Asimetrik Bilgi Düzeyinin Fiyat-Hacim İlişkisi Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Örneği

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 119 - 135, 25.04.2016

Yrd. Doç. Dr. İsrafil Zor Yrd. Doç. Dr. İbrahim Bozkurt Öğr. Grv. Sezer Öksüz

Öz

Asimetrik bilgiyi temsil eden vekil değişkenler, işlem hacmi ile piyasa değerinin büyüklüğüdür. Bu değişkenlere ait değerlerin artması, asimetrik bilgi düzeyinin azaldığını gösterir. Buna göre, BİST Pay Piyasası’nda yer alan pazarlardan Ulusal Pazarın, İkinci Ulusal Pazardan daha az asimetrik bilgi düzeyine sahip olduğu varsayılabilir. Bu çalışma, asimetrik bilgi düzeyi farklılığının fiyat-hacim ilişkisi üzerindeki etkisini analiz etmeyi amaç edinmiştir. Belirtilen amaç doğrultusunda çalışmada; BİST Pay Piyasası’nda yer alan ve asimetrik bilgi düzeylerinin farklılaştığı varsayılan Ulusal Pazar ile İkinci Ulusal Pazar’daki fiyat-hacim ilişkileri incelenmiştir. Çalışmada; BİST-100 (XU100) endeksinin Ocak 1986 – Mayıs 2014 dönemine ve BİST İkinci Ulusal (XIKIU) endeksinin Ocak 1997 – Mayıs 2014 dönemine ait ay sonu kapanış fiyatları ile işlem hacimleri veri olarak kullanılmıştır. Söz edilen veriler, VAR modeli ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda Ulusal Pazar’da, fiyat değişiminden işlem hacmine doğru, İkinci Ulusal Pazar’da ise işlem hacminden fiyat değişimine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisinin mevcut olduğu tespit edilmiştir. İlgili tespitler; bilginin işlem hacminden fiyata doğru mu yoksa fiyattan işlem hacmine doğru mu hareket etmesi gerektiğinin, piyasadaki asimetrik bilgi düzeyine bağlı olduğunu ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Asimetrik Bilgi,, İşlem Hacmi,, Endeks Getirisi,, Pay Piyasası, VAR modeli

