Para Arzı ve Enflasyon İlişkisi: Türkiye İçin Nedensellik Analizi (1988-2016)

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 3, 43 - 56, 15.09.2017

Yrd. Doç. Dr. Hasan İslatince

https://doi.org/10.18037/ausbd.417274

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmada, iktisat literatüründe gerek teorik, gerekse ampirik düzeyde geniş bir araştırma konusu olan enflasyon-para arzı ilişkisi incelenmektedir. Para ve fiyatlar arasındaki ilişki iktisat okulları (özellikle Keynesyen ve Monetarist yaklaşımlar) arasında uzun yıllar süren tartışmaya konu olmuştur. Keynesyen iktisatçılar paranın önemli olduğunu kabul etmekle birlikte fiyatlardaki değişmenin tek nedeni olarak kabul edilemeyeceğini öne sürerler. Aksine yapısal faktörlerin önemine dikkat çekerek fiyat değişmelerini kontrol etmede para arzının tek başına etkin bir araç olamayacağını savunurlar. Buna karşılık monetarist yaklaşım, para arzındaki sürekli genişlemenin enflasyonun tek nedeni olduğunu kabul eder. Çalışmada monetarist yaklaşım temel alınarak para, fiyatlar ve ücretler arasındaki nedensellik ilişkisi Türkiye uygulamasından elde edilen son döneme ilişkin veriler (1988-2016) aracılığı ile incelenmektedir. 

Elde edilen sonuçlar para ve fiyatlar arasındaki nedensellik ilişkisinin paradan fiyatlara doğru olduğunu ve bu değişkenler arasında bir geri etkileşim (feed-back) ilişkisinin söz konusu olmadığını öne süren monetarist yaklaşımı doğrulamamakta, ilişkinin çift yönlü olduğunu öne süren yapısalcı yaklaşımı doğrular sonuçlar elde edilmektedir. Öte yandan ücretler ve fiyatlar arasındaki nedensellik ilişkisinin fiyatlardan ücretlere doğru çalıştığı şeklinde elde edilen sonuç Türkiye’deki enflasyonist süreçte talep faktörlerinin etkin olduğunu, arz yönlü faktörlerin, özellikle maliyet unsurlarının baskın olmadığını ortaya koymaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Para Arzı, Enflasyon, Monetarist Yaklaşım

Kaynakça

• Ball, R.J. (1973). Inflation and the Theory of Money, 2. Baskı George Allen and Unwin, London,
• Brumm, H. J. (2005). Money Growth, Output Growth, and Inflation:A Reexamination of the Modern Quantity Theory’s Linchpin Prediction, Southern Economic Journal, 71(3), 661- 667.
• Çubukçu, T. (1983). Enflasyon Teorisi ve Türkiye’de Enflasyon, Hacettepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Ya. No. 2 Ankara.
• Friedman, M., Gordon, R. J. (1974). A Theoretical Framework for Monetary Analysis (ed.) Milton Friedman’s Monetary Framework, University of Chicago Press, Chicago.
• Güvel, A. (1998). Türkiye Ekonomisinin Kısa Dönem Analizi (1987-1997):Makro Politikalar ve Ekonomik Dalgalanmalar Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme, Çukurova Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 8(1), 17-41.
• Harris, L. (1986). Monetary Theory Economics Handbook Series MacCraw-Hill Inc.WA. s.455
• Kepenek, Y., Yentürk, Y. (2005). Türkiye Ekonomisi, 18. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Keyder, N. (1991). Para Teori-Politika Türkiye Üzerine Bir Uygulama, ODTÜ, Ankara
• Kılıçkıran, O. (1991). Dört İktisat Okuluna Göre Enflasyon Teorileri, AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Lucas. R. E. (1972). Expectations and the Nevtrality of Money. Journal of Economic Theory, 4, 716-746.
• McCallum T. Bennett. (1984). Monetarist Rules in the Light of Recent Experience. Nber Working Papers Series, 1271, 1-8.
• Moroney, J. R. (2002).Money Growth, Output Growth, and Inflation:Estimation of a Modern Quantity Theory, Southern Economic Journal, 69(2), 398-413.
• Mudabber, A., Rao U. L. G. (2006). Vector Autoregression Evidence On Monetarism: A Focus On Some Developing Economies In South Asia, The Singapore Economic Review, Singapore, 51(1), 53-66.
• Olgun, H (1982). Türkiye’de Ödemeler Dengesi, Para ve Enflasyon 1963-1976, ODTÜ İdari İlimler Fakültesi; yayın no. 38.
• Parasız, İ. (1991). Makro Ekonomi Teori Ve Politika, Bursa: Ezgi Kitapevi Yayınları.
• Pinga, V. E. B., Nelson, G. C. (2001). Money, Prices and Causality: Monetarist Versus Structuralist Explanations Using Pooled Country Evidence, Applied Economics, 33, 1271-1281.
• Sargent, T. J.,Wallage, N (1989). Rational Expectations, the optimal Monetary Insrument and the Optimal Money Supply Rule. Ratıonal Expectations and Economic Practice (Lucas, Sargent Ed.) The University of Minnesota Gress Minneapolis, s.215-228.
• Serletıs, A., David, K. (1996). Empirical Evidence onthe Long-Run Neutrality Hypothesis Using Low-Frequency International Data, Economics Letters, 50, 323-327.
• Stephen, H., Swamy, P. A. V. B., George,T. (2012). Milton Friedman, the Demand for Money, And the FCB’s Monetary Policy Strategy Federal Reserve Bank of St. Louis Review, June/ July, s. 153-185.
• Schwartz, A J. (1973). Secular Price Change in Historical Perspective, Journal of Money, Credit, and Banking, 5, 243–273.
• Vymyatnına, Y. (2006). How Much Control Does Bank of Russia Have Over Money Supply?, Research in International Business and Finance, 20(2), 127-274.