi

Öz

Özellikle metropollerde kentsel hareketliliğin toplu taşıma türleri üzerinden geliştirilmesi, tartışılan ve incelenen bir konudur. Bu hususta, teknolojinin gelişimine bağlı olarak evrensel ölçekte karar ve uygulamalar bulunmakla birlikte her kentin kendine has tarihsel gelişimi ve coğrafi koşulları da belirleyici önemdedir. Dünyanın önde gelen metropollerinden birisi olan İstanbul’da kentsel hareketliliğin toplu taşımaya dayanarak geliştirilmesi söz konusu olduğunda kentin kendine has nitelikleri ayrı bir önem kazanmaktadır. Dünyada başka hiçbir kentte bulunmayan uzunlukta bir kıyı şeridinin sahip olması ve bu coğrafi altyapıya bağlı olarak yüzlerce yıldır ulaşımın belli bir ölçüde deniz üzerinden yapılmış olmasına rağmen günümüzde deniz yolu ulaşımının kısıtlı düzeyde kullanılmaktadır. Bu durum İstanbul’a özgü imkanlardan ne ölçüde faydalanıldığı sorusunu gündeme getirmektedir.
Bu çalışmada, ulaşımda entegrasyon, erişilebilirlik ve yönetişim stratejilerinden birisi olarak geliştirilen organik ulaşım yaklaşımının ilkeleri ve ölçütleri doğrultusunda İstanbul’da kent içi deniz yolu toplu taşımacılığının geliştirilmesi için somut önerilerde bulunulacaktır.
Bu kapsamda, organik ulaşım stratejisi literatüre dayanarak incelenmekte, İstanbul’da deniz yolu ulaşımının tarihinden bahsedilmekte, bu ulaşım türünün kentin mevcut hareketliliğindeki yeri araştırılmakta ve deniz yolu ulaşımının mevcut altyapısı üzerinde durulmaktadır. Bu incelemeler sonucunda İstanbul’da deniz yolu ulaşımının arttırılması amaçlı olarak belli başlıklar altında öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