Kaynakça

• Al-Deehani, T. M. (2007). Modeling Asymmetry in the Price-Volume Relation: Evidence From Nine Stock Markets. Investment Management and Financial Innovations, 4(4).
• Assogbavi, T., Schell, J., Fagnissè, S. (2011). Equity Price-Volume Relationship on the Russian Stock Exchange. International Business & Economics Research Journal (IBER), 6(9), 107-116.
• Boyacıoğlu, M. A., Güvenek, B., Alptekin, V. (2010). Getiri Volatilitisi İle İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB’de Ampirik Bir Çalışma. Journal of Accounting & Finance, (48), 200-2015.
• Bozkurt, H. Y. (2013). Zaman Serileri Analizi. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• Bulut, Ş., Özdemir, A. (2012). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve “Dow Jones Industrial” Arasındaki İlişki: Eşbütünleşme Analizi. Journal of Management & Economics, 19(1), 211-224.
• Copeland, T. E. (1976). A Model of Asset Trading Under the Assumption of Sequential Information Arrival. Journal of Finance, 31(4), 1149-68.
• Çinko M. (2012). Piyasa Büyüklüğüne Göre İşlem Hacmi-Fiyat Nedensellik İlişkisi. 16. Finans Sempozyumu, 10-13 Ekim, Erzurum.
• Çukur, S., Gümrah, Ü., Gümrah, M.Ü. (2012). İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında Hisse Senedi Getirileri ve İşlem Hacmi İlişkisi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 20-35.
• Dickey, D. A., Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics For Autoregressive Time Series With A Unit Root. Econometrica, 9(4), 1057-1072.
• Enders, W. (2008). Applied Econometric Time Series. New York: John Wiley & Sons.
• Epps, T. W., Epps, M. L. (1976). The Stochastic Dependence Of Security Price Changes And Transaction Volumes: Implications For the Mixture- of-Distributions Hypothesis. Econometrica, 44, 305-321.
• Gaygusuz, F. (2008). Hisse Senedi Piyasalarında İşlem Hacmi-Volatilite İlişkisi ve İMKB’ye Ait Bir Uygulama. Çukurova Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 12(1), 34-35.
• Gökçe, A. (2002). İMKB’de Fiyat-Hacim İlişkisi: Granger Nedensellik Testi. Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 4(3), 43-48.
• Granger, C. W. (1969). Investigating Causal Relations By Econometric Models And Cross-Spectral Methods. Econometrica, 37(3), 424-438.
• Granger, C. W., Morgenstern, O. (1963). Spectral Analysıs of New York Stock Market Prıces. Kyklos, 16(1), 1-27.
• Gujarati, D. N. (2001). Temel Ekonometri. Ümit Şenesen ve Göktürk Şenesen (Çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Gujarati, D. N. (2006). Temel Ekonometri. Ümit Şenesen ve Göktürk Şenesen (Çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Gündüz, L., Hatemi-J, A. (2005). Stock Price and Volume Relation in Emerging Markets. Emerging Markets Finance and Trade, 41 (1), 29–44.
• Hsiao, C. (2003). Analysis of Panel Data. New York: Cambridge University Press. http://borsaistanbul. com/
• Huang, B. N., Yang C. W. (2001). An empirical Investigation Of Trading Volume And Return Volatility Of Taiwan Stock Market. Global Finance Journal, 12, 55-77.
• Hutson, E., Kearney, C., Lynch, M. (2008). Volume and Skewness in International Equity Markets. Journal of Banking & Finance, 32, 1255–1268.
• Jennıngs, R., Starks, L., Fellıngham, J. (1981). An Equilibrium Model of Asset Trading with Sequential Information Arrival. Journal of Finance, 36(1). 143-161.
• Karpo , J. (1987). The Relation between Price Changes and Trading Volume: A Survey. Journal of Financial and Quantitative Analysis, 22, 109-125.
• Kıran, B. (2010). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda İşlem Hacmi Ve Getiri Volatilitesi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1), 98-108.
• Lee, B.S., Rui, O. (2002). The Dynamic Relationship between Stock Return and Trading Volume: Domestic and Cross-country Evidence. Journal of Banking and Finance, 26, 51-78.
• Levın, J. (2001). Information and the Market for Lemons. Rand Journal of Economics, 32, 657- 666.
• Llorente, G., Michaely, R., Saar, G., Wang, J. (2002). Dynamic Volume‐Return Relation Of İndividual Stocks. Review of Financial Studies, 15(4), 1005- 1047.
• Lucey, B. M. (2005). Does Volume Provide Information? Evidence From the Irish Stock Market. Applied Financial Economics Letters, 1(2), 105-109.
• Lütkepohl, H. (1993). Introduction to Multiple Time Series Analysis. Berlin:.Springer-Verlag.
• McGowan Jr, C. B., & Muhammad, J. (2012). The Relationship Between Price And Volume For the Russian Trading System. International Business & Economics Research Journal (IBER), 11(9), 963-970.
• Mestel, R., Gurgul, H., Majdosz, P. (2003). The Empirical Relationship Between Stock Returns, Return Volatility And Trading Volume On the Austrian Stock Market. University of Graz, Institute of Banking and Finance, Research Paper. http://www.ches- ler.us/resources/academia/volume_volatility_Mes- tel.pdf erişim tarihi 26.05.2014
• Mishkin, F. S. (2001). Financial Policy and the Prevention of Financial Crises in Emerging Market Countries. In IMF Working Paper, WP/99/102, Paper,No:2683.
• Rashid, A. (2007). Stock Prices And Trading Volume: An Assessment For Linear And Nonlinear Granger Causality. Journal of Asian Economics, 18(4), 595- 612.
• Runkle, D.E. (1987). Vector Autoregression and Realit. Journal of Business and Economic Statistics, 5, 437-454.
• Saatçioğlu, K., Starks, L. (1998). The Stock Price-Volume Relationship in Emerging Stock Markets: The Case of Latin America. International Journal of Forecasting, 14(2), 215-225.
• Sarıkaya, F.N.T. (2007). İmkb’de Volatilite, Likidite, İşllem Hacmi ve Getiri İliskisinin Ekonometrik Analizi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sarıoğlu E. S. (2007). Hisse Senedi Fiyatları İle İşlem Hacmi Arasındaki İlişki: İMKB Üzerine Bir Çalışma. 11. Ulusal Finans Sempozyumu, 10-13 Ekim, 325-336.
• Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and Reality. Econometrica. 48(1), 1-48.
• Yılancı, V., Bozoklu, Ş. (2014). Türk Sermaye Piyasasında Fiyat ve İşlem Hacmi İlişkisi: Zamanla Değişen Asimetrik Nedensellik Analizi. Ege Akademik Bakış, 14, 211-220.
• Ying, C. (1966). Stock Market Prices and Volumes of Sales. Econometrica, 34(3), 676–685. Endeksine İlişkin Fiyat ve İşlem XU100 :1 kil Hacimlerinin Logaritmik Değişim Gra ileri