Dış Politikada Ölçülebilirlik: 1943 Tahran Konferansı’na Göre Avrupa’nın Jeopolitik Ağırlığı

Yıl 2023, , 279 - 290, 28.03.2023

Onur Köse

https://doi.org/10.18037/ausbd.1272605

Öz

Çalışmanın temel amacı, Avrupa’nın Tahran Konferansı sürecindeki jeopolitik ağırlığını ölçülebilir hale getirmektir. 28 Kasım 1943’ten 1 Aralık 1943’e kadar liderler ve üst düzey kurmaylar arasında dört günde toplam on dokuz kez görüşme yapılmıştır. Jeopolitik ağırlığı tespit etmek için bu görüşmeler üzerinden üç yöntem geliştirilmiştir. Birinci yöntemde görüşmeler içerisinde tartışılan ana coğrafi bölgeler tespit edilmiş ve yüzde belirlenmiştir. İkinci yöntem olarak tutanaklarda coğrafi bölgelerin isminin kaç kez geçtiği tespit edilip bu veriler için de yüzde belirlenmiştir. Üçüncü yöntem ise konferans sonunda alınan kararlardır. Birinci yöntem genel analizin %40’ını, ikinci yöntem genel analizin %40’ını, son yöntem de genel analizin %20’sini oluşturmuştur. Üç analiz yöntemi birleştirildiğinde Tahran Konferansı’ndaki coğrafi ağırlık yüzdesi belirlenmiş ve ağırlık merkezleri harita üzerinde gösterilmiştir. Çalışmadaki bulgulara bakıldığında Tahran Konferansı’nda tartışılan konuların, Avrupa’daki mevcut çatışma bölgeleriyle tam anlamıyla örtüşmediği görülmüştür. Bu konferansta Türkiye’nin jeopolitik ağırlığı, kendisi gibi savaş dışı kalmayı tercih etmiş ülkelerden çok daha fazla olmuştur. Konferansta ön plana çıkan konular; Türkiye’nin savaşa girmesi ve Overlord Harekâtı’dır. Bunun yanında Almanya da görüşmelerde sıklıkla tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İkinci Dünya Savaşı, Tahran Konferansı, Ölçülebilir Tarih, Ölçülebilir Dış Politika, Jeopolitik Ağırlık, Jeopolitik Frekans

Kaynakça

• Armaoğlu, F. (1958). İkinci Dünya Harbinde Türkiye. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 13 (2), 139-179. doi:10.1501/SBFder_0000000365
• Berojkov, V. (1970). Tahran 1943. (Hasan Ali Ediz, çev.) Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Caldara, D. ve Iacoviello, M. (2022). Measuring Geopolitical Risk. American Economic Review, 112 (4), 1194-1225. doi:10.1257/aer.20191823
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 354. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 355. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 356. Washington: US Government Printing Office. Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 357. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 358. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 359. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 364. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 365. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 367. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 368. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 369. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 370. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 371. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 372. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 374. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 375. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 376. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 378. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 379. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 380. Washington: US Government Printing Office.
• Foreign Relations of the United States. (1961). The Conference at Cairo and Tehran 1943, Document 424. Washington: US Government Printing Office.
• Hart, L. (1998). 2. Dünya Savaşı Tarihi 1, (Kerim Bağrıaçık, çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Jacobsen, H. A. (1989). 1939-1945 kronoloji ve belgelerle İkinci Dünya Savaşı, (İbrahim Ulus, çev.) Ankara: Genelkurmay Basımevi.
• Oran B. (2009). Türk dış politikası 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Parker, R.A.C. (2005). İkinci Dünya Savaşı, (Müfit Günay, çev.) Ankara: Dost Kitabevi.
• Tekeli İ. ve İlkin S. (2013). İkinci Dünya Savaşı Türkiye’si 1. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tuncer, H. (2012). İsmet İnönü’nün dış politikası. İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı. (1973). Türkiye dış politikasında 50 Yıl İkinci Dünya Savaşı Yılları (1939-1946). Ankara: Dışişleri Bakanlığı Yayınları.
• Weisband, E. (2000). 2. Dünya Savaşı ve Türkiye II, (M.A. Kayabal, çev.) İstanbul: Çağdaş Yayınevi.