Türkiye’de Gıda ve Tarımsal Ürün Fiyatlarını Uluslararası Belirleyicileri

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 2, 63 - 73, 29.06.2015

Arzu Bayramoğlu , Asuman Koç Yurtkur

https://doi.org/10.18037/ausbd.84248

Cited By: 12

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de gıda sanayi ürünleri fiyatları ve tarımsal üretici fiyatlarını etkileyen uluslararası ekonomik değişkenler incelenmiştir. Bu doğrultuda ulusal gıda sanayi fiyat endeksi ve tarımsal üretici fiyat endeksi ile dolar kuru, euro kuru, petrol fiyatı ve uluslararası gıda fiyatı endeksi arasındaki ilişki 1999: 2-2014: 6 dönemi için VAR yöntemiyle analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre Türkiye’de gıda sanayi ürünleri fiyatlarını etkileyen en önemli uluslararası değişkenler; kısa vadede dolar kuru ve euro kurudur. Uzun vadede ise kısa vadedeki değişkenlerin yanı sıra petrol fiyatı, uluslararası gıda fiyatı ve tarımsal üretici fiyatının sınırlı ölçüde etkisi görülmektedir. Tarımsal ürün üretici fiyatını etkileyen en önemli değişkenler ise sırasıyla gıda sanayi fiyat endeksi, petrol fiyatı, uluslararası gıda fiyatı, dolar ve euro kurudur. Gıda sanayi fiyat endeksi ile petrol fiyatındaki değişimin etkisi kısa sürede hissedilirken uluslararası gıda fiyatı, dolar ve euro kurlarının etkisi gecikmeli olarak hissedilmektedir. Bulgular Türkiye’de tarımsal üretim ve gıda fiyatları üzerindeki ithal fiyat baskısını ve ithalat bağımlılığını doğrular niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Gıda Fiyatı, Tarımsal Ürün Üretici Fiyatları, Vektör Otoregresyon (VAR)

Kaynakça

• Abdullah, M., Kalim, R. (2012). Empirical Analysis Food Price Inflation in Pakistan. World Applied Sciences Journal, 16 (7): 933-939.
• Baffes, J., Haniotis, T. (2010). Placing the 2006/08 Commodity Price Boom into Perspective. World Bank Policy Research Working Paper, No.5371.
• Barnett, R. C., Bessler, D. A., Thompson, R. L. (1983). The Money Supply and Nominal Agricultural Pri- ces. American Journal of Agricultural Economics, 65, 303-307.
• Başkaya, Y. S., Gürgür, T., & Öğünç, F. (2008). İşlenmiş Gıda Fiyatlarını Belirleyen Faktörler. TCMB Çalış- ma Tebliği, No: 08/09.
• Clauson, A. L. (1997). Forecasting Retail Food Prices Under Current Conditions. American Journal of Agricultural Economics, 79, 1669-1672.
• Çıplak, U., & Yücel, M. E. (2004). İthalatta Koruma Önlemleri ile Tarım ve Gıda Fiyatları, TCMB Ça- lışma Tebliği, No: 04/01.
• FAO (2009). The State of Agricultural Commodity Markets-High Food Prices and the Food Crisis. Experiences and Lessons Learned. Erişim Tarihi: 04.02.2010, http.www.fao.orgpublicationssocoen
• Güloğlu, B., Nazlıoğlu, Ş. (2013). Enflasyonun Tarım- sal Fiyatlar Üzerindeki Etkileri: Panel Yumuşak Geçiş Regresyon Analizi, Siyaset, Ekonomi ve Yö- netim Dergisi, Yıl: 1, Cilt. 1, Sayı 1.
• Hye, Q. M. Adnan, Imran, K., Anwar, S. (2009). Food Prices and Money Supply: A Causality Analysis for Bangladesh Economy. Journal of Social and Econo- mic Policy.Vol. 6, No. 2, pp: 1-6.
• Kara, H., F. Öğünç (2008). Inflation Targeting and Exc- hange Rate Pass-through: The Turkish Experience. Emerging Markets Finance and Trade.
• Karadas, E., Mutluer, D., Özer, Y. B., & Aysoy, C. (2006). Türkiye’de İmalat Sanayindeki Firmaların Fiyatlama Davranışı. TCMB: Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliği. No:06/02, Ankara.
• Kargbo, J.M. (2000). Impacts of Monetary and Mac- roeconomic Factors on Food Prices in Eastern and Southern Africa. Applied Economics. 32, 1373- 1389.
• Mitchell, D. (2008). A Note on Rising Food Pri- ces. World Bank Policy Research Working Paper. No.4682, 1-20.
• OECD (2011). Price Volatility in Food and Agricul- tural Markets: Policy Responses, OECD Policy Re- port. No.64390.
• Özgen, F. B., Güloğlu, B. (2004). Türkiyeıde iç Borç- ların iktisadi Etkilerinin VAR Tekniği ile Analizi. METU Studies In Development. Vol 1, s.93-114.
• Seale, J., R. A., & Bernstein, J. (2003). International Evidence on Food Consumption Patterns. United States Department of Agriculture (ABD Tarım Ba- kanlığı). Washington, DC.
• Tarı, R., Bozkurt, H. (2006). Türkiye’de İstikrarsız Büyümenin VAR Modelleri ile Analizi (1991.1- 2004.3). İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Eko- nometri ve İstatistik Dergis. 4, 12-28.
• TCMB (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası) (2014). Enflasyon Raporu 2014-III.
• TCKB (Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı) (2014). Tarım ve Gıda Alanında Mevcut Gelişme- ler ve 2014 Yılı Beklentileri, İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Tarım Dairesi Başkanlığı, Erişim Tarihi: 15.09.2014 http://www. kalkinma.gov.tr/Lists/Yaynlar/Attachments/593/ Tarim_ve_Gida_Alaninda_Mevcut_Gelismeler_ ve_2014_Yili_Beklentileri.pdf.
• UNECA (United Nations Economic Commission of America) (2008). High Food Prices: Impact and Recommendations for Actions. Paper prepared by FAO, IFAD and WFP forth meeting of the Chi- ef Executives for Coordination on 28-29 April 2008. Bern, Switzerland. Erişim tarihi: 20.07.2010, httpwww.uneca.orgrcmRCM9High-foodprices.pdf.
• Walsh, J.P. (2011). Reconsidering the Role of Food Pri- ces in Inflation. IMF Working Paper. April.