deniz yolu ulaşımı, organik ulaşım, entegrasyon

Kaynakça

• Alkan, İ. N., & Yeşil, M. (2022). Yürünebilirlik kavramı ve çevresel faktörler odağında yaya kullanımı: Ordu - Akyazı Mahallesi örneği. Akademik Ziraat Dergisi, 11(2), 383-396.
• Algül, E. (2014). İstanbul’da kent içi ulaşımı ve trafik / Karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerileri. Ulaşımda raylı sistem ve deniz yolunun önemi. Makine Mühendisleri Odası.
• Berdoulay, V. (2009). Possibilism. In R. Kitchin & N. Thrift (Ed.), International Encyclopedia of Human Geography (8. Cilt, ss. 312-320). Elsevier.
• Caltrope, P. (1993). The next American metropolis: Ecology, community, and the American dream. Architectural Press, Princeton.
• Cheemakurthy, H., Garme, K., & Tanko, M. (2018). Urban waterborne public transport systems: An overview of existing operations in world cities. KTH Royal Institute of Technology.
• Çalkaya, M. (2023, 27 Ocak). Kişi başına düşen araç sayısında 3 il zirvede yer alıyor. Anadolu Ajansı. https:// www.aa.com.tr/tr/ekonomi/kisi-basina-dusen-arac-sayisinda-3-il-zirvede-yer-aliyor/2798913#. Erişim Tarihi: 29.10.2023.
• Çörek Öztaş, Ç. (2014). Kent içi ulaşım uygulamalarında toplu taşım odaklı gelişim (TOD) yaklaşımı. Esenler Şehir Düşünce Merkezi Geleceğin Şehri Sempozyumu, Esenler Belediyesi, İstanbul.
• Doğan, Ö. S. (2013). İstanbul’un ulaşımında deniz yollarının yeri ve önemi. M. Bayartan (Ed.), Prof. Dr. Süha Göney’e Armağan Kitabı (ss: 40-70). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Eagle County Eco Transit & Fehr and Peers. (2019). Eagle County first/last mile strategy study.
• Ernste H., & Philo C. (2009). Determinism/Enviromental Determinism, In R. Kitchin & N. Thrift (Ed.), International Encyclopedia of Human Geography (3. Cilt, ss. 102-110). Elsevier.
• Frost, J. D., & Brooks, M. R. (2021). Seeking economic and social success with sustainable urban ferry services. In M. Corinne, J. Nelson, & S. Ison (Ed.) The Routledge handbook of public transport (ss. 210- 223). Routledge.
• Funk, C. (2012). Walkability of transit-oriented development: Evaluating the pedestrian environment of Metro Vancouver’s Regional City Centres [Unpublished Master’s Thesis] Queen’s University, Kanada.
• Galychyn, O., Ahmeti, S., & Üstündağ, K. (2019). Organic transportation networks: Human-oriented renewal of modern megapolises, The Academic Research Community Publication, 3(2), 294-310.
• Galychyn, O., & Üstündağ, K. (2017). Organic urbanism: Human-oriented design for metropolises. Procedia Environmental Sciences, 37, 396-407.
• Güleryüz, A. (2023). İstanbul’un gezi vapurları ve gazi gemileri. Şehir Hatları Yayınları, İstanbul.
• Gündoğdu, H. M., & Dinçer E. (2020). Tekirdağ kent merkezinin “yürünebilirlik” açısından değerlendirilmesinde bir yöntem araştırması. Planlama, 30(3), 478–507.
• İlsever, C. (2024). Kent içi deniz yolu toplu taşımacılığının geliştirilmesi için iskele merkezli entegrasyon modeli denemesi: İstanbul – Bostancı iskelesi örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İBB Açık Veri Portalı, (2024). https://data.ibb.gov.tr/, Erişim Tarihi: 02.05.2024 İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2017). İstanbul yıllık ulaşım raporu 2016. İstanbul Büyükşehir Belediyesi. (2021). Deniz ulaşımının geliştirilmesi ve entegrasyonu stratejilerinin belirlenmesi, mevcut bilgilerin toplanması raporu.
• Jamtrakul, P., Raungratanaamporn, I., Klaylee J., & Chayphong S. (2021). The walkability of transit oriented development (TOD): A case study of Bangkok metropolitan, Thailand. Lowland Technology International, 22(4), 181-192.
• Kılıç, A., Akın, O., & Koç, E. (2014). İstanbul kenti kıyı alanları yönetim planının hazırlanması sürecinde yönetim ve yaklaşım. 8. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu, İstanbul.
• Koraltürk, M. (2010). Buharlı vapurlardan deniz otobüslerine İstanbul’da deniz ulaşımı, Varlık Yayınları, İstanbul.
• Kubat A. S., Ertekin Ö., Eyüboglu E., Özer Ö., & Kaya H. S. (2005). Current issues of urban regeneration in Istanbul and Galata. International Workshop on Sustainable Urban Regeneration, İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Lee, W. D. (2013). Identifying the factors affecting pedestrian flow volume and walkability using the ‘Seoul pedestrian survey’ data. CUPUM 2013 Conference Papers, 1-17.
• Los Angeles County Metropolitan Transportation Authority (Metro), & Southern California Association of Governments (SCAG) (2014). First last mile strategic plan & planning guidelines. https://scag.ca.gov/ sites/main/files/file-attachments/first_last_mile_strategic_plan.pdf
• McGinnis, M. D., & Ostrom, E. (2014). Social-ecological system framework: Initial changes and continuing challenges. Ecology and Society, 19(2), 1-12. http://dx.doi.org/10.5751/ES-06387-190230
• Okan Üniversitesi. (2015). İstanbul’da deniz ulaşımının geleceğinin değerlendirilmesi.
• Orhonlu, C. (1966). Osmanlı Türkleri devrinde İstanbul’da kayıkçılık ve kayık işletmeciliği, Tarih Dergisi, 16(21), 109-134.
• Reyer, M., Fina, S., Siedentop, S., & Schlicht, W. (2014). Walkability is only part of the story: walking for transportation in Stuttgart Germany. International Journal of Environmental Research and Public Health, 11(6), 5849-5865.
• Ritchie, H. (2023, 30 Ağustos). Which form of transport has the smallest carbon footprint? Travel carbon footprint. Ourworldindata.org. https://ourworldindata.org/travel-carbon-footprint, Erişim Tarihi: 05.05.2024.
• Southworth, M. (2005). Designing the walkable city. Journal of Urban Planning and Development, 131(4), 246-257.
• Still, T. (2002). Transit-oriented development: reshaping America’s metropolitan landscape. On Common Ground, 44-47.
• Avrupa Sürdürülebilir Kentsel Hareketlilik Planları Platformu. (2019). Sürdürülebilir kentsel hareketlilik planı hazırlama ve uygulama rehberi.
• Taleaia, M., & Taheri A. E. (2017). Spatial multi-criteria and multi-scale evaluation of walkability potential at street kesit level: A case study of Tehran. Sustainable Cities and Society, 31, 37-50.
• Talen, E. (2002) pedestrian access as a measure of urban quality. Planning, Practice and Research, 17 (3) 257-278.
• Topçu, R., & Çoruh, E. (2022). 2008-2018 yılları arasında Türkiye’de kara yolu ulaşımına genel bir bakış. International Modern Scientific Research Congress II, İstanbul.
• Transit Oriented Development Institute, (2024). http://www.tod.org/. Erişim Tarihi: 01.05.2024.
• Turak, E., & Kutlu, K. (1974). Kentleşme nazım planları ve ulaşım/İstanbul kütle ulaşımı sorunu. İstanbul Ulaşım Kongresi, İstanbul.
• Tutel, E. (1994). Şirket-i Hayriye. İletişim Yayınları, İstanbul.
• Üstündağ, K. (2012). Organik ulaşım. In M. Ersoy (Ed.), Kentsel planlama ansiklopedik sözlük (ss. 351-352). Ninova Yayınları.